Πώς η επιστήμη βρίσκει λύσεις απέναντι στη Xylella fastidiosa

Η Xylella fastidiosa θεωρείται σήμερα ένας από τους σοβαρότερους εχθρούς της γεωργίας, ειδικά της ελιάς και της βιοποικιλότητας. Πρόκειται για ένα βακτήριο που προσβάλλει περισσότερα από 700 είδη φυτών και έχει προκαλέσει τεράστιες οικονομικές και περιβαλλοντικές απώλειες, ιδιαίτερα σε ελαιώνες της Μεσογείου. Μέσα σε αυτό το δύσκολο πλαίσιο, μια μεγάλη ευρωπαϊκή ερευνητική προσπάθεια, το πρόγραμμα BeXyl – Beyond Xylella, φέρνει ελπιδοφόρα νέα.

Ο βασικός στόχος της μελέτης ήταν να κατανοηθεί πώς και γιατί ορισμένα φυτά εμφανίζουν αντοχή ή ανοχή στη Xylella fastidiosa, ενώ άλλα αρρωσταίνουν σοβαρά. Η ανθεκτικότητα των φυτών θεωρείται σήμερα το πιο ισχυρό όπλο για τη διαχείριση της ασθένειας, καθώς τα χημικά ή άλλα κατασταλτικά μέτρα έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα.

Για τον λόγο αυτό, επιστήμονες από περισσότερα από 30 ερευνητικά ιδρύματα και οργανισμούς, σε Ευρώπη και εκτός αυτής, συνδύασαν:

• πειράματα σε θερμοκήπια,
• παρατηρήσεις σε αγρούς όπου η ασθένεια υπάρχει φυσικά,
• και προηγμένες γενετικές και φυσιολογικές αναλύσεις.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αντίδραση στη μόλυνση διαφέρει σημαντικά ανάμεσα σε ποικιλίες και είδη:

• Στις ελιές, ποικιλίες όπως οι Arbequina και Arbosana εμφάνισαν υψηλά ποσοστά μόλυνσης, ιδιαίτερα από το πολύ επιθετικό στέλεχος pauca. Αντίθετα, οι Leccino, Frantoio και Gordal παρουσίασαν χαμηλότερο βακτηριακό φορτίο και ηπιότερα συμπτώματα, επιβεβαιώνοντας ότι διαθέτουν φυσική ανοχή.
• Στις αμυγδαλιές, οι ποικιλίες Belona και Marcona ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητες, ενώ οι Antoñeta και Avijor έδειξαν μεγαλύτερη αντοχή.
• Ορισμένα είδη, όπως ο λωτός, η χαρουπιά και η πιτάγια, δεν μολύνθηκαν καθόλου, γεγονός που υποδηλώνει ότι δεν αποτελούν φυσικούς ξενιστές για τα συγκεκριμένα στελέχη του βακτηρίου.

Για να εξηγήσουν αυτές τις διαφορές, οι ερευνητές προχώρησαν βαθύτερα:

• Εντόπισαν πάνω από ένα εκατομμύριο γενετικές διαφοροποιήσεις μεταξύ ποικιλιών ελιάς, αναζητώντας γονίδια που σχετίζονται με την αντοχή.
• Μελέτησαν ποια γονίδια ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται κατά τη μόλυνση.
• Ανέλυσαν τη θρεπτική κατάσταση των φυτών και την απόκρισή τους στο υδατικό στρες, παράγοντα που επηρεάζει σημαντικά την εξέλιξη της ασθένειας.
• Εξέτασαν ειδικούς υποδοχείς του φυτικού ανοσοποιητικού συστήματος, οι οποίοι φαίνεται να παίζουν ρόλο στην έμφυτη άμυνα απέναντι στο βακτήριο.

Η έρευνα δεν μένει στη θεωρία. Με βάση τα δεδομένα, τα προγράμματα βελτίωσης φυτών δημιουργούν κάθε χρόνο εκατοντάδες νέα φυτά, συνδυάζοντας καλή παραγωγικότητα με αυξημένη αντοχή στη Xylella. Νέες διασταυρώσεις, όπως αυτή μεταξύ Arbosana και Leccino, βρίσκονται ήδη σε δοκιμές στο πεδίο.

Παράλληλα, έχει δημιουργηθεί ένα μοναδικό «ζωντανό εργαστήριο» στη Μαγιόρκα, όπου συνυπάρχουν τα τρία βασικά υποείδη του βακτηρίου. Εκεί, επιστήμονες παρακολουθούν σε βάθος χρόνου πώς αντιδρούν διαφορετικές ποικιλίες σε φυσικές συνθήκες μόλυνσης.

Η κατανόηση των μηχανισμών αντοχής επιτρέπει την επιλογή και καλλιέργεια φυτών που μπορούν να συνυπάρξουν με την ασθένεια, μειώνοντας τις απώλειες, προστατεύοντας το τοπίο και διασφαλίζοντας το μέλλον καλλιεργειών-κλειδιών, όπως η ελιά.

Για περισσότερες πληροφορίες: https://bexylproject.org

Σχετικά άρθρα:

Χαραμάδα για μια νέα υπόθεση βοσκοτόπων ανοίγουν οι πιστώσεις φύσης που θεσμοθετεί η ΕΕ υπέρ… αγροτών 53,3 δις ευρώ για την ΚΑΠ το 2026 – Συμφωνία για τον προϋπολογισμό της ΕΕ Για μάχη εντυπώσεων με τις επιδοτήσεις κατηγορούν οι αγρότες την κυβέρνηση, στα Γιαννιτσά βγήκαν τα τρακτέρ Στις 11 και 12 Δεκεμβρίου η νέα συνεδρίαση του Συμβουλίου Γεωργίας και Αλιείας