ΟΟΣΑ: 10 συστάσεις για τη βιοποικιλότητα

Η βιοποικιλότητα είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη ευημερία, την ανθεκτικότητα της κοινωνίας και την οικονομική ευημερία. Όλες οι οικονομικές δραστηριότητες εξαρτώνται από τη φύση, γεγονός που καθιστά την απώλεια βιοποικιλότητας σοβαρό μακροοικονομικό και χρηματοοικονομικό κίνδυνο.

Ωστόσο, η μείωση της βιοποικιλότητας επιταχύνεται. Οι πληθυσμοί της άγριας ζωής έχουν συρρικνωθεί κατά 73% από το 1980 και περίπου ένα εκατομμύριο είδη ζώων και φυτών αντιμετωπίζουν τώρα εξαφάνιση. Η υποβάθμιση του οικοσυστήματος απειλεί κρίσιμες υπηρεσίες, όπως η επικονίαση, ο καθαρισμός των υδάτων και η ρύθμιση του κλίματος.

Η αντιμετώπιση αυτής της κρίσης απαιτεί επείγουσα και συντονισμένη δράση. Το παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ (KMGBF) καθορίζει έναν χάρτη πορείας για την ανάσχεση και την αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας έως το 2030. Μεταξύ των 23 στόχων του, ο στόχος 18 απαιτεί από τις κυβερνήσεις να μειώσουν τα επιβλαβή κίνητρα και να αυξήσουν τα θετικά κίνητρα για τη διατήρηση και τη βιώσιμη χρήση της βιοποικιλότητας. Αυτή η έκθεση εστιάζει στα κίνητρα που είναι θετικά για τη βιοποικιλότητα, προσφέροντας γνώσεις ορθών πρακτικών για την αύξηση της κλίμακας και της αποτελεσματικότητάς τους.

Η απώλεια βιοποικιλότητας αντικατοπτρίζει μια θεμελιώδη αποτυχία της αγοράς: πολλά από τα οφέλη της φύσης είναι μη τιμολογημένα ή υποτιμημένα. Τα θετικά για τη βιοποικιλότητα κίνητρα συμβάλλουν στη διόρθωση αυτού του προβλήματος ενσωματώνοντας το περιβαλλοντικό κόστος και τα οφέλη στις οικονομικές αποφάσεις. Τα μέσα αυτά περιλαμβάνουν φόρους ή τέλη για τη ρύπανση και τη χρήση φυσικών πόρων, θετικές για τη βιοποικιλότητα επιδοτήσεις, πληρωμές για οικοσυστημικές υπηρεσίες (ΔΥΑ), εμπορεύσιμες άδειες, αντισταθμίσεις βιοποικιλότητας και ένα πιο πρόσφατα σχεδιασμένο μέσο, τα πιστωτικά μόρια βιοποικιλότητας.

Η κλιμάκωση αυτών των κινήτρων δεν είναι μόνο κεντρική για τον Στόχο 18, αλλά μπορεί επίσης να υποστηρίξει πολλούς άλλους στόχους KMGBF. Για παράδειγμα, τα φορολογικά κίνητρα στη Νότια Αφρική επεκτείνουν τις προστατευόμενες περιοχές (στόχος 3), ενώ οι φόροι φυτοφαρμάκων και πλαστικών στη Δανία και την Τουρκία μειώνουν τη ρύπανση (στόχος 7). Οι εμπορεύσιμες άδειες προωθούν πιο βιώσιμη αλιεία σε χώρες όπως η Ισλανδία και η Νέα Ζηλανδία, ενώ οι ΔΥΑ στην Κόστα Ρίκα και την Ιρλανδία παρέχουν κίνητρα για πιο βιώσιμες δασοκομικές και γεωργικές πρακτικές (στόχος 10).

Με την αλλαγή του σχετικού κόστους των επιβλαβών και ωφέλιμων δραστηριοτήτων, τα θετικά για τη βιοποικιλότητα κίνητρα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την ευθυγράμμιση και την κινητοποίηση χρηματοδοτικών πόρων για τη βιοποικιλότητα (στόχοι 14 και 19). Ορισμένα, όπως οι επιδοτήσεις, οι ΔΥΑ και τα πιστωτικά μόρια βιοποικιλότητας, διοχετεύουν απευθείας χρηματοδότηση στη βιοποικιλότητα. Άλλα, όπως οι φόροι και τα τέλη, μειώνουν τις βλάβες και τις χρηματοδοτικές ανάγκες, ενώ παράγουν έσοδα που μπορούν ενδεχομένως να χρηματοδοτήσουν τη βιοποικιλότητα. Μόνο στον ΟΟΣΑ, οι θετικοί στη βιοποικιλότητα φόροι συγκεντρώνουν πάνω από 10,6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως και έχουν περιθώρια ανάπτυξης.

Παρά τις πολιτικές δεσμεύσεις, η υιοθέτηση θετικών για τη βιοποικιλότητα κινήτρων παραμένει περιορισμένη. Για παράδειγμα, οι περισσότερες χώρες δεν διαθέτουν κανονισμούς αντιστάθμισης βιοποικιλότητας, ενώ οι θετικές για τη βιοποικιλότητα επιδοτήσεις αποτελούν ένα πολύ μικρό κλάσμα των κρατικών επιδοτήσεων. Μεταξύ 54 μεγάλων γεωργικών οικονομιών, μόνο το 0,6% της δημοσιονομικής στήριξης για τους αγρότες στοχεύει σε περιβαλλοντικά αποτελέσματα. Τα καθιερωμένα μέσα, όπως οι φόροι και οι εμπορεύσιμες άδειες, δεν χρησιμοποιούνται ευρέως για την αντιμετώπιση της απώλειας βιοποικιλότητας.

Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα θετικά για τη βιοποικιλότητα κίνητρα μπορούν να μειώσουν την αποψίλωση των δασών και τη ρύπανση, να προστατεύσουν τα χερσαία είδη, τα είδη γλυκών υδάτων και τα θαλάσσια είδη και να αποκαταστήσουν τα οικοσυστήματα. Ωστόσο, τα μεταβλητά αποτελέσματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για πιο συνεπή χρήση ορθών πρακτικών στον σχεδιασμό και την εφαρμογή κινήτρων. Η αυξημένη αποτελεσματικότητα θα ενισχύσει επίσης την απαραίτητη αξιοπιστία και εμπιστοσύνη για την επίτευξη κλίμακας.

Με βάση τις εμπειρίες παγκοσμίως, η έκθεση επισημαίνει βασικές προκλήσεις και ευκαιρίες για την αποτελεσματική και δίκαιη κλιμάκωση των θετικών για τη βιοποικιλότητα κινήτρων. Προσφέρει ειδικές πληροφορίες για το μέσο και δέκα οριζόντιες συστάσεις για την επίτευξη του στόχου 18 του παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ.

1. Θέστε σαφείς στόχους και υιοθετήστε ισχυρές, καλά ευθυγραμμισμένες μετρήσεις: Ο καθορισμός σαφών στόχων πολιτικής αυξάνει τη βεβαιότητα και τη διαφάνεια, ενώ διευκολύνει τον αποτελεσματικό σχεδιασμό κινήτρων και την αξιολόγηση της απόδοσης. Οι ισχυρές μετρήσεις και οι προσεγγίσεις μέτρησης είναι το κλειδί για τη διασφάλιση της ευθυγράμμισης των έργων με τους δηλωμένους στόχους και τα αποτελέσματά τους.

2. Εμπλέξτε έγκαιρα τα ενδιαφερόμενα μέρη και επιδιώξτε δίκαια αποτελέσματα: Η έγκαιρη και διαρκής συνεργασία με τους ιδιοκτήτες γης, τις κοινότητες, τους αυτόχθονες πληθυσμούς και άλλους είναι ζωτικής σημασίας για τον σχεδιασμό αποτελεσματικών κινήτρων. Η ουσιαστική δέσμευση ενισχύει τα ποσοστά συμμετοχής (π.χ. σε προγράμματα επιδοτήσεων), ενισχύει τη συμμόρφωση και προωθεί δίκαιες διαδικασίες και αποτελέσματα.

3. Αντιμετωπίστε τις αβεβαιότητες και διαχειριστείτε προσαρμοστικά: Τα κίνητρα θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις οικολογικές και οικονομικές αβεβαιότητες (π.χ. προληπτικά ανώτατα όρια στις εμπορεύσιμες άδειες· πολλαπλασιαστές αντιστάθμισης της βιοποικιλότητας) και να αποτελούν αντικείμενο προσαρμοστικής διαχείρισης ώστε να ανταποκρίνονται στις νέες πληροφορίες και στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.

4. Απαιτήστε από τα έργα να επιδεικνύουν προσθετικότητα: Τα θετικά για τη βιοποικιλότητα κίνητρα πρέπει να αποφέρουν οφέλη πέρα από αυτά που θα προέκυπταν χωρίς αυτά. Αυτό είναι κρίσιμο για την εκπλήρωση των δυνατοτήτων τους και τη διατήρηση της αυτοπεποίθησής τους. Η μη προσθετικότητα στα καθεστώτα ενισχύσεων είναι αναποτελεσματική, ενώ η έλλειψη προσθετικότητας στις αντισταθμίσεις βιοποικιλότητας θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθαρές απώλειες βιοποικιλότητας.

5. Αξιολόγηση και μετριασμός των κινδύνων διαρροής και υποκατάστασης: Ο σχεδιασμός κινήτρων πρέπει να μετριάζει τον κίνδυνο μετατόπισης επιβλαβών δραστηριοτήτων ή αντικατάστασης μιας επιζήμιας πρακτικής από άλλη. Αυτό απαιτεί βελτιωμένη αξιολόγηση κινδύνου και επέκταση της παρακολούθησης πέρα από τις παρεμβάσεις όπου ο κίνδυνος είναι υψηλός. Η εγγραφή σε ολόκληρη την ιδιοκτησία και οι συλλογικές προσεγγίσεις στις ΔΥΑ, οι ουδέτεροι ως προς τα υλικά φόροι και η ευρύτερη συνοχή της πολιτικής μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό των κινδύνων. Η αντιμετώπιση της παγκόσμιας διαρροής είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς απαιτεί διεθνή συντονισμό και βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού και κατανάλωσης.

6. Βελτιώστε τη διαφάνεια και την επαλήθευση: Η διαφάνεια και η επαλήθευση είναι ζωτικής σημασίας για αξιόπιστα, αποδοτικά και αποτελεσματικά κίνητρα. Εργαλεία όπως τα δημόσια μητρώα μπορούν να βελτιώσουν την πρόσβαση σε βασικές πληροφορίες, όπως η κατανομή αδειών, οι υπολογισμοί αντιστάθμισης και οι πιστωτικές συναλλαγές. Οι μηχανισμοί επαλήθευσης (π.χ. ανεξάρτητοι έλεγχοι) βοηθούν να διασφαλιστεί ότι τα κίνητρα επιτυγχάνουν τους δεδηλωμένους στόχους και τα αποτελέσματά τους.

7. Ενίσχυση της συμμόρφωσης και της επιβολής: Η αποτελεσματική παρακολούθηση είναι ζωτικής σημασίας για τον εντοπισμό περιπτώσεων μη συμμόρφωσης και θα πρέπει να συνοδεύεται από μηχανισμούς επιβολής με αναλογικές κυρώσεις και διορθωτικά μέτρα. Συχνά, οι ποινές είναι πολύ αδύναμες για να αποτρέψουν τις παραβιάσεις. Στις βασικές προκλήσεις περιλαμβάνονται οι ανεπαρκείς οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι, οι περιορισμοί των δεδομένων και η έλλειψη δικαιοπρακτικής ικανότητας. Οι τεχνολογικές εξελίξεις μπορούν να μειώσουν το κόστος και να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα της παρακολούθησης.

8. Στρατηγική και αποτελεσματική χρήση των δημόσιων πόρων: Η αύξηση των δημόσιων δαπανών για τη βιοποικιλότητα είναι ζωτικής σημασίας και δεν χρειάζεται να επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς. Ο αναπροσανατολισμός των επιβλαβών επιδοτήσεων και η ενίσχυση των εσόδων από φόρους και τέλη που είναι θετικά για τη βιοποικιλότητα μπορούν να απελευθερώσουν πόρους, μειώνοντας παράλληλα τις χρηματοδοτικές ανάγκες. Οι δημόσιοι πόροι μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτης για την ιδιωτική χρηματοδότηση καλύπτοντας το αρχικό κόστος και μετριάζοντας τους κινδύνους, αν και απαιτείται προσοχή ώστε να αποφευχθεί ο παραγκωνισμός ιδιωτικών κεφαλαίων ή η επιδότηση ιδιωτικών κερδών. Όσον αφορά τις άμεσες ενισχύσεις, η χωρική στόχευση, η διαφοροποίηση των τιμών και οι προσεγγίσεις με βάση τα αποτελέσματα μπορούν να αυξήσουν την οικονομική αποδοτικότητα.

9. Ενίσχυση άλλων πολιτικών για τη βιοποικιλότητα και προώθηση της συνοχής των πολιτικών: Άλλες πολιτικές επηρεάζουν την επεκτασιμότητα και την αποτελεσματικότητα των θετικών για τη βιοποικιλότητα κινήτρων. Οι κανονισμοί για την ποιότητα του νερού έχουν συμβάλει στην προώθηση των εταιρικών PES, ενώ οι ισχυρές εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι κρίσιμες για την αποτελεσματική αντιστάθμιση της βιοποικιλότητας. Η συνοχή μεταξύ των περιβαλλοντικών, φορολογικών και τομεακών πολιτικών είναι ζωτικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση των περιορισμών στα θετικά για τη βιοποικιλότητα κίνητρα και την επίτευξη παράλληλων οφελών πολιτικής.

10. Μόχλευση αναπτυξιακής συνεργασίας: Η αναπτυξιακή συνεργασία μπορεί να υποστηρίξει την πιλοτική εφαρμογή νέων κινήτρων θετικών για τη βιοποικιλότητα και να βοηθήσει στην κλιμάκωση των υφιστάμενων – τόσο σε επίπεδο έργου όσο και σε επίπεδο πολιτικής. Μπορεί να ενισχύσει τη θεσμική και τεχνική ικανότητα, να διευκολύνει την ανταλλαγή γνώσεων και, τελικά, να αυξήσει την ικανότητα των δικαιούχων χωρών να κινητοποιούν εγχώρια χρηματοδότηση για τη βιοποικιλότητα.

Σχετικά άρθρα:

Αρχές Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Επιβλαβών Οργανισμών Αποκλείει κάθε διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ, όσο συνεχίζονται οι ισραηλινές επιθέσεις, ο Ιρανός ΥΠΕΞ – Κτίριο κατοικιών επλήγη από ιρανικό πύραυλο Ολική καταστροφή στις καλλιέργειες από τα έντονα καιρικά φαινόμενα σε Γρεβενά και Κοζάνη Αποκτούν «ταυτότητα» η γαρίδα και η σαρδέλα Αμβρακικού