Οι δασμοί Τραμπ

Μετά από πολλές αβεβαιότητες και διαρκείς μεταπτώσεις των τελευταίων ετών φαίνεται πως οι αποφάσεις της κυβέρνησης Τραμπ για τους δασμούς οριστικοποιήθηκαν και με αυτές θα πορευτούμε από δω και στο εξής. Είναι πράγματι έτσι; Θα μου επιτρέψετε να μοιραστώ τις ίδιες αμφιβολίες μαζί με αρκετούς άλλους αναλυτές. Ας είμαστε, λοιπόν, προετοιμασμένοι για την οποιαδήποτε μεταβολή, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο, απροειδοποίητα και ανά πάσα στιγμή. Τουλάχιστον ας αξιοποιήσουμε αυτή την ανάπαυλα εξελίξεων για να χαράξουμε έναν οδικό χάρτη. Ακολουθούν ορισμένα συμπεράσματα, με κάθε επιφύλαξη για πιθανή αναθεώρηση.

Η μεγάλη εικόνα

Οι αποφάσεις είναι σε μεγάλο βαθμό προσωποποιημένες από τον ίδιο τον πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει μια δική του ατζέντα, που ελάχιστα δείχνει να επηρεάζεται από τις απόψεις άλλων θεσμοθετημένων οργάνων της αμερικάνικης διοίκησης. Γιαυτό και είναι τόσο ευμετάβλητες και απρόβλεπτες.

Η χρήση των δασμών σαν «εργαλείου» άσκησης διεθνούς (γεω)πολιτικής αποτελεί μια στρατηγική επιλογή του Ντόναλντ Τραμπ ήδη από την προηγούμενη θητεία του, την οποία τώρα επανέφερε με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και ευρύτερη εφαρμογή. Ωστόσο ξεχωρίζουν ακραίες περιπτώσεις υψηλών δασμών που λειτουργούν σαν «τιμωρία» χωρών (Βραζιλία, Ινδία κ.λπ.), οι οποίες για διάφορους λόγους δεν συμμορφώνονται με τις θελήσεις Τραμπ.

Η πλανητική, χωρίς εξαιρέσεις, επιβολή των δασμών αποτελεί αν όχι το τέλος αλλά σίγουρα την αποδυνάμωση αυτού που ξέραμε σαν «παγκοσμιοποίηση». Συνεπώς θα εντείνουν την παγκόσμια αστάθεια ενώ παράλληλα οι δυνάμεις του αναθεωρητισμού που διαθέτουν την οικονομική και στρατιωτική ισχύ μπαίνουν στον πειρασμό να αμφισβητήσουν ακόμη και γεωγραφικά σύνορα παγιωμένα από παλαιότερες συμφωνίες και συνθήκες. Το μέσο σταθμισμένο ύψος των αμερικάνικων δασμών ξεπερνά το 20% επιστρέφοντας σε εποχές δεκαετίας 1930, προκαλώντας ανατριχίλες ιστορικών αναμνήσεων.

Η αμερικάνικη οικονομία

Μέχρι τώρα όλοι (;) είναι ικανοποιημένοι και περισσότερο ο πρόεδρος Τραμπ, που έσπευσε να δηλώσει «Είναι μεσάνυχτα! Δισεκατομμύρια δολάρια σε δασμούς ρέουν πλέον στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής!». Το Ομοσπονδιακό Ταμείο πράγματι γεμίζει από τους δασμούς που εισπράττουν τα τελωνεία, ειδικά λόγω της έξαρσης παραγγελιών και εισαγωγών να προλάβουν πριν επιβληθούν οι νέοι αυξημένοι δασμοί. Αύριο;

Κατ΄ αρχήν ας μην ξεχνάμε πως ένας δασμός δεν είναι τίποτα άλλο από έναν φόρο που επιβάλλεται στα σύνορα κατά την εισαγωγή του προϊόντος. Ποιός τον επιβαρύνεται; Εδώ οι απαντήσεις ποικίλουν. Ανάλογα με την περίπτωση και την διαπραγματευτική τους ισχύ, αυτοί που θα τον μοιραστούν είναι ο εξαγωγέας με τον εισαγωγέα. Όμως, αργά ή γρήγορα, ο φόρος / δασμός θα μετακυλιστεί στον αμερικάνο καταναλωτή, είτε με την αυξημένη τιμή του προϊόντος, είτε/και επειδή θα μειώσει την κατανάλωση του προϊόντος που ακρίβυνε. Άρα ο πραγματικός χαμένος δεν είναι άλλος από τον αμερικάνο καταναλωτή που γίνεται φτωχότερος σε δολάρια ή/και σε αγαθά.

Η άνοδος των τιμών σημαίνει αναπόφευκτα και άνοδο του πληθωρισμού, κάτι που ήδη αρχίζει να γίνεται ορατό. Ο πρόεδρος Τραμπ ναι μεν απέλυσε τον επικεφαλής της Στατιστικής Υπηρεσίας αλλά μάλλον αυτό δεν θα τιθασσεύσει τον πληθωρισμό…

Ένα μεγάλο ερώτημα αφορά τις επιπτώσεις στο ελλειμματικό ισοζύγιο των ΗΠΑ. Εδώ οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν πως χαμένοι θα είναι οι κατασκευαστές και εξαγωγείς φθηνών ρούχων, επίπλων κ.λπ. από χώρες της Άπω Ανατολής, χωρίς, και πάλι, να ωφεληθεί ουσιαστικά ούτε ο αμερικάνος καταναλωτής, ούτε η αμερικάνικη οικονομία.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, και αρκετούς ακόμη, ίσως δεν πρέπει να ξαφνιαστούμε αν αύριο – μεθαύριο δούμε τους δασμούς να ανεβοκατεβαίνουν χωρίς προειδοποίηση.

Ευρώπη, η μεγάλη χαμένη

Όπως και να το δει κανείς, η συμφωνία ΗΠΑ (Τραμπ) – ΕΕ (φον ντερ Λάιεν) ήταν λεόντειος υπέρ της Αμερικής και σε βάρος της Ευρώπης. Η ΕΕ όχι μόνο θα καταβάλλει δασμούς 15% για τα προϊόντα της αλλά επιπλέον υποχρεώνεται να αγοράσει αμερικάνικη ενέργεια ύψους 750 δις $, ενώ θα κάνει και επενδύσεις 600 δις $. Ούτε σε σαλούν με τα εξάσφαιρα πάνω στο τραπέζι -της Ευρώπης μάλλον ήταν άσφαιρο- δεν παίζεται τέτοιο πόκερ. Ο Τραμπ αφού επέβαλε μονομερείς δασμούς 10%, στη συνέχεια απείλησε με 30% για να «συμβιβαστεί» τελικά στο 15%. Η εικόνα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος είναι αποκαρδιωτική, καμία σχέση με τις εξαγγελίες των ιδρυτών,  Αχ ΕΟΚ/ΕΕ, που κάποτε έλεγες πως άλλα ήθελες να γίνεις, εγείροντας σοβαρές αμφιβολίες για την αυριανή του συνέχιση  απέναντι σε ΗΠΑ, Κίνα, κ.λπ.

Επιτραπέζιες ελιές και ελαιόλαδα

Θα ήταν παράλογο και αφύσικο μέσα σε ένα περιβάλλον απειλών και ξεραΐλας, να ανθίσουν ξαφνικά οι ελιές και τα λάδια μας. Όμως, και εδώ δεν είναι όλοι ίσοι, υπάρχουν οι λιγότερο και περισσότερο χαμένοι, αλλά υπάρχουν και τα ερωτήματα: οι δασμοί επιβλήθηκαν, τώρα τι γίνεται;

Γνωρίζουμε και επανειλημμένα έχουμε γράψει πως οι ΗΠΑ αποτελούν την «ατμομηχανή» του παγκόσμιου εμπορίου, τη μεγαλύτερη εισαγωγέα και καταναλώτρια χώρα εκτός της Μεσογείου. Άρα, το διακύβευμα των σχεδόν 400.000 τόνων ελαιολάδου και 150.000 τόνων ελιών είναι πολύ μεγάλο, κανείς δεν μπορεί να αδιαφορήσει.

Τα προηγούμενα 2-3 χρόνια είδαμε τις εισαγωγές να οπισθοχωρούν λόγω της γενικής ανόδου των τιμών που επηρέασαν την κατανάλωση. Φέτος, η επάνοδος των τιμών σε λογικά επίπεδα είχε δημιουργήσει τις βάσιμες προσδοκίες πως η κατανάλωση θα επιστρέψει στα προ κρίσης των αγορών επίπεδα. Τώρα οι δασμοί, μαζί με το αποσυναμωμένο δολάριο, θα προκαλέσουν μια διόλου ευκαταφρόνητη άνοδο των τιμών, αδύνατον να απορροφηθεί από τους ευρωπαίους εξαγωγείς και τους αμερικάνους εισαγωγείς, η οποία πολύ σύντομα θα καταγραφεί στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Πόσο πιστοί θα μείνουν οι αμερικάνοι καταναλωτές; Να ένα καλό ερώτημα. Το βέβαιο είναι πως οι ευρωπαίοι και γενικότερα οι ελαιοπαραγωγές χώρες θα πρέπει να τους εφοδιάσουν με βάσιμα επιχειρήματα.

Όλες οι χώρες δεν έχουν την ίδια μεταχείριση

Αν μπορεί να μιλήσει κανείς για κάποιο αίσθημα σχετικής ανακούφισης από το 15% του δασμού στα ευρωπαϊκά ελαιόλαδα και τις ελιές είναι ότι δεν διαταράσσεται ο ανταγωνισμός με τις εκτός ΕΕ 3ες χώρες όπως θα συνέβαινε αν έμενε το 30%. Οι αποστάσεις είναι πολύ μικρές με το 10% της Τουρκίας, του Μαρόκου, της Αιγύπτου, και μόνο η συμπαθής Τυνησία -η οποία είχε και ένα σημαντικό μερίδιο, 3η με 15%- τώρα καλείται να αντιμετωπίσει έναν τιμωρητικό δασμό 25% και τον αυξημένο ανταγωνισμό της 4ης Τουρκίας.

Ο παρακάτω πίνακας αποτυπώνει την θέση της κάθε χώρας στην αγορά ελαιολάδων των ΗΠΑ, άρα και το βαθμό έκθεσής της ανάλογα με τον δασμό που θα πληρώνει.

Εισαγωγές ελαιολάδων και πυρηνελαίων στις ΗΠΑ την εξαετία 2028/19-2023/24, (πηγή ΔΣΕ), και δασμός

Χώρες και δασμός
Μ.Ο 2028/19-2023/24(χιλ. τόνοι)
Μερίδιο %

Ισπανία (10%)
125.728
34

Ιταλία (10%)
114.574
31

Τυνησία (25%)
57.137
15

Τουρκία (10%)
22.859
6

Πορτογαλία (10%)
14.549
4

Ελλάδα (10%)
11.948
3

Αργεντινή (10%)
9.328
2

Σύνολο
372.939
100

Η ασφυξία του 3% των ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου στις ΗΠΑ

Από τον παραπάνω πίνακα μπορούν να εξαχθούν οι παρακάτω τρείς βάσιμες εκτιμήσεις:

– Η συνολική ποσότητα θα μειωθεί, έστω και προσωρινά,

– Η Τουρκία θα πλησιάσει το μερίδιο της Τυνησίας,

– Ανάλογα με τις προσπάθειες που θα καταβάλλει η κάθε ελαιοπαραγωγός χώρα θα κριθεί πόσες απώλειες θα έχει, αν και πότε τις αναπληρώσει.

Ελλάδα: άλλο το ελαιόλαδο, άλλες οι επιτραπέζιες ελιές, άλλες και οι επιπτώσεις

Σε ό,τι αφορά την ελληνική παρουσία στην αγορά των ΗΠΑ είναι τελείως διαφορετικές οι περιπτώσεις ελαιολάδου και επιτραπέζιας ελιάς. Ενώ στο ελαιόλαδο η ελληνική παρουσία είναι -δυστυχώς- οι 12 χιλιάδες τόνοι με μερίδιο 3%, αντιθέτως, οι επιτραπέζιες ελιές με μέση ποσότητα τους 43.303 τόνους έρχονται πίσω από την Ισπανία (70.302 τόνοι), ξεπερνώντας την Ιταλία (11.153 τόνοι). Από άποψη αξίας οι ελληνικές εξαγωγές επιτραπέζιων ελιών στις ΗΠΑ αποφέρουν ετησίως 175,9 εκατ. € , δηλαδή σχεδόν τα τριπλάσια έναντι των 60,5 εκατ. € του ελαιολάδου (στοιχεία τετραετίας 2021/21 – 2024/25, πηγή EUROSTAT, επεξεργασία συγγραφέα).

Τα παραπάνω αξίζει να μελετηθούν από την άποψη της ελαϊκής πολιτικής ή και καθαρά ακαδημαϊκής μελέτης, ωστόσο επιβεβαιώνουν το πολύ απλό συμπέρασμα: η αγορά των ΗΠΑ είναι πάρα πολύ σημαντική για την ελληνική επιτραπέζια ελιά, αλλά έχει δευτερεύουσα σημασία για το ελληνικό ελαιόλαδο.

Έντονη ανησυχία της ΠΕΜΕΤΕ σχετικά με την επίπτωση του δασμού 15% στις εξαγωγές επιτραπέζιας ελιάς στις ΗΠΑ

Θα υπάρξουν όμως και δευτερογενείς έμμεσες επιπτώσεις. Ας μην ξεχνάμε πως κάθε μπουκάλι ιταλικό ή και ισπανικό λαδάκι (μπορεί να) έχει και λίγο ελληνικό. Άρα αυτές οι ποσότητες θα αφαιρεθούν από τις ελληνικές χύμα εξαγωγές σε Ιταλία και Ισπανία. Κι έπειτα, οι δασμοί αναπόφευκτα θα οξύνουν το διεθνή ανταγωνισμό οπότε τα ελληνικά ελαιόλαδα και οι ελιές θα βρίσκουν ακόμη πιο έντονο ανταγωνισμό για να αυξήσουν την παρουσία τους στις εκτός των ΗΠΑ αγορές.

Χάρτης ναυσιπλοΐας στα ναρκοθετημένα από τους δασμούς διεθνή ύδατα 

Θα αποτελούσε μέγα λάθος αν μια χώρα (μία επιχείρηση) δει την αμερικάνικη αγορά απομονωμένη από την υπόλοιπη διεθνή αγορά. Ήδη διαβάζουμε πως χώρες όπως π.χ. η Ισπανία καταβάλλουν έμπρακτες προσπάθειες -όχι στα λόγια- να ενισχύσουν την παρουσία τους σε άλλες αγορές, σαν εναλλακτικές, συμπληρωματικές λύσεις π.χ.

Ισπανικό Πρόγραμμα θωράκισης με 14,1 δις € για την αντιμετώπιση των δασμών Τραμπ

Η Ισπανία ανοίγει δρόμους στην Ιαπωνία σαν διέξοδο στους δασμούς Τραμπ

Το πρώτο ερώτημα είναι, η Ελλάδα, τι κάνει επ΄αυτού;

Το δεύτερο ερώτημα αφορά αυτή την ίδια την αμερικάνικη αγορά. Θα αποτελούσε επίσης μέγα σφάλμα η παραίτηση και η μοιρολατρία. Αντιθέτως, και εδώ, βλέπουμε άλλες χώρες (Ισπανία, Ιταλία κ.ά) όπως και επιχειρήσεις, να εντείνουν τις παρεμβάσεις και τις προσπάθειές τους με σκοπό αυτό που υπογραμμίσαμε παραπάνω: να πείσουν τους αμερικάνους καταναλωτές πως αξίζει να επιβαρυνθούν ακόμη και το 15% επιπλέον στην τιμή ώστε να μείνουν πιστοί στο ακριβότερο μεν, αλλά και καλύτερο και πιο υγιεινό «λάδι», το ελαιόλαδο.

Σε αυτές τις κινήσεις η χώρα μας μέχρι στιγμής δείχνει να είναι απούσα ή τουλάχιστον δεν ακούγεται. Οι προηγούμενες διαβεβαιώσεις για την Ομογένεια και τις πολικές παρεμβάσεις αποδείχθηκαν ατελέσφορες. Η δήλωση Μητσοτάκη για τους δασμούς Τραμπ στο ελαιόλαδο και τις ελιές

Τώρα πληροφορούμαστε πως ο κατ΄ εξοχήν αρμόδιος για τις ελληνικές εξαγωγές φορέας απέστειλε επιστολή στον αρμόδιο (υφ)υπουργό Εξωτερικών κι εκείνος την διεβίβασε στον αρμόδιο επίτροπο Εμπορίου της Ε.Ε., (που διαπραγματεύτηκε και συμφώνησε στο 15%). Λαμπρά! Και μετά;

Αξίζει να επανέλθουμε επισημαίνοντας πως τα προγράμματα προώθησης της κατανάλωσης του ελαιολάδου έχουν μπλοκαριστεί καθώς εδώ και μια ολόκληρη εξαετία το πρόγραμμα του ΣΕΒΙΤΕΛ βρίσκεται στον οικονομικό εισαγγελέα μετά τη διαβίβαση από την OLAF (Υπηρεσία κατά της Απάτης), του ευρωπαίου εισαγγελέα της DG VI, του ΟΠΕΚΕΠΕ και του ΥΠΑΑΤ επί υπουργίας, Μάκη Βορίδη.

Μίζες και οικογενειακές σχέσεις διαπιστώνει η OLAF στην υπόθεση του εικαζόμενου σκανδάλου του ΣΕΒΙΤΕΛ

Έκτοτε, πού βρίσκεται αυτή η υπόθεση, τώρα που και οι φάκελοι του ΟΠΕΚΕΠΕ έρχονται στο προσκήνιο;

Βλέπουμε τις άλλες χώρες να ακολουθούν τους παραδοσιακούς ασφαλείς δρόμους όπως οι νηοπομπές και τα καραβάνια στην έρημο. Ακόμη και οι πιο μεγάλες επιχειρήσεις – κολοσσοί συνεργάζονται μεταξύ τους, με τα υπουργεία τους, με τις τράπεζες, με διεθνείς οργανισμούς, αξιοποιούν τους επιστήμονές τους. Αντιθέτως εδώ στη χώρα μας βλέπουμε όχι μόνο μια εσωστρέφεια -κάποτε ο Ελληνισμός διακρινόταν για την εξωστρέφειά του- αλλά και δείγματα των εσωτερικών τοξικών ανταγωνισμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε ένα πρόσφατο «Φόρουμ», όπως διαφημίστηκε, ακούστηκαν πολλές και διάφορες «νουθεσίες» χωρίς όμως να αφιερωθεί ούτε συζήτηση στο επίκαιρο ζήτημα των δασμών Τράμπ.

Πάντως, οι Έλληνες επιστήμονες παρακολουθούν και συμμετέχουν στο μέτρο του εφικτού στις τρέχουσες εξελίξεις προετοιμάζοντας να καταθέσουν τη δική τους ολοκληρωμένη πρόταση.

~~~ — ~~~

Ακολουθεί μία επιλογή από την πρόσφατη αρθρογραφία του olivenews.gr για το ζήτημα των δασμών Τραμπ.

Λευκός καπνός συμβιβασμού Τραμπ – ΕΕ: 15% οι δασμοί

Έντονη ανησυχία της ΠΕΜΕΤΕ σχετικά με την επίπτωση του δασμού 15% στις εξαγωγές επιτραπέζιας ελιάς στις ΗΠΑ

Παρέμβαση για τον δασμό Τραμπ από την Ισπανική και την Ιταλική βιομηχανία ελαιολάδου

Ο Τραμπ στοχοποιεί το ελαιόλαδο: Απειλεί με διπλούς δασμούς αν η Ισπανία δεν αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες

Ισπανικό Πρόγραμμα θωράκισης με 14,1 δις € για την αντιμετώπιση των δασμών Τραμπ

Η Ισπανία ανοίγει δρόμους στην Ιαπωνία σαν διέξοδο στους δασμούς Τραμπ

Παρέμβαση για τον δασμό Τραμπ από την Ισπανική και την Ιταλική βιομηχανία ελαιολάδου

Τα μη δασμολογικά εμπόδια πνίγουν τις εξαγωγές του ελαιολάδου

Έλληνες παραγωγοί αναζητούν νέες αγορές λόγω δασμών Τραμπ

Δασμοί Τραμπ: βαρύς ο πέλεκυς 30%  Άμεση ανάλυση

Τα μη δασμολογικά εμπόδια πνίγουν τις εξαγωγές του ελαιολάδου

Η ομογένεια ασπίδα στους δασμούς Τραμπ;

Η δήλωση Μητσοτάκη για τους δασμούς Τραμπ στο ελαιόλαδο και τις ελιές

Η απειλή των δασμών Τραμπ πάλι πλανιέται πάνω από την Ευρώπη (upd)

Σχετικά άρθρα:

Αγροτικές Ειδήσεις: Κομφούζιο: Η Χελλαφάρμ ενισχύει το πρόγραμμα φερομονικής διαχείρισης με εξειδικευμένα σκευάσματα και τεχνική υποστήριξη Αγροτικές Ειδήσεις: Έρχονται πληρωμές 300 εκατ. ευρώ τις επόμενες 90 μέρες Συγχωνεύονται οι ασφαλιστικές CNP Cyprialife και CNP Asfalistiki Η Τουρκία κλείνει τις κτηνοτροφικές αγορές για αποφυγή εξάπλωσης αφθώδους πυρετού