Ζωοτροφές: η μεγάλη εξάρτηση για βιταμίνες και αμινοξέα

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Κατασκευαστών Ζωοτροφών (FEFAC) επισημαίνει το ζήτημα εδώ και χρόνια: η Ευρώπη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ξένες χώρες, και ιδιαίτερα την Κίνα, για την προμήθεια βιταμινών και αμινοξέων για τα ζώα.

Αυτές οι ουσίες δεν είναι περιθωριακές λεπτομέρειες, αλλά απαραίτητα συστατικά: οι βιταμίνες διασφαλίζουν την υγεία και την ευημερία των εκτρεφόμενων ζώων, ενώ τα αμινοξέα είναι απαραίτητα για τη μείωση των εκπομπών αζώτου και συμβάλλουν στον περιορισμό της εξάρτησης από την εισαγόμενη σόγια.

Για να τονίσει την κλίμακα αυτής της εξάρτησης, η FEFAC, με την υποστήριξη εμπειρογνωμόνων, διεξήγαγε ειδική μελέτη για τους τομείς των ζωοτροφών και της κτηνοτροφίας της ΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στα βασικά διατροφικά πρόσθετα. Η ανάλυση είχε ως στόχο να απαντήσει σε τέσσερα κρίσιμα ερωτήματα: πόσο συγκεντρωμένη είναι η παγκόσμια αγορά για αυτές τις ουσίες. σε ποιο βαθμό η ΕΕ βασίζεται σε τρίτες χώρες· κατά πόσον οι ευρωπαϊκές παραγωγικές ικανότητες μπορούν να καλύψουν την εσωτερική ζήτηση· και, τέλος, εάν οι προμήθειες από ασφαλέστερες πηγές θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις εισαγωγές από χώρες με τον υψηλότερο γεωπολιτικό κίνδυνο.

Η σημασία των βιταμινών και των αμινοξέων στις ζωοτροφές

Η αποστολή της βιομηχανίας ζωοτροφών ήταν πάντα να παρέχει στα ζώα μια πλήρη διατροφή που καλύπτει όλες τις διατροφικές τους ανάγκες, διασφαλίζοντας υγεία, ευημερία, καλή παραγωγική απόδοση και χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Για να επιτευχθεί αυτό, οι κατασκευαστές ζωοτροφών συνδυάζουν δημητριακά, υποπροϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων, μέταλλα και προϊόντα ζωικής προέλευσης. Ωστόσο, αυτά τα μείγματα μπορεί να στερούνται βασικών θρεπτικών συστατικών όπως βιταμίνες και αμινοξέα, καθιστώντας απαραίτητη τη συμπλήρωση με διατροφικά πρόσθετα.

Όπως και με τους ανθρώπους, οι βιταμίνες παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη των ζώων, στην ανάπτυξη των οστών, στον ενεργειακό μεταβολισμό, στο νευρικό σύστημα, στη γονιμότητα και στην άμυνα του ανοσοποιητικού. Η έλλειψή τους μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, όπως τύφλωση, ραχίτιδα, ευθραυστότητα των οστών, καθυστέρηση της ανάπτυξης, ανοσοκαταστολή και μειωμένη παραγωγικότητα. Δεδομένου ότι τα ζώα δεν είναι σε θέση να συνθέσουν όλες τις βιταμίνες που χρειάζονται, ούτε να λάβουν επαρκείς ποσότητες μόνο από τη διατροφή, η λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών είναι απαραίτητη. Επιτρέπεται ακόμη και στη βιολογική γεωργία και υδατοκαλλιέργεια. Αποτρέπει κλινικές ανεπάρκειες, απώλειες παραγωγής και υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης ασθενειών. Μόνο τα μηρυκαστικά αποτελούν μερική εξαίρεση, καθώς μπορούν να παράγουν ορισμένες βιταμίνες του συμπλέγματος Β χάρη στα μικρόβια της μεγάλης κοιλίας.

Τα αμινοξέα, τα «δομικά στοιχεία» των πρωτεϊνών, είναι εξίσου σημαντικά. Ορισμένα, που ορίζονται ως απαραίτητα, πρέπει να παρέχονται μέσω ζωοτροφών επειδή το ζώο δεν μπορεί να τα συνθέσει. Η έλλειψη έστω και ενός αμινοξέος περιορίζει την πρωτεϊνοσύνθεση, με συνέπειες για την ανάπτυξη, τη μετατροπή της τροφής και την απόδοση σε κρέας, γάλα ή αυγά. Στο παρελθόν, αυτό αντισταθμίστηκε με την αύξηση της συνολικής πρόσληψης πρωτεΐνης, με αποτέλεσμα υψηλότερες εκπομπές αζώτου. Σήμερα, η ακατέργαστη πρωτεΐνη μειώνεται και τα απαραίτητα αμινοξέα συμπληρώνονται με στοχευμένο τρόπο, γεγονός που μειώνει τις περιβαλλοντικές εκπομπές, τη ρύπανση από νιτρικά άλατα, αμμωνία και υποξείδιο του αζώτου και μειώνει τη ζήτηση για πρώτες ύλες πλούσιες σε πρωτεΐνες όπως η σόγια. Στην Ευρώπη, αυτή η στρατηγική εξοικονομεί περίπου τρία εκατομμύρια τόνους εισαγόμενου σογιάλευρου κάθε χρόνο.

Το 80% των βιταμινών παράγεται στην Κίνα, μόλις το 8% στην ΕΕ

Χωρίς αυτά τα συμπληρώματα, η ευρωπαϊκή κτηνοτροφία δεν θα ήταν σε θέση να διατηρήσει τα ζώα υγιή, να παράγει αποτελεσματικά ή να συμμορφωθεί με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς. Η ανάλυση των ευρημάτων της μελέτης δείχνει ότι η παγκόσμια παραγωγή συγκεντρώνεται σε λίγες χώρες: σχεδόν το 80% των βιταμινών παράγεται στην Κίνα, σε σύγκριση με μόλις 8% στην ΕΕ. Η ΕΕ δεν παράγει καθόλου βιταμίνες, όπως Β9, C και Κ3, ούτε το αμινοξύ θρεονίνη. Εξαρτάται 100% από την Κίνα για τη βιταμίνη Β9, 96% για τη βιοτίνη (βιταμίνη Η) και μόνο το 6% των αναγκών της σε λυσίνη παράγεται εσωτερικά. Συνολικά, η Κίνα αντιπροσωπεύει το 60-70% της αξίας όλων των βιταμινών που εισάγονται από την ΕΕ και το 70-80% των αμινοξέων.

Πολύ λίγες χώρες κυριαρχούν στην αγορά: μόνο 10 παράγουν βιταμίνες (Κίνα, ΕΕ-27, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο, Νότια Κορέα, Ινδία, Τουρκία, ΗΠΑ, Βιετνάμ, Ουρουγουάη) και 11 παράγουν αμινοξέα (Κίνα, ΕΕ-27, ΗΠΑ, Βραζιλία, Ινδονησία, Μαλαισία, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Σιγκαπούρη, Ρωσία και Λευκορωσία), εκ των οποίων τρεις μπορούν να θεωρηθούν υψηλού γεωπολιτικού κινδύνου (Κίνα, Ρωσία, και Λευκορωσία). Επιπλέον, η Κίνα είναι η μόνη χώρα που παράγει όλες τις βιταμίνες, με παγκόσμιο μερίδιο αγοράς που κυμαίνεται από 33% έως 99%.

Για την Ευρώπη, η εξάρτηση είναι σαφής: ηΕΕ-27 εισάγει το 35-100% των ζωοτροφών της χρησιμοποιεί βιταμίνες, εκ των οποίων το 60-70% προέρχεται από την Κίνα. Η εξάρτηση της ΕΕ-27 από τρίτες χώρες σε ποσοστό άνω του 95 % για τον εφοδιασμό με λυσίνη οδηγεί τη συνολική εξάρτηση της ΕΕ-27 από τα αμινοξέα. Υπάρχουν, επομένως, σημαντικά προϊόντα για τα οποία η ΕΕ εξαρτάται πλήρως από τον εξωτερικό εφοδιασμό, ενώ για άλλα, όπως οι βιταμίνες Β3, Β12 και Η, η εξάρτηση υπερβαίνει το 75%.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η έλλειψη παραγωγικής ικανότητας της ΕΕ, αλλά και η χαμηλή ανταγωνιστικότητά της

Η μελέτη της FEFAC, «Ευπάθεια της ΕΕ για την προμήθεια βασικών πρόσθετων διατροφικών ζωοτροφών», προειδοποιεί ότι τα στοιχεία μπορεί ακόμη και να υποτιμούν την πραγματική εξάρτηση της Ευρώπης. Για ορισμένες χημικά συντιθέμενες βιταμίνες, όπως η Α και η Ε, είναι απαραίτητο να αγοραστούν «πρόδρομες» ουσίες, οι οποίες προέρχονται από λίγες μόνο χώρες: αυτό καθιστά την αλυσίδα εφοδιασμού πιο συγκεντρωμένη από ό,τι εκτιμάται. Για να επιτευχθεί πραγματική αυτονομία στην παραγωγή βιταμινών και αμινοξέων, η ΕΕ θα πρέπει να επενδύσει στην κατασκευή νέων μονάδων παραγωγής στην Ευρώπη. Η μόνη εξαίρεση είναι η μεθειονίνη, η οποία παράγεται μέσω χημικής σύνθεσης και έχει πιο διαφοροποιημένη παραγωγική βάση σε πολλές χώρες, αν και η αύξηση της κινεζικής παραγωγής κινδυνεύει να διαβρώσει την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα τα επόμενα χρόνια.

Το κύριο πρόβλημα δεν είναι μόνο η έλλειψη παραγωγικής ικανότητας, αλλά κυρίως η χαμηλή ανταγωνιστικότητα σε σύγκριση με τρίτες χώρες, ιδίως την Κίνα, η οποία επωφελείται από πολύ χαμηλότερο κόστος ενέργειας και πρώτων υλών. Για να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα, θα χρειαστούν μέτρα που θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές εταιρείες να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις.

Η FEFAC θεωρεί αυτή την κατάσταση ανησυχητική, καθώς σημαίνει ότι η Ευρώπη εξαρτάται από την παγκόσμια αγορά. Οι λόγοι είναι πολλαπλοί: η ευρωπαϊκή χημική βιομηχανία και η βιομηχανία ζύμωσης υποφέρουν από πολύ υψηλό κόστος, ιδίως για την ενέργεια και τις πρώτες ύλες, και επομένως δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους μη ευρωπαίους παραγωγούς. Ως αποτέλεσμα, τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει ελάχιστες επενδύσεις στην εγχώρια παραγωγή βιταμινών και αμινοξέων. Εν τω μεταξύ, η παγκόσμια ζήτηση για αυτά τα θρεπτικά συστατικά συνεχίζει να αυξάνεται, λόγω των ολοένα και πιο αποτελεσματικών γεωργικών συστημάτων και των αυστηρότερων περιβαλλοντικών στόχων, όπως η μείωση των εκπομπών αζώτου. Επιπλέον, για πολλές βιταμίνες, υπάρχουν μόνο δύο ή τρεις χώρες παραγωγής και πολύ λίγες εταιρείες παγκοσμίως: αυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε περιστατικό σε ένα εργοστάσιο που σταματά την παραγωγή θα μπορούσε να επηρεάσει την παγκόσμια διαθεσιμότητα.

Ο κίνδυνος είναι πραγματικός: η έλλειψη βιταμίνης ή αμινοξέος θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των ζώων, να μειώσει την απόδοση και την αναπαραγωγή και μακροπρόθεσμα να θέσει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή παραγωγή κρέατος, γάλακτος, αυγών και ψαριών. Σε περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού, η ΕΕ διαθέτει περιορισμένα εσωτερικά αποθέματα και ενδέχεται να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Με άλλα λόγια, χωρίς μια ισχυρή βιομηχανική στρατηγική, η ΕΕ κινδυνεύει να χάσει έδαφος τόσο όσον αφορά τη βιωσιμότητα όσο και την επισιτιστική κυριαρχία.

Σχετικά άρθρα:

Nέα κατηγορία «ευέλικτων» τιμολογίων ρεύματος – Τι θα σημαίνει το κόκκινο χρώμα Αγοράκι 5 ετών πνίγηκε σε πισίνα ξενοδοχείου στη Σαντορίνη: Πώς έγινε η τραγωδία, ελεύθεροι οι τρεις συλληφθέντες Πού θα έχει σήμερα βροχές και καταιγίδες Ένταση και χημικά στον Πλατύκαμπο ενόψει του Αγροτικού Μπλόκου στη Νίκαια