Γραμμές: Παιδεία

Αρχική / Ροή Ειδήσεων / Γραμμές: Παιδεία

Τίποτα, ούτε οι ελιές δεν ανθίζουν χωρίς το ζωογόνο λίπασμα της Παιδείας. Στην οποία έχουμε αναφερθεί αρκετές φορές, αφιερώνοντάς της και το editorial του Ελιά & Ελαιόλαδο (Νοέμβριος 2022). Κι όμως, τρία χρόνια μετά, τα δυσάρεστα μηνύματα πυκνώνουν. Από τα δημοτικά σχολεία που κλείνουν -να η σύνδεση με την παραγωγική ανασυγκρότηση της υπαίθρου- μέχρι την πρόσφατη “Επιστολή Αφύπνισης” που υπέγραψαν 257 διακεκριμένοι επιστήμονες και ερευνητές, η οποία κανονικά θάπρεπε να αποτελέσει σεισμό πολλών ρίχτερ αλλά μάλλον απορροφήθηκε χωρίς να προκαλέσει τον παραμικρό κραδασμό στην τρέχουσα ελληνική πραγματικότητα.

Τρία χρόνια πέρασαν και η ΑΙ (Τεχνητή Νοημοσύνη) ήρθε, έστω και σαν θέμα συζήτησης, στη χώρα μας. Μπορεί να αποτελεί ένα χρήσιμο “εργαλείο” στη διάθεση ανθρώπων που διαθέτουν την παιδεία και τη βούληση (ηθική και πολιτική) να την χαλιναγωγήσουν. Διαφορετικά, καλημέρα Μεσαίωνα της υψηλής τεχνολογίας. (ή μήπως ήδη μεσημέριασε;).

~~~—~~~

Υπέρ Παιδείας και Παραγωγικής Ανασυγκρότησης λόγος

Μάλλον ελάχιστοι γνωρίζουν την Υ 33/9-9-2021 Απόφαση, η οποία ορίζει ποια, πόσα είναι τα υπουργεία, τις ονομασίες και κυρίως τη σειρά τάξης και σημασίας τους.

Προσωπικά κουράστηκα να παρακολουθώ πολιτικάντικες πιρουέτες για λίγα δημοσκοπικά χιλιοστά. Θα ήθελα να ακούσω για πραγματική Πολιτική. Δηλαδή, να μας πει ένας πολιτικός αν και πώς θα αλλάξει τα 19 αυτά υπουργεία, προσδοκώντας να δω:

Κίνηση πρώτη. Από τα 19 Υπουργεία θα μπορούσαν να καταργηθούν άνετα τα 10 χωρίς «να χάσει η Βενετιά βελόνι». Ο κρατικός προϋπολογισμός θα ελαφρύνει, μόνο που κάποιοι αργόσχολοι θα πρέπει να ψάξουν για παραγωγικές δουλειές. Το πολύ πολύ κάποια σημερινά υπουργεία να διασωθούν σαν ολιγομελείς γενικές γραμματείες.

Κίνηση δεύτερη. Σίγουρα χρειαζόμαστε το Εξωτερικών και το Εθνικής Άμυνας. Να προσθέσουμε και ένα Κοινωνικής Πολιτικής με Υγεία κ.λπ. Να προσθέσουμε και ένα Εσωτερικών με επί μέρους γεν. γραμματείες για τον δαίδαλο της κρατικής γραφειοκρατίας; Προφανώς χρειαζόμαστε και το ταμείο, δηλαδή το Οικονομικών. Θα προσθέσω με βαριά καρδιά το Κλιματικής Κρίσης, η οποία πράγματι απειλεί τη χώρα, όπως και τον πλανήτη, ελπίζοντας ότι θα συγκεντρώσει επιστήμονες με ρεαλισμό και όραμα. Αισίως φθάσαμε τα 6 κι έχουμε χώρο για τα κορυφαία.

Κίνηση τρίτη. Στη δεύτερη και τρίτη θέση της ιεραρχίας ανεβαίνουν τα δύο υπουργεία Αγροτικής και Βιομηχανικής Πολιτικής, έχοντας μια συντονιστική γενική γραμματεία «Παραγωγικής Ανασυγκρότησης» με επί μέρους ειδικές γραμματείες για τις μεταφορές και τη ναυτιλία.

η ελληνική ελαιοκομία θα μπορούσε «εύκολα» και

σχετικά σύντομα να φέρει επιπλέον στο ΑΕΠ

τουλάχιστον 500 εκατομ. € ετησίως

Και κίνηση τέταρτη, ματ, επικεφαλής στην κορυφή το υπουργείο Παιδείας.

Παιδείας εγκώμιον

Γιατί αυτή είναι που λείπει απεγνωσμένα, που θα μας δώσει το συγκριτικό πλεονέκτημα με την ιστορία και τον πολιτισμό μας που κληρονομήσαμε, θα μας ξαναφέρει σε επικοινωνία με τους υπόλοιπους λαούς και τους πολιτισμούς τους χτίζοντας τα πιο ισχυρά, τα άυλα τείχη. («ἄνδρες γὰρ πόλις, καὶ οὐ τείχη οὐδὲ νῆες ἀνδρῶν κεναί», Θουκυδίδης). Γι’ αυτό άλλωστε θα το «μπόλιαζα» με ανθρώπους που γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα («Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα», Διονύσιος Σολωμός, ο εθνικός μας ποιητής). Κι όλα αυτά χωρίς πολλές αυταπάτες, έστω σε επίπεδο συμβολισμού, να αναταραχτούν λίγο τα λιμνάζοντα ύδατα.

οι πολίτες με τη συνείδηση: «Θέλουμε επιμόρφωση κι όχι επιδοτήσεις», είναι μειοψηφία. Έτσι επικρατεί το περιβόητο πολιτικό κόστος.

Η παιδεία και η εκπαίδευση ειδικότερα καθορίζουν την υλική και πνευματική συνέχεια μιας χώρας, πολύ περισσότερο της δικής μας, της οποίας τα σύνορα του ελληνισμού ήταν πολύ ευρύτερα του ελληνικού κράτους, ενώ η γλώσσα αποτελεί το επί χιλιετίες ενοποιητικό στοιχείο.

Στην πράξη, όμως, πόσο τις αξιολογούμε; Δεν υπάρχει κυβέρνηση που να μη θέτει ως προτεραιότητα την εκπαίδευση και την παιδεία γενικότερα. Όμως, οι εξαγγελίες για καλύτερο επίπεδο μόρφωσης μένουν στα λόγια. Ως εκπαιδευτικό σύστημα βρισκόμαστε στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη, σύμφωνα με την παγκόσμια κατάταξη του εκδοτικού οίκου Pearson για λογαριασμό του ιδρύματος Economist Intelligence Unit. Η θέση της Ελλάδας είναι η χειρότερη στην αξιολόγηση της γλώσσας (δηλ. της κατανόησης κειμένου) και των μαθηματικών ανάμεσα σε 39 ευρωπαϊκές χώρες. Η αξιολόγηση βασίζεται στις αμερικανικές εκπαιδευτικές μελέτες TIMSS and PIRLS, καθώς και σε τεστ του PISA, του διεθνούς προγράμματος του ΟΟΣΑ.

Δυστυχώς, δεν είναι η μοναδική έρευνα. Και πριν απ’ αυτή και μετά απ’ αυτή όλες έδειξαν ότι έχουμε, κοινώς, πατώσει.

Να προσθέσουμε ότι τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων το brain drain έχει οδηγήσει στη χωρίς επιστροφή ξενιτιά δεκάδων χιλιάδων από τους πιο μορφωμένους και ικανούς νέους/νέες μας, αφυδατώνοντας ακόμη περισσότερο το έμψυχο υλικό μιας κοινωνίας γερόντων, συνταξιούχων.

Αν με ρωτήσετε τι/ποιοι φταίνε δεν ξέρω κι ούτε είμαι ο κατάλληλος να απαντήσω. Εύκολο το προφανές: Αυτοί που έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης είναι βέβαια οι κυβερνώντες. Μα και η κάθε γενιά δεν έχει ευθύνη για την ανατροφή, τα ιδανικά που θα μεταφέρει στους νεότερους; Και πόση απαίτηση μπορούμε να έχουμε από τους δασκάλους να ξεφύγουν από την πεπατημένη; Δύσκολες ερωτήσεις, τις οποίες καν δεν ακουμπά ο δημόσιος διάλογος, ενώ η πολιτεία αδυνατεί να προικίσει την Παιδεία με ένα στοιχειώδη προϋπολογισμό επιβίωσης, μην πούμε για το 15% που κάποτε δονούσε τους δρόμους.

Ακόμα πιο δύσκολη η ερώτηση, που μπορεί να τεθεί με πολλούς τρόπους: είναι βέβαιο ότι θέλουμε ένα καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα; Πόση αξιολόγηση αντέχει η εκπαίδευση κατ’ εικόνα της κοινωνίας; Ποιες είναι οι εγχώριες παραγωγικές υποδομές αγαθών που θα υποδεχθούν επαγγελματικά τους αποφοίτους της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες της;

Παραγωγικής ανασυγκρότησης αναγκαιότητα

Φτάσαμε στο σημείο οι ελιές να μένουν αμάζευτες πάνω στα δέντρα, γιατί σταδιακά έφυγαν ακόμη και οι ξένοι εργάτες που χρησιμοποιούσαμε. Τα ελληνόπουλα σκοτώνονται στην άσφαλτο σαν ντελιβεράδες. Σε όχι πολύ μακρινές εποχές, κάθε χωριό, με την οικογενειακή αλληλεγγύη, κάλυπτε με αυτάρκεια τις ανάγκες του. Δεν αναπολώ χαμένες πατρίδες, αλλά διαπιστώνω πως η Ελλάδα, έχοντας ανεπιστρεπτί απωλέσει τις προκαπιταλιστικές μορφές οργάνωσης, έκανε ένα άλμα στο κενό αδυνατώντας να αξιοποιήσει τις μεταπολεμικές εξελίξεις. Ούτε καν τον πακτωλό των κοινοτικών επιδοτήσεων, που σε μεγάλο βαθμό απορρόφησαν η χαμηλή και μεσαία διαφθορά, χωρίς να λείπουν από τη χώρα και τα μεγάλα σκάνδαλα.

Δεν είδα κανένα από τα «μεγάλα» ΜΜΕ να γράψει ότι η Τουρκία δεν μας απειλεί μόνο στο Αιγαίο. Ότι η ελαιοπαραγωγή της συνεχώς επεκτείνεται και φέτος ίσως μας ξεπεράσει. Ότι προωθείται παντού. Ότι εμείς δεν παράγουμε ούτε βίδα, ενώ εισάγουμε ολοκληρωμένες σειρές σύγχρονων ελαιοτριβείων τουρκικής κατασκευής. Ότι η Τουρκία «αλωνίζει» στο Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας (IOC), στο οποίο η Ελλάδα εδώ και 10 χρόνια δεν έχει ούτε χαμηλόβαθμο υπάλληλο. Ότι κατοχύρωσε την ελαιοκομία της ως πνευματική κληρονομιά της UNESCO. Όλα είναι αλληλένδετα.

Θα μου πείτε, κι αν αλλάξει το υπουργικό συμβούλιο και το υπουργείο Γεωργίας (το «Ανάπτυξης» μας μάρανε) από τη θέση 17 ανέβει στη 2η ή 3η θέση θα αλλάξει κάτι; Ίσως συμβολικά, ίσως δοθεί ένα μήνυμα, ίσως αναβαθμιστεί στις προτεραιότητες του πολιτικοεπιχειρηματικου – μηντιακού συστήματος.

Στους περισσότερους πολιτικούς αρέσει να αναδιανέμουν την πίτα. Με 350 δις € δημόσιο χρέος και άλλα 250 ιδιωτικό τι να αναδιανείμεις και τι να μοιράσεις σε μια χώρα που έχει καταντήσει να μην παράγει σχεδόν τίποτα; Μόνο μελλοντικά χρέη, τα οποία έχουν και το ελάττωμα «Τα δάνεια δούλους τους ελεύθερους ποιείν» (Μένανδρος).

Η παραγωγική, λοιπόν, ανασυγκρότηση σημαίνει μια σειρά παρεμβάσεων ώστε να μεγαλώσει η «πίτα» και μετά να δούμε πώς θα τη μοιράσουμε με δικαιοσύνη. Με επιεικέστατους υπολογισμούς -βλ. Εγκυκλοπαίδεια Ελαιοκομίας σελ. 677-, η ελληνική ελαιοκομία θα μπορούσε «εύκολα» και σχετικά σύντομα να φέρει επιπλέον στο ΑΕΠ τουλάχιστον 500 εκατομ. € ετησίως.

Θα επιμείνω ότι το λάδι δεν χρειάζεται λεφτά, χρειάζεται όραμα, πολιτική και ανθρώπους. Άλλωστε γνωρίζουμε πως από το 1980 οι άμεσες ενισχύσεις (Α’ Πυλώνας) που πήρε το ελληνικό ελαιόλαδο και λίγα οι επιτραπέζιες ελιές από την ΕΟΚ/ΕΕ πλησιάζουν τα 30 δις € (βλέπε Εγκυκλοπαίδεια Ελαιοκομίας , σελ. 544-545), ενώ θα πρέπει να προσθέσουμε και τα διαρθρωτικά του Β’ Πυλώνα, τουλάχιστον άλλα 20 δις, δηλαδή περί τα 50 δις €. Πού πήγε όλος αυτός ο πακτωλός χρυσού και αργύρου;

Δυστυχώς οι πολίτες με τη συνείδηση: «Θέλουμε επιμόρφωση κι όχι επιδοτήσεις», είναι μειοψηφία. Έτσι επικρατεί το περιβόητο πολιτικό κόστος. Πολύ θα ήθελα ένας πολιτικός να σπάσει αυτό το ταμπού και να δεσμευτεί σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, έστω και αν χρειαστεί «αίμα, δάκρυα και θυσίες» (Ουίνστον Τσόρτσιλ), στο τέλος του οποίου θα μας περιμένουν όχι άλλα Μνημόνια αλλά θα μπορούμε ως χώρα και κοινωνία να είμαστε πιο πλούσιοι, με ασφάλεια, με αξιοπρέπεια, σίγουρα με περισσότερους πόρους, ίσως και καλύτερα πρότυπα για την Παιδεία.

ΥΓ Τα παραπάνω προέρχονται από το editorial του τεύχους 101 του Ελιά & Ελαιόλαδο, (Νοέμβρ. 2022).

Φωτό: η δασκάλα με τους δύο τελευταίους μαθητές αποχαιρετούν το σχολείο τους.

Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.‌‌