Αγροτικές Ειδήσεις: Πώς φουσκώνουν τα κοπάδια στα χαρτιά και σιωπούν οι εμβολιασμοί
Μια έρευνα του Agrocapital φέρνει στο φως τον αθέατο κόσμο της υγειονομικής γραφειοκρατίας στα παραγωγικά ζώα. Από τον στάβλο στο σύστημα TRACES, κάθε βοοειδές, πρόβατο και χοίρος κουβαλά ένα διοικητικό παρελθόν.
Η δήλωση ενός ζώου για σκοπούς υγειονομικής πιστοποίησης αποδεικνύεται πιο πολύπλοκη υπόθεση απ’ ό,τι φαντάζεται κανείς εκτός σταβλικού τοπίου. Δεν πρόκειται απλώς για μια συμπλήρωση στοιχείων ή μια επιθεώρηση ρουτίνας. Πρόκειται για μια γραμμή παραγωγής διοικητικών σταδίων που ξεκινά από το στάβλο και καταλήγει σε ένα έντυπο ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε ένα αρχείο pdf με σφραγίδα κράτους. Και στη διαδρομή αυτή, κάθε κρίκος της αλυσίδας από το ενώτιο μέχρι το βιβλιάριο κρίνει τη νομιμότητα και τη μοίρα του ζώου.
Τα εμβόλια για τις νόσους των ζώων προμηθεύονται είτε μέσω κρατικών διαγωνισμών, όταν πρόκειται για υποχρεωτικά εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα (βρουκέλλωση, καταρροϊκός, αφθώδης πυρετός), είτε από ιδιώτες κτηνιάτρους και φαρμακεία για προαιρετικά σχήματα. Οι προδιαγραφές καθορίζονται ετησίως από το Τμήμα Υγειονομικού Ελέγχου του ΥΠΑΑΤ. Ωστόσο, τα ερωτήματα για το πού πηγαίνουν τα εμβόλια, πόσα χορηγούνται πραγματικά και πώς διασταυρώνονται με τις δηλώσεις των ζώων, παραμένουν ανοιχτά.
Η Ελλάδα δηλώνει συνολικά 17.323.554 αιγοπρόβατα. Η Κρήτη μόνη της φέρεται να φιλοξενεί 7.812.923, δηλαδή το 45,10% του συνόλου. Το υπόλοιπο της χώρας μόλις το 54,90%. Πιο αποκαλυπτικό όμως είναι το 2020, το ζωικό κεφάλαιο στην Κρήτη εκτοξεύτηκε από τα 2,2 εκατομμύρια σε 7,8 εκατομμύρια, την ώρα που η υπόλοιπη χώρα παρουσιάζει σταθερή ή μειούμενη τάση. Πόσα εμβόλια αγοράστηκαν για αυτό το άλμα; Χορηγήθηκαν πραγματικά; Η Κτηνιατρική Υπηρεσία δεν θα όφειλε να γνωρίζει πώς και πότε προκύπτει τέτοια πληθυσμιακή υπερσυγκέντρωση, έστω και στα χαρτιά; Και αν οι εμβολιασμοί είναι η βάση του πιστοποιητικού, τότε πώς μπορεί να αυξάνεται θεαματικά ο αριθμός των ζώων χωρίς αντίστοιχη αύξηση στις προμήθειες ή στις δόσεις που χορηγούνται;
Το βιβλιάριο, τελικά, δεν είναι απλώς μια διοικητική υποχρέωση. Είναι ο καθρέφτης της αγροτικής υπευθυνότητας. Όμως, όταν το σύστημα αφήνει κενά, τότε και ο νόμιμος παραγωγός χάνει την ισοτιμία του απέναντι σε εκείνον που δηλώνει αριθμούς χωρίς τεκμηρίωση. Και όπως είπε κτηνίατρος με 25 χρόνια εμπειρίας στο πεδίο δεν με νοιάζει μόνο αν έχεις το βιβλιάριο. Με νοιάζει αν το έχεις συμπληρώσει. Εκεί κρίνεται η διαφορά μεταξύ αγρότη – κτηνοτρόφου και υποτιθέμενου κτηνοτρόφου.
Η δήλωση ενός ζώου για σκοπούς υγειονομικής πιστοποίησης αποδεικνύεται πιο πολύπλοκη υπόθεση απ’ ό,τι φαντάζεται κανείς εκτός σταβλικού τοπίου.
Το υγειονομικό πιστοποιητικό, εκείνο το φαινομενικά ταπεινό έγγραφο που συνοδεύει κάθε παραγωγικό ζώο στην πορεία του από τη στάνη στο σφαγείο ή το τελωνείο, δεν είναι τίποτα λιγότερο από την κορυφή ενός αόρατου διοικητικού παγόβουνου. Και κάτω από την επιφάνεια, όπως αποκαλύπτει έρευνα του Agrocapital, κρύβεται ένα πολύπλοκο σύστημα ιχνηλασιμότητας, με κρίκους που ξεκινούν από το βιβλιάριο υγείας και φτάνουν στα ηλεκτρονικά μητρώα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Η διαδικασία ξεκινά με την επίσημη καταγραφή του ζώου στο Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ – Κτηνιατρικής) του ΥΠΑΑΤ. Είτε πρόκειται για βοοειδές με διαβατήριο και πλαστικά ενώτια στα αυτιά, είτε για αιγοπρόβατο ή χοίρο, η βάση δεδομένων αποτελεί θεμέλιο νομιμότητας. Χωρίς εγγραφή, δεν υπάρχει δυνατότητα έκδοσης υγειονομικού πιστοποιητικού, δηλαδή του απαραίτητου εγγράφου για μεταφορά, εμπορία ή σφαγή.
Στις απομακρυσμένες αγροτικές ζώνες της Θεσσαλίας και της Ηπείρου, όπου οι εκτροφές λειτουργούν με συνέπεια δεκαετιών, το βιβλιάριο υγείας δεν είναι μια απλή τεκμηρίωση. Είναι σχεδόν ιερό τεφτέρι. Κατά την επικοινωνία μας με περιφερειακούς κτηνιάτρους, όλοι συμφωνούν πως χωρίς ενημερωμένο βιβλιάριο, το ζώο δεν υπάρχει διοικητικά. Ούτε μπορεί να μετακινηθεί, ούτε να πωληθεί, ούτε φυσικά να πιστοποιηθεί.
Σύμφωνα με την υπουργική απόφαση 258971/2006, κάθε βοοειδές πρέπει να συνοδεύεται από ατομικό βιβλιάριο, όπου καταγράφονται εμβολιασμοί, θεραπείες και παρεμβάσεις. Για αιγοπρόβατα και χοίρους, η εμβολιαστική ιστορία και οι φαρμακευτικές αγωγές καταχωρούνται υποχρεωτικά στο Μητρώο Εκμετάλλευσης, όπως προβλέπει η ΚΥΑ 321/2015. Σε είδη όπως ίπποι, πτηνά, μέλισσες ή εκτρεφόμενα άγρια θηράματα, τα δεδομένα τηρούνται είτε σε βιβλιάριο είτε σε ηλεκτρονικά αρχεία, αναλόγως του σκοπού της εκτροφής.
Η έκδοση του πιστοποιητικού υγείας διέπεται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/429, αλλά και από εθνικά μέτρα εφαρμογής όπως η ΥΑ 2848/106489/2019. Όμως, τίποτα δεν είναι τυπικό χωρίς ουσία. Αν ένα ζώο δεν φέρει ενώτιο, δεν έχει δηλωθεί στο ΟΠΣ και δεν έχει τεκμηριωθεί η εμβολιαστική του κάλυψη, δεν περνά τους κτηνιατρικούς ελέγχους — ούτε εντός χώρας, ούτε σε εξαγωγές. Η εγγραφή στο ΟΠΣ είναι υποχρεωτική βάσει του Ν. 4711/2020, ενώ η ηλεκτρονική δήλωση γεγονότων (γέννηση, πώληση, θάνατος) είναι απαραίτητη σύμφωνα με το ΦΕΚ Β’ 271/2021. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία των Περιφερειών, έχουν εντοπιστεί σοβαρές ασυνέπειες στις δηλώσεις, ειδικά στις μεταβατικές περιοχές μεταξύ νομών. Οι καθυστερήσεις στην έκδοση των πιστοποιητικών και οι κατασχέσεις ζώων λόγω έλλειψης συμβατότητας αρχείων είναι πραγματικότητα.
Η πολιτεία επιχειρεί να περάσει από το παραδοσιακό βιβλιάριο στο ηλεκτρονικό προφίλ του ζώου μέσω του TRACES-NT και της ενοποίησης των μητρώων. Όμως, η διασύνδεση μεταξύ ΟΠΣ και φορέων ελέγχου (ΔΑΟΚ, σφαγεία, τελωνεία) παραμένει προβληματική. Ορισμένες υπηρεσίες, όπως η έκδοση πιστοποιητικού μέσω gov.gr, είναι ανενεργές ή περιορισμένης πρόσβασης. Όπως παραδέχεται στέλεχος του ΥΠΑΑΤ που μίλησε στο Agrocapital η τεχνολογία υπάρχει, αλλά λείπει η πολιτική απόφαση για πλήρη υποχρεωτικότητα και έλεγχο σε πραγματικό χρόνο.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
