Αγροτικές Ειδήσεις: Η παράνομη διακίνηση φυτοφαρμάκων στην Ευρώπη αυξάνεται καθώς οι αγρότες μειώνουν το κόστος
Καθώς το κόστος ψεκασμού των καλλιεργειών με φυτοφάρμακα αυξάνεται συνεχώς, οι αγρότες στον αγροτικό πυρήνα της Ελλάδας στρέφονται σε μια φθηνότερη εναλλακτική: υγρά σκευάσματα σε πλαστικά, χωρίς ετικέτα, μπουκάλια που διακινούνται λαθραία μέσω ξηράς και θάλασσας.
Τα προϊόντα είναι πιο αποτελεσματικά, όπως δήλωσαν δώδεκα αγρότες από τον θεσσαλικό κάμπο. Είναι όμως και δυνητικά πιο επικίνδυνα: εργαστηριακές αναλύσεις που κοινοποιήθηκαν στο Reuters δείχνουν ότι τα μπουκάλια περιέχουν φυτοφάρμακα που έχουν απαγορευτεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και χρόνια λόγω ύποπτων κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον.
Η κατάσταση στην Ελλάδα, όπως περιγράφεται από αγρότες, αιρετούς, αστυνομικούς και ειδικούς της βιομηχανίας φυτοπροστασίας, αντικατοπτρίζεται σε ολόκληρη την ΕΕ, όπου οι αρχές αναφέρουν ότι η χρήση απαγορευμένων και παραποιημένων φυτοφαρμάκων είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
Αυτό συμβαίνει τη στιγμή που το μπλοκ επιδιώκει να μειώσει ακόμη και τη χρήση εγκεκριμένων βοηθητικών προϊόντων καλλιέργειας, στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης.
Τουλάχιστον το 14% των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα στις γεωργικές εκτάσεις της ΕΕ είναι παράνομα, ποσοστό αυξημένο από περίπου 10% το 2015, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ. Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, το ποσοστό φτάνει το 25%, σύμφωνα με τον Ελληνικό Σύνδεσμο Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ), που εκπροσωπεί εταιρείες φυτοπροστασίας στη χώρα.
Ρεκόρ καταγράφηκε το 2022, όταν κατασχέθηκαν 2.040 τόνοι παράνομων φυτοφαρμάκων από την αστυνομία στην Ευρώπη — αριθμός τέσσερις φορές υψηλότερος σε σχέση με το 2019, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Europol από πανευρωπαϊκή επιχείρηση.
Οι αρχές στην Ελλάδα και σε μεγάλες γεωργικές χώρες της Ευρώπης —Γαλλία, Γερμανία και Ισπανία— επισημαίνουν ότι το πρόβλημα είναι πιθανώς ακόμη μεγαλύτερο, καθώς μεγάλο μέρος της λαθρεμπορικής δραστηριότητας δεν εντοπίζεται.
«Πρόκειται για μια μακροχρόνια ανησυχία», δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απαντώντας σε ερωτήσεις του Reuters.
Η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου αποτελεί ευθύνη των κρατών-μελών, ωστόσο η Επιτροπή εργάζεται για την επιτάχυνση της έγκρισης νέων ουσιών ώστε να βοηθήσει τους αγρότες να αντιμετωπίζουν τα παράσιτα με νόμιμα μέσα, πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Ο Έλληνας Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, δήλωσε στο Reuters ότι η Ελλάδα εργάζεται για την προστασία της δημόσιας υγείας, την υποστήριξη των αγροτών και την προώθηση ασφαλούς, νόμιμης γεωργικής παραγωγής. «Ο αγώνας κατά της παρανομίας αποτελεί προτεραιότητα για εμάς», τόνισε.
Απειλούνται τα βιοπωριστικά μέσα
Οι Έλληνες αγρότες είναι ευάλωτοι στο παράνομο εμπόριο φυτοφαρμάκων εξαιτίας των παρατεταμένων συνεπειών της οικονομικής κρίσης 2010–2018 και της κλιματικής αλλαγής, που έχει προκαλέσει ξηρασία και έξαρση εντόμων.
Ορισμένοι αγρότες δήλωσαν ότι τα φυτοφάρμακα μπορεί να φτάνουν έως και το 50% του ετήσιου κόστους. Ένα λίτρο δημοφιλούς ελληνικού εντομοκτόνου κοστίζει έως και 380 ευρώ. Ένα παραποιημένο προϊόν μπορεί να βρεθεί στη μαύρη αγορά για 200–230 ευρώ, πρόσθεσαν.
Οι υψηλές τιμές απειλούν τα βιοποριστικά μέσα στη Θεσσαλία, έναν σημαντικό αγροτικό πυρήνα της κεντρικής Ελλάδας που παράγει μήλα, αμύγδαλα, δημητριακά και βαμβάκι. Αγροκτήματα της περιοχής έχουν εγκαταλειφθεί, καθώς οι αγρότες αναζητούν εργασία αλλού.«Για να επιβιώσει, πρέπει ο αγρότης να γίνει εγκληματίας;» αναρωτήθηκε ο Γιώργος Ζείκος, τέταρτης γενιάς μηλοπαραγωγός και επικεφαλής συνεταιρισμού στο χωριό Αγιά. «Άλλο να παραβιάζεις τον νόμο για να κερδοσκοπήσεις, άλλο για να επιβιώσεις.» Ο Ζείκος ανέφερε ότι έχει απορρίψει προσφορές χρήσης παράνομων φυτοφαρμάκων. Όμως αγρότες σε έξι χωριά της περιοχής ανέφεραν ότι οι ίδιοι, συγγενείς ή γείτονές τους, έχουν δοκιμάσει τέτοια προϊόντα.
Άλλος παράγοντας έλξης είναι η αντιληπτή αποτελεσματικότητα των παράνομων φυτοφαρμάκων.
Κατά τη διάρκεια διαλείμματος από τις εργασίες στους αγρούς, αγρότες στο βαμβακοπαραγωγικό χωριό Μεταμόρφωση αφηγήθηκαν πως παλαιότερα, με τα —σήμερα απαγορευμένα— φυτοφάρμακα, ούτε πουλιά δεν πετούσαν πάνω από τα χωράφια τους μετά τον ψεκασμό. Τώρα, ανέφεραν, εφαρμόζουν τη διπλάσια δόση του νόμιμου προϊόντος.
Ο Γιώργος Ποντίκας, πρόεδρος του ΕΣΥΦ, απέρριψε τους ισχυρισμούς των αγροτών ότι τα φυτοφάρμακα είναι ακριβά και αναποτελεσματικά. Αντιθέτως, υποστήριξε ότι οι αρχές δεν τιμωρούν επαρκώς τους παραβάτες. «Όποιος δηλητηριάζει την τροφική μας αλυσίδα για το κέρδος πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κακούργος», είπε ο Ποντίκας, ο οποίος είναι και διευθύνων σύμβουλος του ελληνικού παραρτήματος της ελβετικής πολυεθνικής Syngenta.
Παράνομο εμπόριο
Τα προϊόντα διακινούνται λαθραία στην Ελλάδα μέσω χερσαίων οδών από τη Βουλγαρία, κρυμμένα σε ρεζέρβες, ή δια θαλάσσης σε σχεδίες που χρησιμοποιούν διακινητές για τη μεταφορά μεταναστών από την Τουρκία στην Ευρώπη, σύμφωνα με αγρότες και αξιωματούχους.
Σε ένα χωριό, παραγωγός αμυγδάλων ανέφερε ότι ο ίδιος είχε οδηγήσει ως τη Βουλγαρία για να αγοράσει πέντε κούτες παραποιημένων προϊόντων για τον ίδιο και τους γείτονές του. Σε άλλο χωριό, αγρότης δήλωσε ότι ντόπιοι λειτουργούν ως μεσάζοντες για έναν άνδρα γνωστό ως «ο Βούλγαρος». Όταν αναμένεται η άφιξή του, συγκεντρώνουν παραγγελίες από άλλους του χωριού.
Οι αγρότες πληρώνουν με μετρητά, ψεκάζουν τη νύχτα και καίνε τα άδεια δοχεία για να εξαφανίσουν κάθε ίχνος, ανέφεραν.
«Αν το θέλεις, το βρίσκεις», δήλωσε ο Θανάσης Κωστής, αγρότης στη Μεταμόρφωση. Ο Κωστής είπε ότι ο ίδιος δεν έχει χρησιμοποιήσει παράνομα προϊόντα.
Οι αγρότες που μίλησαν στο Reuters και παραδέχθηκαν ότι έχουν χρησιμοποιήσει παράνομα φυτοφάρμακα ζήτησαν να παραμείνουν ανώνυμοι, φοβούμενοι αντίποινα από τις αρχές.
Η Βουλγαρική Υπηρεσία Ασφάλειας Τροφίμων ανέφερε ότι από τον Οκτώβριο έχει εντατικοποιήσει τους ελέγχους για την καταπολέμηση του εμπορίου και της χρήσης μη εγκεκριμένων προϊόντων.
Το Υπουργείο Εμπορίου της Τουρκίας δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Το εμπόριο έχει πλέον δομηθεί, προσομοιάζοντας σε οργανωμένο οικονομικό έγκλημα, σύμφωνα με ανώτατο αξιωματικό της ελληνικής αστυνομίας που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας. Οι ρόλοι έχουν διαχωριστεί σε εισαγωγή, αποθήκευση και διανομή. Εν τω μεταξύ, η αστυνομία δρα κυρίως κατόπιν καταγγελιών, σύμφωνα με τρεις αστυνομικούς και στελέχη της βιομηχανίας που μίλησαν στο Reuters.
Ο Δημήτρης Σταυρίδης, επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Αγροτικής Οικονομίας Θεσσαλίας, αναγνώρισε ότι θα μπορούσαν να γίνονται περισσότεροι έλεγχοι στις λαϊκές αγορές, αλλά ορισμένες περιοχές αντιμετωπίζουν προβλήματα υποστελέχωσης.
Κίνδυνοι για την υγεία
Τα κατασχεθέντα προϊόντα αποστέλλονται στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο στην Αθήνα για ανάλυση. Πολλά φέρουν ετικέτες στα βουλγαρικά, τουρκικά ή χειρόγραφες. Ορισμένα αντίγραφα μοιάζουν με προϊόντα εγκεκριμένα από την ΕΕ, αλλά ενδέχεται να περιέχουν επικίνδυνα υποκατάστατα, περιλαμβανομένων άγνωστων διαλυτών. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, μόνο φυτοφάρμακα με ελληνική ετικέτα είναι νόμιμα.
Η ελληνική αστυνομία και η Europol αναφέρουν ότι πολλές από αυτές τις ουσίες προέρχονται από την Κίνα.
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας δήλωσε μέσω e-mail ότι ζητά πάντοτε από τις εταιρείες να συμμορφώνονται με τους νόμους των χωρών στις οποίες δραστηριοποιούνται και ότι το Πεκίνο είναι πρόθυμο να ενισχύσει τη συνεργασία με την ΕΕ στον τομέα της τελωνειακής επιτήρησης.
Οι απαγορεύσεις της ΕΕ βασίζονται εν μέρει σε κινδύνους για την υγεία που εντόπισαν οι ρυθμιστικές αρχές, περιλαμβανομένων επιπτώσεων στο ήπαρ, τα νεφρά και τους πνεύμονες, καθώς και πιθανών καρκινογόνων ιδιοτήτων. Ωστόσο, ορισμένα από τα χημικά αυτά χρησιμοποιούνται νόμιμα σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Πάνω από δώδεκα απαγορευμένα φυτοφάρμακα —ορισμένα από το 2009— ανιχνεύθηκαν μόνο στην Ελλάδα το 2024, σύμφωνα με εργαστηριακές εξετάσεις που είδε το Reuters.
«Το θέμα είναι σοβαρό», δήλωσε ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας, καθηγητής τοξικολογίας, αναφερόμενος σε έρευνες για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στην υγεία.
Το τελευταίο έτος, δέκα απαγορευμένα φυτοφάρμακα ανιχνεύθηκαν σε ελληνικά προϊόντα, όπως ελιές, κεράσια, ντομάτες, σταφύλια και πορτοκάλια, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι ο κίνδυνος για τους καταναλωτές από χαμηλά επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων είναι ελάχιστος, οι αγρότες που χρησιμοποιούν παράνομα σκευάσματα ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, πνευμονολόγοι του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας παρατήρησαν ότι πολλοί ασθενείς που κάπνιζαν και εκτίθεντο σε φυτοφάρμακα εμφάνιζαν σπάνια μορφή ουλώδους πνευμονοπάθειας. Το 2006, τα ευρήματά τους, σε συνδυασμό με παρόμοιες έρευνες στη Γαλλία, συνέβαλαν στην επίσημη αναγνώριση μιας ασθένειας γνωστής πλέον ως Συνδυασμένη Πνευμονική Ίνωση και Εμφύσημα (CPFE).
«Σχεδόν όλοι οι ασθενείς που είχαν εκτεθεί σε κάπνισμα και φυτοφάρμακα ανέπτυσσαν αυτή τη διακριτή νόσο», δήλωσε ο γιατρός Ηλίας Δήμεας.
Σε άλλες αγροτικές περιοχές της Ελλάδας, γιατροί αναφέρουν αύξηση των αναπνευστικών παθήσεων τα τελευταία χρόνια, ενδεχομένως σχετιζόμενη με την έκθεση σε φυτοφάρμακα, και έχουν αρχίσει να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στο επαγγελματικό ιστορικό των ασθενών τους.
Οι αγρότες αντιμετωπίζουν τους κινδύνους με αδιαφορία.
«Όλα τα φυτοφάρμακα έχουν συνέπειες», δήλωσε ο Κωστής από τη Μεταμόρφωση. «Είχα μάσκα, αλλά φέτος δεν τη φόρεσα καθόλου.»
Πηγή: Reuters
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
