Αγροτικές Ειδήσεις: Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης: Αναγνωρίζει αποζημιώσιμες ζημίες από την Κλιματική Κρίση
Στις 23 Ιουλίου 2025, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ) εξέδωσε μια γνωμοδότηση-σταθμό που αλλάζει τα δεδομένα στη νομική θεμελίωση της ευθύνης των κρατών για την κλιματική αλλαγή. Για πρώτη φορά, η ανώτατη δικαστική αρχή του ΟΗΕ διατύπωσε με σαφήνεια ότι τα κράτη φέρουν νομική υποχρέωση να προστατεύουν το κλίμα από ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, βάσει δεσμευτικού διεθνούς και εθιμικού δικαίου.
Η αποτυχία ενός κράτους να λάβει τα αναγκαία μέτρα για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής ή την προσαρμογή σε αυτήν μπορεί πλέον να χαρακτηριστεί ως διεθνώς παράνομη πράξη, με συνέπειες που εκτείνονται πέρα από τη διπλωματική σφαίρα. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ακόμη και χώρες που δεν είναι πλέον συμβαλλόμενα μέρη στη Συμφωνία του Παρισιού όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες— δεσμεύονται από κανόνες εθιμικού διεθνούς δικαίου, όπως η υποχρέωση πρόληψης σημαντικής περιβαλλοντικής βλάβης και το καθήκον διεθνούς συνεργασίας.
Οι συνέπειες για τον αγροτικό τομέα είναι καθοριστικές. Η Γνωμοδότηση αναγνωρίζει ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ξηρασίες, καύσωνες, πλημμύρες, ερημοποίηση συνιστούν απειλή για θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα στην τροφή, στην υγεία και στην αξιοπρεπή διαβίωση. Και το πιο κρίσιμο: το Δικαστήριο διασύνδεσε το δικαίωμα σε καθαρό, υγιές και βιώσιμο περιβάλλον με την υποχρέωση των κρατών να το διασφαλίσουν, ώστε να προστατευθούν τα υπόλοιπα δικαιώματα.
Αντίθετα με την παλαιότερη ρητορική περί «ακραίων φαινομένων» ή «αστάθειας του καιρού», η νέα νομική ανάγνωση επιτάσσει να αντιμετωπίζεται η απώλεια αγροτικής παραγωγής όχι μόνο ως οικονομική ζημία αλλά και ως πιθανή παραβίαση διεθνούς υποχρέωσης, όταν αυτή προκύπτει από την αδράνεια ή την ελλιπή προετοιμασία του κράτους. Αυτό καθιστά την καταστροφή της σοδειάς ή την ερημοποίηση μιας περιοχής δυνητικά αποζημιώσιμη διεθνή βλάβη.
Ο αγρότης δεν είναι πλέον απλώς θύμα της κλιματικής αβεβαιότητας. Με βάση την ερμηνεία του Δικαστηρίου, αποκτά τον ρόλο ενός εν δυνάμει δικαιούχου διεθνούς προστασίας, του οποίου η απώλεια εισοδήματος ή η καταστροφή του παραγωγικού του μοντέλου μπορεί να τεκμηριωθεί ως απόρροια παραλείψεων σε επίπεδο κρατικής πολιτικής. Το δικαίωμα στην τροφή γίνεται έτσι και δικαίωμα αποζημίωσης, όταν πλήττεται από κρατικά λάθη ή αμέλειες στην πρόληψη.
Η απόφαση δημιουργεί νέα νομικά εργαλεία τόσο για την εθνική διεκδίκηση μέσω ασφαλιστικών μηχανισμών ή τα διοικητικά δικαστήρια όσο και για διεθνείς διακρατικές προσφυγές, σε περιπτώσεις που ρυπογόνες πολιτικές τρίτων κρατών προκαλούν ζημίες σε αγροτικές περιοχές άλλων χωρών. Το Δικαστήριο, άλλωστε, αναγνώρισε ότι η συμβολή κάθε κράτους στις παγκόσμιες εκπομπές είναι μετρήσιμη και μπορεί να αποδοθεί επιστημονικά, άρα και νομικά.
Επιπλέον, τονίζει ότι η ευθύνη των κρατών περιλαμβάνει και την αδυναμία ρύθμισης των ιδιωτικών φορέων εντός της επικράτειάς τους, όπως οι εταιρείες εξόρυξης και οι ρυπογόνες βιομηχανίες. Η αποτυχία μιας κυβέρνησης να περιορίσει τέτοιες δραστηριότητες δεν απαλλάσσει το κράτος από ευθύνη· αντίθετα, αποτελεί από μόνη της λόγο προσφυγής για όσους πλήττονται συμπεριλαμβανομένων των γεωργών και των τοπικών κοινοτήτων.
Το πεδίο που ανοίγεται αφορά, τέλος, και τις αναπτυσσόμενες αγροτικές περιοχές του παγκόσμιου Νότου, οι οποίες επωμίζονται το μεγαλύτερο κόστος χωρίς να φέρουν την κύρια ευθύνη των εκπομπών. Η έννοια της διαγενεακής ισότητας, η οποία αναγνωρίζεται πλέον ως ερμηνευτικό εργαλείο στο διεθνές δίκαιο, προσδίδει επιπρόσθετο βάρος στις αγροτικές κοινότητες που προσπαθούν να επιβιώσουν σε περιβάλλον συνεχούς υποβάθμισης.
Η Γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηριού έστω και μη δεσμευτική, αλλάζει το πλαίσιο με το οποίο κρίνεται η κρατική απραξία απέναντι στην κλιματική κρίση. Από δω και πέρα, η κλιματική αδράνεια δεν είναι απλώς πολιτικό σφάλμα· είναι πιθανή παραβίαση του διεθνούς δικαίου με θύματα τους πιο ευάλωτους και ανάμεσά τους, και τον αγρότη.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
Σχετικά άρθρα:
Διάγνωση προβλημάτων με το ΟΣΔΕ σε σύσκεψη ΚΥΔ με τον ΟΠΕΚΕΠΕ
Αγροτικές Ειδήσεις: Μείωση 3,7% στη χρήση ορυκτών λιπασμάτων στην Ε.Ε. το 2023
Στρατηγική πιστοποίησης Χαλάλ για τόνωση ελληνικών αγροτικών εξαγωγών στη Σαουδική Αραβία
Αποκαλυπτήρια για το νέο προϋπολογισμό της ΕΕ, έρχονται περικοπές χρηματοδότησης στη γεωργία και την περιφερειακή ανάπτυξη