Αγροτικές Ειδήσεις: Αν ο πληθωρισμός μετριέται στο ταμείο, γιατί δεν γίνεται εισόδημα στο χωράφι;

Με αφορμή το χθεσινό άρθρο του Agrocapital για το πώς «καλλιεργείς το αύριο όταν το σήμερα δεν σου αφήνει τίποτα», αλλά και μετά από πολυάριθμα τηλεφωνήματα αγροτών που δεχτήκαμε, οι οποίοι ζητούσαν μια πιο απλή, αλλά ταυτόχρονα εμπεριστατωμένη εξήγηση συνθέτουμε εδώ μια πιο αναλυτική εικόνα με στοιχεία, πίνακες και ερμηνείες. Θέλουμε να απευθυνθούμε και σε εκείνον που ξέρει τα κόστη και τα εφόδια, αλλά και σε εκείνον που σκέφτεται ως καταναλωτής, γιατί οι αγρότες δεν είναι μόνο παραγωγοί· είναι ταυτόχρονα και καταναλωτές.

Παρά τους αριθμούς, το κρίσιμο σημείο είναι πως αυτή η κατάσταση δεν οδηγεί πουθενά αν δεν αλλάξουν οι δομές. Όταν ο παραγωγός αντιμετωπίζει καθημερινά τα ίδια κόστη και τις ίδιες αβεβαιότητες, δεν υπάρχει “καλλιέργεια του αύριο”. Αντίθετα, δημιουργείται φθορά μέσα από τη συρρίκνωση των περιθωρίων, τη στρέβλωση κινήτρων και τον κίνδυνο υποκατάστασης της παραγωγής με άλλες χρήσεις γης.

Πολλοί αγρότες, εξέφρασαν το εξής παράδοξο: ενώ βλέπουν στα ράφια ακριβότερα τα προϊόντα που οι ίδιοι παράγουν, δυσκολεύονται να πουλήσουν με τιμή που να καλύπτει τα κόστη τους  ή να επενδύσουν στο επόμενο κύκλο. Αυτό δεν είναι μόνο οικονομικό πρόβλημα, είναι πρόβλημα αναπαραγωγής της παραγωγής, αλλά και κοινωνικό, καθώς η ύπαιθρος κινδυνεύει να μετατραπεί σε «χωράφι εκποίησης».

Στα σούπερ μάρκετ, ο πληθωρισμός τροφίμων παραμένει αισθητός. Στην Ελλάδα, η ετήσια μεταβολή για τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά έφτασε το +3,7% τον Ιούλιο 2025, σύμφωνα με την Eurostat. Ωστόσο, αυτή η αύξηση δεν καταλήγει αυτόματα σε μεγαλύτερο καθαρό εισόδημα για τον παραγωγό. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι ο δείκτης τιμών εκροών στη γεωργία ανέβηκε κατά +4,5%, ενώ οι τιμές εισροών μειώθηκαν κατά −1,4%. Στη θεωρία αυτό βελτιώνει το περιθώριο κέρδους· στην πράξη όμως, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη, καθώς μεσολαβούν χρόνος, κόστος και διαπραγματεύσεις σε κάθε βήμα της αλυσίδας αξίας.

Πίνακας 1. Πληθωρισμός στο ράφι και στο χωράφι (Ιούλιος 2025)

Επίπεδο αγοράς
Ετήσια μεταβολή (%)
                              Σχόλιο

Λιανική (Καταναλωτής)
+3,7%
Αύξηση που «βλέπει» ο καταναλωτής στο σούπερ μάρκετ

Εκροές παραγωγού
+4,5%
Η ονομαστική άνοδος στην τιμή παραγωγού

Εισροές παραγωγού
−1,4%
Μείωση στο κόστος λιπασμάτων, ζωοτροφών, ενέργειας

Η απόσταση από το χωράφι μέχρι το ράφι είναι οικονομική αλλά και πρακτική. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι τιμές αγροτικών προϊόντων δείχνουν μια σχετική ανάκαμψη, όμως οι παγκόσμιες τιμές τροφίμων της FAO παρέμειναν τον Αύγουστο ουσιαστικά αμετάβλητες. Η Κομισιόν, στην καλοκαιρινή της προοπτική, καταγράφει το παράδοξο της ισχυροποίησης του ευρώ οι εισαγωγές σε λιπάσματα, ενέργεια και ζωοτροφές φθηναίνουν, αλλά οι ευρωπαϊκές εξαγωγές γίνονται ακριβότερες. Για τα αγροτικά εισοδήματα που εξαρτώνται από τις διεθνείς αγορές, αυτό είναι ένα δίκοπο μαχαίρι.

Στην καθημερινή λειτουργία μιας εκμετάλλευσης, τα περιθώρια κέρδους διαβρώνονται από παράγοντες που δεν αποτυπώνονται στους δείκτες. Η αύξηση της παραγωγής συνεπάγεται συχνά υψηλότερο κόστος για την επόμενη μονάδα προϊόντος. Η λιανική αγορά λειτουργεί με καθυστερήσεις: συμβόλαια, αποθέματα, χρηματοοικονομικά έξοδα και ενδιάμεσοι καθυστερούν ή απορροφούν την επίδραση των αυξήσεων. Έτσι, ακόμη και μια ευνοϊκή μεταβολή στις εισροές δεν καταλήγει εύκολα σε αυξημένο εισόδημα.

Πίνακας 2. Κόστη που μειώνουν το καθαρό όφελος του παραγωγού

Κατηγορία κόστους
           Δυναμική
                            Επίδραση

Καύσιμα / Ενέργεια
Με καθυστέρηση
Απορροφούν μέρος της ανόδου με διαρκείς αυξομειώσεις

Μεταφορές / Διακίνηση
Ευέλικτο κόστος
Οι αυξήσεις στα καύσιμα και τα διόδια μετακυλίονται άμεσα

Συσκευασία / Υλικά
Εισαγόμενα
Επηρεάζονται από ισοτιμίες και διεθνείς τιμές πρώτων υλών

Εργασία / Ασφάλιση
Σταθερά αυξανόμενη
Προσθέτει μόνιμο βάρος στο λειτουργικό κόστος

Τραπεζικό κόστος
Υψηλό
Τόκοι και έξοδα ρευστότητας περιορίζουν την κερδοφορία

Μεσάζοντες
Ποσοστιαίο
Αυξάνουν το χάσμα ανάμεσα σε τιμή παραγωγού και λιανικής

Η ζήτηση για βασικά τρόφιμα είναι ανελαστική ο καταναλωτής δεν διπλασιάζει τις αγορές του όταν οι τιμές πέφτουν, ούτε τις μειώνει στο μισό όταν ανεβαίνουν. Έτσι, ο παραγωγός δεν έχει περιθώριο να αντισταθμίσει την απώλεια τιμής με μεγαλύτερο όγκο πωλήσεων. Στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι πιο άνιση οι αυξήσεις στα οπωροκηπευτικά δεν αντιστοιχούν στις πιέσεις της ζωικής παραγωγής, ενώ τα κόστη ενέργειας, συσκευασίας, μεταφορών και ασφαλίστρων συνεχίζουν να «τρώνε» το όφελος.

Οι συνεταιρισμοί, εν δυνάμει ο πιο φυσικός θεσμός διαμεσολάβησης ανάμεσα στο χωράφι και στο ράφι, δεν απέδωσαν  τουλάχιστον όχι σε ευρεία κλίμακα  εκείνο που προσδοκούσε η αγροτική κοινότητα. Μόνο οι αναγκαστικοί συνεταιρισμοί κατάφεραν εν μέρει να επιβάλουν συλλογικούς όρους, χάρη στη δομή, τη συμμετοχή και την πειθαρχία που επιβάλλεται. Στην υπόλοιπη Ελλάδα, όμως, οι παθογένειες διοίκησης, η έλλειψη εμπιστοσύνης και η περιορισμένη διαπραγματευτική ισχύς οδήγησαν σε ανεπάρκεια: η συλλογική δύναμη δεν έγινε ικανή να θεσπίσει σταθερές ρήτρες τιμής και ποιότητας ούτε να μειώσει δραστικά τον ρόλο του μεσάζοντα.

Κι όμως, υπάρχει φως που δείχνει τον δρόμο το ελληνικό ακτινίδιο αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα, όπου μια στοχευμένη εξαγωγική στρατηγική συνδυάστηκε με οργανωμένες δράσεις και καλή αξιοποίηση θεσμικών εργαλείων. Σύμφωνα με στοιχεία του Agrocapital, οι εξαγωγές ελληνικού ακτινιδίου προς τον Καναδά εκτινάχθηκαν κατά 6.760% σε οκτώ χρόνια (από 268.000 € το 2016 στα 18 εκατομμύρια € το 2024).

 Αυτό το «success story» δεν ήταν τυχαίο, αλλά αποτέλεσμα συνεταιριστικών υποδομών, στάνταρ ποιότητας, διεθνών συμφωνιών (όπως η CETA) και επιχειρηματικών συμβολαίων  δείγμα πως, όταν οι παραγωγοί οργανώνονται, η ονομαστική αξία μπορεί να γίνει πραγματικό εισόδημα.

Αν δεν θεσπιστούν άλλοι μηχανισμοί διαπραγμάτευσης, συμβόλαια με ρήτρες τιμής / ποιότητας και συλλογικές μορφές που μειώνουν τον ενδιάμεσο ρόλο, η ονομαστική άνοδος των τιμών θα παραμείνει μια επιμελημένη ψευδαίσθηση. Χωρίς νέα πολιτική, χωρίς συλλογικές λύσεις και στοχευμένες επενδύσεις  ειδικά στον εξαγωγικό προσανατολισμό  σύντομα όσοι σήμερα μιλούν για αξία του προϊόντος θα συνειδητοποιήσουν ότι δεν υπάρχει αύριο, μόνο μια επανάληψη του χρεωμένου σήμερα.

Χωρίς τέτοιες κινήσεις, ο πληθωρισμός στα ράφια θα παραμένει ένας «αόρατος πληθωρισμός» για τον αγρότη· μια αύξηση που υπάρχει στις αποδείξεις του καταναλωτή αλλά όχι στην τσέπη του παραγωγού. Και αυτό είναι μια συνθήκη που δεν οδηγεί πουθενά, γιατί δεν καλλιεργεί το αύριο  το εξαντλεί στο σήμερα.

Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις

Σχετικά άρθρα:

Αγροτικές Ειδήσεις: Μητσοτάκης: Νέα πρόσωπα σε κρίσιμες θέσεις Ο Όμιλος Επιχειρήσεων Σαρακάκη στο πλευρό της ΑΝΙΜΑ για διάσωση άγριων ζώων που επλήγησαν από πυρκαγιές Tα John Deere 6M στο επίκεντρο Open Day της Agrotech στην Κομοτηνή 20 Σεπτέμβρη Αγροτικές Ειδήσεις: Πανθεσσαλικό μπλόκο στον Ε65: Κάλεσμα αγροτών για μαζική κινητοποίηση