Έκθεση 2025 για την κατάσταση των τροφίμων και της γεωργίας

FAO: 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν χαμηλότερες αποδόσεις καλλιεργειών λόγω της υποβάθμισης της γης.

Περίπου 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές όπου οι αποδόσεις των καλλιεργειών μειώνονται λόγω της υποβάθμισης της γης που προκαλείται από τον άνθρωπο – μια διάχυτη και σιωπηλή κρίση που υπονομεύει τη γεωργική παραγωγικότητα και απειλεί την υγεία των οικοσυστημάτων παγκοσμίως.

Ο ανησυχητικός αριθμός προέρχεται από την τελευταία έκθεση The State of Food and Agriculture (SOFA) του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), που κυκλοφόρησε σήμερα κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στα κεντρικά γραφεία του στη Ρώμη. Η έκθεση στέλνει ένα σαφές μήνυμα: η υποβάθμιση της γης δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα – επηρεάζει τη γεωργική παραγωγικότητα, τα αγροτικά μέσα διαβίωσης και την επισιτιστική ασφάλεια.

Το SOFA 2025 παρέχει την πιο ολοκληρωμένη ανάλυση μέχρι σήμερα για το πώς η υποβάθμιση της γης που προκαλείται από τον άνθρωπο επηρεάζει τις αποδόσεις των καλλιεργειών, εντοπίζει παγκόσμια σημεία ευπάθειας και εξετάζει πού διασταυρώνονται αυτές οι απώλειες με τη φτώχεια, την πείνα και άλλες μορφές υποσιτισμού.

Βασιζόμενη στα πιο πρόσφατα παγκόσμια δεδομένα σχετικά με την κατανομή, τα μεγέθη και την παραγωγή των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, η έκθεση περιγράφει ευκαιρίες για ολοκληρωμένες βιώσιμες πρακτικές χρήσης και διαχείρισης γης, παράλληλα με προσαρμοσμένες πολιτικές. Αυτά τα μέτρα στοχεύουν στην αποφυγή, τη μείωση και την αντιστροφή της υποβάθμισης της γης, βελτιώνοντας παράλληλα την παραγωγή τροφίμων και τα μέσα διαβίωσης των αγροτών.

«Για να αδράξουμε αυτές τις ευκαιρίες, πρέπει να δράσουμε αποφασιστικά. Η βιώσιμη διαχείριση της γης απαιτεί ευνοϊκά περιβάλλοντα που υποστηρίζουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις, καινοτομία και διαχείριση», έγραψε ο Γενικός Διευθυντής του FAO QU Dongyu στον Πρόλογο της έκθεσης.

Οι επιπτώσεις της υποβάθμισης του εδάφους

Ο FAO ορίζει την υποβάθμιση της γης ως μακροπρόθεσμη μείωση της ικανότητας της γης να παρέχει βασικές λειτουργίες και υπηρεσίες οικοσυστήματος.

Η υποβάθμιση της γης σπάνια προέρχεται από μία μόνο αιτία. Συνήθως προκύπτει από έναν συνδυασμό παραγόντων. Αυτά περιλαμβάνουν φυσικούς παράγοντες, όπως η διάβρωση και η αλάτωση του εδάφους, και οι ανθρωπογενείς πιέσεις, οι οποίες κυριαρχούν όλο και περισσότερο. Δραστηριότητες όπως η αποψίλωση των δασών, η υπερβόσκηση και οι μη βιώσιμες πρακτικές καλλιέργειας και άρδευσης συγκαταλέγονται πλέον στους κύριους συντελεστές. Δεδομένης της βαθιάς επίδρασής της στη γεωργική παραγωγικότητα, η έκθεση εστιάζει ειδικά στην υποβάθμιση της γης που προκαλείται από τον άνθρωπο.

Για να μετρηθεί αυτό, η έκθεση εφαρμόζει μια προσέγγιση με βάση το χρέος, συγκρίνοντας τις τρέχουσες τιμές τριών βασικών δεικτών – οργανικός άνθρακας του εδάφους, διάβρωση του εδάφους και νερό του εδάφους – με συνθήκες που θα υπήρχαν χωρίς την ανθρώπινη δραστηριότητα υπό αυτόχθονες ή φυσικές καταστάσεις. Αυτά τα δεδομένα υποβάλλονται σε επεξεργασία μέσω ενός μοντέλου μηχανικής μάθησης που ενσωματώνει περιβαλλοντικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες αλλαγής για την εκτίμηση της αρχικής κατάστασης της γης απουσία ανθρώπινης παρέμβασης.

Όσον αφορά το ανθρώπινο τίμημα της υποβάθμισης της γης, η έκθεση εκτιμά ότι περίπου 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν σε περιοχές όπου οι αποδόσεις των καλλιεργειών είναι 10% χαμηλότερες λόγω της υποβάθμισης της γης που προκαλείται από τον άνθρωπο. Από αυτά, τα 47 εκατομμύρια είναι παιδιά κάτω των 5 ετών που υποφέρουν από καχεξία. Σε απόλυτους αριθμούς, οι ασιατικές χώρες πλήττονται περισσότερο – τόσο λόγω του συσσωρευμένου χρέους υποβάθμισης όσο και λόγω της υψηλής πυκνότητας πληθυσμού τους.

Ωστόσο, η έκθεση προσφέρει επίσης ελπίδα: η αντιστροφή μόλις του 10% της ανθρωπογενούς υποβάθμισης στις υπάρχουσες καλλιεργήσιμες εκτάσεις (για παράδειγμα με την υιοθέτηση πρακτικών βιώσιμης διαχείρισης της γης, όπως η αμειψισπορά και η καλλιέργεια για τη διατήρηση της υγείας του εδάφους, τη μείωση της διάβρωσης και τη συμβολή στη βιοποικιλότητα) θα μπορούσε να αποκαταστήσει αρκετή παραγωγή για να ταΐσει επιπλέον 154 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Αυτά τα στοιχεία δεν είναι αφηρημένα, αντιπροσωπεύουν πραγματικές ευκαιρίες για την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, τη μείωση της πίεσης στα φυσικά οικοσυστήματα και την οικοδόμηση πιο ανθεκτικών αγροδιατροφικών συστημάτων.

Για να επιτευχθεί αυτό, το SOFA 2025 απαιτεί ολοκληρωμένες στρατηγικές χρήσης γης και παρεμβάσεις πολιτικής – συμπεριλαμβανομένων ρυθμιστικών μέτρων όπως έλεγχοι αποψίλωσης των δασών, προγράμματα που βασίζονται σε κίνητρα και μηχανισμοί πολλαπλής συμμόρφωσης που συνδέουν τις επιδοτήσεις με περιβαλλοντικά αποτελέσματα.

Η υποβάθμιση του εδάφους επηρεάζει αγροκτήματα όλων των μεγεθών. Ωστόσο, η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι πολιτικές πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στη δομή των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, καθώς οι μικροκαλλιεργητές αντιμετωπίζουν διακριτούς οικονομικούς περιορισμούς σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις, οι οποίες διαχειρίζονται το μεγαλύτερο μέρος της γης και έχουν μεγαλύτερη ικανότητα για κλιμακωτή εφαρμογή. Οι πολιτικές προσαρμοσμένες στη συγκεκριμένη κατανομή των γεωργικών εκμεταλλεύσεων των χωρών και τις σχετικές προκλήσεις και ευκαιρίες μειώνουν την υποβάθμιση της γης παρέχοντας κίνητρα για βιώσιμες γεωργικές πρακτικές και αποθαρρύνοντας την αποψίλωση των δασών και την υπερβόσκηση.

Ο ρόλος του FAO

Η διεθνής κοινότητα έχει αναγνωρίσει την υποβάθμιση της γης ως κρίσιμη παγκόσμια πρόκληση, με περισσότερες από 130 χώρες να δεσμεύονται να επιτύχουν ουδετερότητα ως προς την υποβάθμιση της γης στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (UNCCD). Ο FAO βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για την αποφυγή, τη μείωση και την αντιστροφή της υποβάθμισης της γης μέσω δεδομένων, καθοδήγησης πολιτικής και επιτόπιων πρωτοβουλιών.

Ως θεματοφύλακας του Δείκτη SDG 2 (Μηδενική Πείνα), ο FAO παρακολουθεί και ενημερώνει την παγκόσμια κατανομή των κενών αγροοικολογικής απόδοσης χρησιμοποιώντας το σύστημα Παγκόσμιας Αγροοικολογικής Ζώνης (GAEZ v5) – το οποίο χρησιμοποιείται σε αυτήν την έκθεση. Παρέχει επίσης κρίσιμα δεδομένα για την υγεία του εδάφους μέσω του Παγκόσμιου Χάρτη Οργανικού Άνθρακα του FAO (GSOC Map).

«Το 2025, ο FAO επιβεβαιώνει τη δέσμευσή του για βιώσιμη διαχείριση της γης. Αυτή η έκδοση του The State of Food and Agriculture αποτελεί μέρος αυτής της δέσμευσης για την παροχή μιας ολοκληρωμένης βάσης αποδεικτικών στοιχείων για την καθοδήγηση της πολιτικής, των επενδύσεων και της δράσης σε όλα τα επίπεδα», έγραψε ο Γενικός Διευθυντής.

Σχετικά άρθρα:

Η καλλιέργεια της Κυδωνιάς Εγκρίθηκε η ένταξη Πράξεων σε προγράμματα μελισσοκομίας Μητσοτάκης για ΟΠΕΚΕΠΕ: Άλλο ο καταλογισμός ευθυνών και άλλο το κυνήγι μαγισσών – Μόνο μία Εξεταστική είναι σε θέση να απαντήσει στα ερωτήματα Αυτός είναι ο δράστης της διπλής δολοφονίας στη Φοινικούντα – Στο μικροσκόπιο η μεγάλη ακίνητη περιουσία του ιδιοκτήτη του κάμπινγκ