BBC για Μονή Σινά: Ένας ιερός τόπος μπροστά στον κίνδυνο της τουριστικής «ανάπλασης»

Η περιοχή γύρω από τη Μονή Σινά, έναν από τους σημαντικότερους θρησκευτικούς προορισμούς της Μέσης Ανατολής, βρίσκεται στο επίκεντρο ενός έντονου διαλόγου. Σχέδια της αιγυπτιακής κυβέρνησης για την ανάπτυξη πολυτελούς τουριστικού θερέτρου προκαλούν ανησυχία για την αλλοίωση του μοναδικού τοπίου και της ιστορικής κληρονομιάς του Όρους Σινά.

Το βραχώδες τοπίο που θεωρείται ιερό από τρεις μεγάλες θρησκείες – Ιουδαϊσμό, Χριστιανισμό και Ισλάμ – κινδυνεύει να χάσει τον χαρακτήρα της απομόνωσης που το συνόδευε επί αιώνες. Σύμφωνα με τις Γραφές, εκεί ο Μωυσής παρέλαβε τις Δέκα Εντολές, ενώ το σημείο της φλεγόμενης βάτου παραμένει σύμβολο θρησκευτικής εμπειρίας για εκατομμύρια πιστούς.

Μεγάλη τουριστική ανάπτυξη

Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης, που ανήκει στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο και έχει αναγνωριστεί από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, δεν πρόκειται να κλείσει – οι αρχές το έχουν διαβεβαιώσει, έπειτα από αντιδράσεις της Ελλάδας. Ωστόσο, η μεγάλη τουριστική επένδυση, με ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και βίλες, εγείρει ερωτήματα για το μέλλον της ισορροπίας ανάμεσα στον προσκυνηματικό χαρακτήρα του τόπου και στην οικονομική του εκμετάλλευση.

Ιδιαίτερα ευάλωτη αποδεικνύεται η βεδουίνικη κοινότητα Τζεμπελέγια, που επί αιώνες φρόντιζε το μοναστήρι. Μέλη της καταγγέλλουν κατεδαφίσεις κατοικιών και οικοτουριστικών ξενώνων χωρίς αποζημίωση, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις αναγκάστηκαν να μετακινήσουν ακόμα και νεκρούς από τον τοπικό κοιμητήριο για να δημιουργηθεί χώρος στάθμευσης.

Η αντιπαράθεση ανάμεσα στην ανάγκη για ανάπτυξη και στη διατήρηση ενός τόπου που ενσαρκώνει βαθιά θρησκευτική και πολιτιστική μνήμη, μένει ανοιχτή – με πολλούς να φοβούνται ότι το Σινά κινδυνεύει να μετατραπεί από ιερό σύμβολο σε τουριστική ατραξιόν.

«Ανάπτυξη για τα συμφέροντα των ξένων»

Σύμφωνα με τον Βρετανό συγγραφέα ταξιδιωτικών οδηγών, Μπεν Χόφλερ, που συνεργάστηκε στενά με τις φυλές του Σινά, το πρότζεκτ παρουσιάστηκε ως «απαραίτητη βιώσιμη ανάπτυξη» που θα ενισχύσει τον τουρισμό, όμως έχει επιβληθεί στους Βεδουίνους χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

«Αυτή δεν είναι ανάπτυξη όπως τη βλέπουν ή τη ζήτησαν οι Τζεμπελέγια, αλλά επιβάλλεται από “πάνω” για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των ξένων και όχι της τοπικής κοινότητας», δήλωσε στο BBC.

«Ένας νέος αστικός κόσμος χτίζεται γύρω από μια φυλή νομάδων Βεδουίνων» πρόσθεσε. «Είναι ένας κόσμος από τον οποίο επέλεξαν να παραμένουν αποκομμένοι, στον οποίο δεν συναίνεσαν και που θα αλλάξει για πάντα τη θέση τους στην πατρίδα τους».

Οι αντιδράσεις

Στην περιοχή όπου μένουν περίπου 4.000 κάτοικοι κανείς δεν βλέπει με καλό μάτι τις αλλαγές, ενώ η Ελλάδα είναι η μόνη ξένη δύναμη που έχει εκφράσει πιο έντονα τη δυσαρέσκειά της για τα αιγυπτιακά σχέδια, λόγω της σύνδεσής της με το μοναστήρι.

Οι εντάσεις μεταξύ Αθήνας και Καΐρου κλιμακώθηκαν μετά από απόφαση αιγυπτιακού δικαστηρίου τον Μάιο, που έκρινε ότι η Αγία Αικατερίνη – το αρχαιότερο σε συνεχή λειτουργία χριστιανικό μοναστήρι του κόσμου – βρίσκεται σε κρατική γη.

Μετά από δεκαετίες διαμάχης, οι δικαστές αποφάνθηκαν ότι το μοναστήρι έχει μόνο «δικαίωμα χρήσης» της γης.

«Η περιουσία του μοναστηριού κατάσχεται και απαλλοτριώνεται. Αυτός ο πνευματικός φάρος της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού αντιμετωπίζει τώρα υπαρξιακή απειλή», ανέφερε φανερά ενοχλημένος ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων υπενθύμισε ότι το ιερό αυτό σημείο – το οποίο τελεί υπό την εκκλησιαστική του δικαιοδοσία – είχε λάβει «εντολή προστασίας» από τον ίδιο τον Προφήτη Μωάμεθ.

Τόνισε ότι το βυζαντινό μοναστήρι – το οποίο περιλαμβάνει και ένα μικρό τζαμί της εποχής των Φατιμιδών – αποτελεί «σύμβολο ειρήνης μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων και καταφύγιο ελπίδας για έναν κόσμο που σπαράσσεται από συγκρούσεις».

Όπως αναφέρει το BBC, παρά τη διατήρηση της αμφιλεγόμενης δικαστικής απόφασης, η έντονη διπλωματική κινητικότητα οδήγησε τελικά σε κοινή διακήρυξη Ελλάδας και Αιγύπτου για τη διασφάλιση της ελληνορθόδοξης ταυτότητας και πολιτιστικής κληρονομιάς της Αγίας Αικατερίνης.

Ανάπτυξη ή απειλή για την κληρονομιά;

Η Αίγυπτος ξεκίνησε το 2021 το «Πρόγραμμα της Μεγάλης Μεταμόρφωσης» (Great Transfiguration Project), μια φιλόδοξη κρατική πρωτοβουλία που φιλοδοξεί να αλλάξει το τοπίο γύρω από το Όρος Σινά. Το σχέδιο προβλέπει νέα ξενοδοχεία και οικολογικά καταλύματα, κέντρο επισκεπτών, αναβάθμιση του κοντινού αεροδρομίου, καθώς και την εγκατάσταση τελεφερίκ προς την κορυφή του βουνού.

Η κυβέρνηση περιγράφει το έργο ως «δώρο της Αιγύπτου προς όλον τον κόσμο και όλες τις θρησκείες». Σύμφωνα με τον υπουργό Στέγασης Σερίφ Ελ-Σεερμπίνι, η ανάπτυξη θα ενισχύσει τον τουρισμό στην Αγία Αικατερίνη, «χωρίς να αλλοιώσει τον περιβαλλοντικό και πολιτιστικό χαρακτήρα της περιοχής».

Ωστόσο, η πεδιάδα του Ελ-Ράχα –με πανοραμική θέα προς το ιστορικό μοναστήρι– έχει ήδη αλλάξει σημαντικά. Παρότι οι εργασίες φαίνεται να έχουν παγώσει λόγω οικονομικών δυσκολιών, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι τα μοναδικά φυσικά χαρακτηριστικά του τοπίου θυσιάζονται.

Η Unesco από το 2023 έχει ζητήσει την αναστολή των έργων και την εκπόνηση στρατηγικής προστασίας του τοπίου, αίτημα που δεν υλοποιήθηκε. Τον περασμένο Ιούλιο, η οργάνωση World Heritage Watch κάλεσε την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς να εξετάσει την ένταξη της Αγίας Αικατερίνης στη Λίστα Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο.

Δείτε επίσης: Ιερή κρίση: Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων κατακεραυνώνει τον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό!

Σχετικά άρθρα:

Ανοίγει την 31η Μαρτίου η πλατφόρμα Α21-Επίδομα Παιδιού για υποβολή αιτήσεων – ΟΠΕΚΑ Η αντίδραση του Δ. Γιαννακόπουλου μετά το πρόστιμο στον Φουρνιέ: «Δεν μπορεί ο Πρωθυπουργός να λέει να τιμωρηθούν και να βγαίνει απόφαση, η οποία είναι σε πλήρη αντίθεση με τη δική μου» Ανακοίνωσε Κωστούλα η Μπράιτον – Πάνω από 40 εκατ. ευρώ και σημαντικό ποσοστό μεταπώλησης για τον Ολυμπιακό Πλέι οφ Conference League: Πήρε ισοπαλία από την Άντερλεχτ η ΑΕΚ και την περιμένει στην Φιλαδέλφεια