Agro Science: Παγκόσμια μελέτη αποκαλύπτει το «Αόρατο Εμπόριο» των υδάτων

Στο Agrocapital ξεχωρίσαμε μια μελέτη που μας έκανε εντύπωση όχι μόνο για τα ευρήματά της, αλλά για τον τρόπο που φωτίζει μια αθέατη πλευρά του παγκόσμιου εμπορίου: το «εικονικό νερό». Έναν πόρο που ταξιδεύει αόρατος μέσα σε κάθε εξαγωγή τροφίμου. Υπάρχουν φορές που μια επιστημονική μελέτη ξεπερνά τα στενά όρια των αριθμών και σε κάνει να ξανασκεφτείς τον κόσμο γύρω σου. Την παρουσιάζουμε γιατί φωτίζει με σαφήνεια έναν μηχανισμό που μέχρι σήμερα λειτουργεί αθόρυβα, αλλά επηρεάζει καθοριστικά το μέλλον της γεωργίας και των υδάτινων πόρων σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Μια νέα διεθνής έρευνα ρίχνει φως σε ένα από τα λιγότερο γνωστά παρασκήνια της παγκόσμιας οικονομίας: το εμπόριο «εικονικού νερού», δηλαδή του νερού που ενσωματώνεται στα αγροτικά προϊόντα που εξάγονται και εισάγονται καθημερινά σε όλο τον κόσμο. Η μελέτη, που υπογράφουν οι Doyang Park και William Ridley και δημοσιεύτηκε στο Environmental and Resource Economics (Δεκέμβριος 2024), εξετάζει πώς οι δασμοί και οι εμπορικές πολιτικές επηρεάζουν τις ροές αυτού του «αόρατου» πόρου, αναδεικνύοντας νέες γεωοικονομικές ισορροπίες ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο.

Η έρευνα στηρίζεται σε ένα οικονομετρικό μοντέλο δομικής βαρύτητας, το οποίο καλύπτει δεδομένα από το 2000 έως το 2018 για 15 βασικά γεωργικά προϊόντα όπως το σιτάρι, το ρύζι, το καλαμπόκι, η σόγια, το βαμβάκι και η ζάχαρη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι δασμοί που εφαρμόζονται σε πολλές εμπορικές συμφωνίες έχουν ως συνέπεια την αύξηση των εξαγωγών εικονικού νερού από αναπτυσσόμενες χώρες με λειψυδρία  κυρίως στην Αφρική και την Ασία. Αντίθετα, χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και της Μέσης Ανατολής αναδεικνύονται σε μεγάλους εισαγωγείς εικονικού νερού, διατηρώντας έτσι τις εγχώριες υδάτινες ισορροπίες τους.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι σε ένα υποθετικό σενάριο πλήρους απελευθέρωσης των δασμών, αυτή η τάση θα μπορούσε να αντιστραφεί, επιτρέποντας στις χώρες του Παγκόσμιου Νότου να μειώσουν τις απώλειες των δικών τους υδάτινων αποθεμάτων. Με άλλα λόγια, η χαλάρωση των εμπορικών φραγμών θα μπορούσε να προσφέρει μια παράδοξη “οικονομία νερού” στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη λειψυδρία.

Η σημασία των ευρημάτων είναι μεγάλη, αν αναλογιστεί κανείς τα προϊόντα  όπως το καλαμπόκι,το σιτάρι και το ρύζι ευθύνονται από μόνα τους για πάνω από το ήμισυ των παγκόσμιων ροών εικονικού “μπλε νερού”, δηλαδή του νερού που αντλείται από επιφανειακές και υπόγειες πηγές. Μαζί με το βαμβάκι, τη σόγια και τη ζάχαρη, τα προϊόντα αυτά αποτελούν το 70% του συνόλου του εμπορίου νερού που ενσωματώνεται στα αγροτικά προϊόντα παγκοσμίως.

Η μελέτη υπογραμμίζει ότι οι εμπορικές πολιτικές δεν επηρεάζουν μόνο την οικονομία αλλά και την παγκόσμια διαχείριση φυσικών πόρων. Η απελευθέρωση του εμπορίου, σημειώνουν οι συγγραφείς, δεν μεταβάλλει απλώς τις αγορές, αλλά και την κατανομή του νερού σε πλανητικό επίπεδο. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), οι μέσοι δασμολογικοί συντελεστές στα αγροτικά προϊόντα έχουν μειωθεί από 17% το 1996 σε λιγότερο από 9% το 2021, μια τάση που ενισχύει τις ροές του εμπορίου  και ταυτόχρονα, τη ροή του εικονικού νερού.

Το έτος 2018, που επιλέχθηκε ως αντιπροσωπευτικό για την προσομοίωση, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρά τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ–Κίνας, οι επιπτώσεις στις ροές εικονικού νερού ήταν περιορισμένες, ενώ οι παρατεταμένες ξηρασίες στην Ευρώπη και την Αυστραλία κατέδειξαν πόσο άρρηκτα συνδέονται η κλιματική μεταβλητότητα και η εμπορική πολιτική.

Οι συγγραφείς επιλέγουν να εστιάσουν στο λεγόμενο «μπλε νερό»  το νερό που αντλείται ενεργά για άρδευση και γεωργική παραγωγή  θεωρώντας το πιο κρίσιμο για την κατανόηση των εμπορικών ανισορροπιών. Όπως επισημαίνουν, η χρήση του «μπλε νερού» σχετίζεται άμεσα με τη βιωσιμότητα και τη διαχείριση υδάτινων αποθεμάτων σε περιοχές που ήδη δοκιμάζονται από την κλιματική πίεση.

Πάντως η συζήτηση για το διεθνές εμπόριο πρέπει πλέον να περιλαμβάνει και το «κόστος νερού» που κρύβεται πίσω από κάθε προϊόν όπως αναφέρουν μέσα στην μελέτη . Το ερώτημα δεν είναι μόνο ποιος παράγει και ποιος αγοράζει, αλλά και ποιος χάνει και ποιος εξοικονομεί νερό μέσα σε αυτό το αόρατο, αλλά υπαρκτό, δίκτυο παγκόσμιων ροών.

Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις

Σχετικά άρθρα:

Αγροτικές Ειδήσεις: Η Τυνησία αγοράζει 50.000 τόνους καλαμποκιού σε διεθνή διαγωνισμό Αγροτικές Ειδήσεις: Το δίλημμα του ευρωπαϊκού κοτόπουλου ανάμεσα στην καλή διαβίωση και στο αυξανόμενο κόστος Αγροτικές Ειδήσεις: Επισκέψεις σε πειράματα αγρού από τη BASF με ποικιλίες βαμβακιού FiberMax και Stoneville «Εγκέφαλος» ο λογιστής: Συνεχίζονται οι απολογίες για τις παράνομες επιδοτήσεις στον ΟΠΕΚΕΠΕ –