Χωρίς την ΚΑΠ, οι Ευρωπαίοι αγρότες θα έχαναν έως και το 21% του εισοδήματός τους
Η ευρωπαϊκή γεωργία βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον της έως το 2040. Σύμφωνα με νέα μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καμία πολιτική προσέγγιση δεν προσφέρει μια εύκολη, «μαγική» λύση στις περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις, που αντιμετωπίζει ο αγροτικός τομέας. Η ανάλυση, με τίτλο Scenar2040, παρουσιάζει διαφορετικά σενάρια για το πώς η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) μπορεί να διαμορφώσει το τοπίο της ευρωπαϊκής γεωργίας τις επόμενες δεκαετίες.
Η μελέτη, που βασίζεται στις τρέχουσες προοπτικές των αγορών και στα εθνικά Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ, δεν επιδιώκει να προτείνει έτοιμες λύσεις. Στόχος της είναι να προσφέρει τροφή για σκέψη και να ενισχύσει τον διάλογο γύρω από το μέλλον της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής, παρουσιάζοντας τις επιπτώσεις διαφορετικών πολιτικών επιλογών.
Δύο δρόμοι
Το πρώτο σενάριο, με τίτλο «Παραγωγικότητα και Επενδύσεις», επικεντρώνεται στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της αποδοτικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Η στήριξη της ΚΑΠ σε αυτό το πλαίσιο θα κατευθυνόταν κυρίως προς δράσεις που βελτιώνουν την παραγωγή και την εμπορική επίδοση. Σύμφωνα με την ανάλυση, έως το 2040 η γεωργική παραγωγή της ΕΕ θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 2,7%, οι τιμές των τροφίμων να μειωθούν και το εμπορικό ισοζύγιο να ενισχυθεί κατά 2,7 δισ. ευρώ. Ωστόσο, αυτή η ανάπτυξη θα συνοδευόταν από μεγαλύτερες περιβαλλοντικές πιέσεις, όπως μια μικρή αύξηση στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και στη ρύπανση του εδάφους από άζωτο.
Το δεύτερο σενάριο, «Περιβάλλον και Κλίμα», στρέφει τους πόρους της ΚΑΠ σε πιο πράσινες παρεμβάσεις. Το αποτέλεσμα θα ήταν εντυπωσιακό από περιβαλλοντική άποψη: Μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 1,7%, περιορισμός της ρύπανσης από άζωτο κατά 2% ανά εκτάριο και αύξηση της ποικιλίας των καλλιεργειών. Παράλληλα, η στροφή αυτή θα μπορούσε να δημιουργήσει 90.000 νέες θέσεις εργασίας στον αγροτικό τομέα.
Η άλλη όψη του νομίσματος, όμως, θα ήταν η πτώση της γεωργικής παραγωγής κατά 4%, η άνοδος των τιμών των τροφίμων και η επιβάρυνση του εμπορικού ισοζυγίου κατά 1,8 δισ. ευρώ, καθώς η ΕΕ θα εξαρτάται περισσότερο από εισαγωγές.
Εντατικοποίηση
Η έρευνα του JRC αποκαλύπτει τον θεμελιώδη συμβιβασμό που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή γεωργία: Από τη μία πλευρά, η εντατικοποίηση βελτιώνει την αποδοτικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα, αλλά αυξάνει τις πιέσεις στο περιβάλλον. Από την άλλη, η εκτατικοποίηση και οι πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον μειώνουν τις εκπομπές ανά εκτάριο ή ανά ζώο, αλλά απαιτούν περισσότερη γη και συχνά οδηγούν σε χαμηλότερη συνολική απόδοση.
Η μελέτη προσθέτει ακόμη μία διάσταση: Τις παγκόσμιες επιπτώσεις. Αν η ΕΕ μειώσει την παραγωγή της για να γίνει πιο «πράσινη», η ζήτηση για τρόφιμα μπορεί να μεταφερθεί σε χώρες με λιγότερο αποδοτικές και πιο ρυπογόνες μεθόδους παραγωγής – ένα φαινόμενο γνωστό ως διαρροή εκπομπών. Αντίθετα, μια πιο παραγωγική ΕΕ, αν και θα εκπέμπει ελαφρώς περισσότερους ρύπους, θα μπορούσε να μειώσει τις συνολικές παγκόσμιες εκπομπές, εκτοπίζοντας λιγότερο βιώσιμους παραγωγούς από άλλες περιοχές του κόσμου.
Τι θα γινόταν χωρίς την ΚΑΠ;
Για να τονίσει τη σημασία της κοινής πολιτικής, η μελέτη εξετάζει και ένα υποθετικό σενάριο χωρίς ΚΑΠ (NoCAP) – μια επιλογή που, όπως σημειώνεται, δεν είναι συμβατή με τις συνθήκες της ΕΕ. Στο σενάριο αυτό, το αγροτικό εισόδημα θα μειωνόταν κατά περίπου 11%, με τις μικρότερες και πιο ευάλωτες εκμεταλλεύσεις να χάνουν έως και 21%.
Η συνολική παραγωγή τροφίμων στην ΕΕ θα έπεφτε κατά 5%, η απασχόληση στον αγροδιατροφικό τομέα θα συρρικνωνόταν κατά 250.000 εργαζομένους, ενώ οι τιμές των τροφίμων θα αυξάνονταν, πλήττοντας ιδιαίτερα τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.Επιπλέον, η μείωση της παραγωγής εντός ΕΕ θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των παγκόσμιων εκπομπών, καθώς η παραγωγή θα μεταφερόταν σε περιοχές με πιο ρυπογόνα συστήματα.
Η ανάγκη για ισορροπία και στρατηγική διορατικότητα
Η μελέτη Scenar2040 δεν προτείνει μία ενιαία κατεύθυνση για το μέλλον της ΚΑΠ. Αντίθετα, παρουσιάζει μια σύνθετη εικόνα που υπογραμμίζει την ανάγκη για ευέλικτες και ισορροπημένες πολιτικές, οι οποίες θα συνδυάζουν την οικονομική βιωσιμότητα, την επισιτιστική ασφάλεια και την περιβαλλοντική προστασία.
Το μήνυμα είναι σαφές: Δεν υπάρχει εύκολη λύση. Η μετάβαση προς μια πιο πράσινη και ανθεκτική ευρωπαϊκή γεωργία απαιτεί προσεκτικά σχεδιασμένες πολιτικές, που να λαμβάνουν υπόψη τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ αγορών, περιβάλλοντος και κοινωνίας.
Καθώς η ΕΕ προετοιμάζεται για τις επόμενες μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ, η μελέτη λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι η γεωργία δεν είναι απλώς ένας οικονομικός τομέας, αλλά ένας πυλώνας κοινωνικής συνοχής και περιβαλλοντικής ισορροπίας. Η πρόκληση για τους Ευρωπαίους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής θα είναι να βρουν τη χρυσή τομή – μια πολιτική που θα επιτρέπει στους αγρότες να παραμείνουν βιώσιμοι, στους πολίτες να έχουν προσιτά τρόφιμα και στο περιβάλλον να αναπνέει.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
