Υγρασία, βροχές και… κερκόσπορα

Η κερκόσπορα της ελιάς δεν είναι πια «δευτερεύουσα» ασθένεια. Τα τελευταία χρόνια, με την αύξηση της υγρασίας και τις πιο ασταθείς καιρικές συνθήκες, εμφανίζεται συχνότερα και με μεγαλύτερη ένταση, προκαλώντας φυλλόπτωση, καρπόπτωση και υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιολάδου. Στην Ελλάδα περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1972 και έχει καταγραφεί σε Πρέβεζα, Μεσσηνία, Άρτα, ενώ την τελευταία τριετία σοβαρές προσβολές αναφέρθηκαν σε Χανιά και Ηράκλειο.

Η ασθένεια οφείλεται στον μύκητα Pseudocercospora cladosporioides (συν. Cercospora cladosporioides). Προσβάλλει κυρίως τα γηραιότερα φύλλα και, κατά περιόδους υψηλής υγρασίας, και τους καρπούς, ιδιαίτερα σε μεγαλόκαρπες ποικιλίες.

Ο μύκητας διαχειμάζει στα προσβεβλημένα φύλλα που παραμένουν στο δέντρο. Το φθινόπωρο, με τις πρώτες βροχές, παράγει μεγάλο αριθμό μολυσμάτων (κονίδια), τα οποία με τη βροχή και τον άνεμο μεταφέρονται στα υγιή όργανα. Οι μολύνσεις συνεχίζονται τον χειμώνα.

Στα φύλλα

• Πάνω επιφάνεια: αρχικά κιτρινωπές (χλωρωτικές) κηλίδες που εξελίσσονται σε νεκρωτικές.
• Κάτω επιφάνεια: σκούρες γκρίζες περιοχές λόγω των καρποφοριών του μύκητα· συχνά συγχέονται με καπνιά.
• Εξέλιξη: έντονη φυλλόπτωση, κυρίως άνοιξη–καλοκαίρι.

Στους καρπούς

• Σε πράσινους καρπούς: ανοιχτοκάστανες, ελαφρά βυθισμένες κηλίδες 4–10 mm.
• Αργότερα: ρήξη επιδερμίδας, εμφάνιση ψευδοσκληρωτίων στην επιφάνεια.
• Συνέπειες: καρπόπτωση και υποβάθμιση ποιότητας λαδιού.

Η υψηλή σχετική υγρασία ευνοεί τον μύκητα. Παράλληλα, σε ορισμένες περιοχές και ποικιλίες φαίνεται να υπάρχει αυξημένη γενετική ευαισθησία, με αποτέλεσμα μαζική φυλλόπτωση και πτώση αποδόσεων – εικόνα που έχει καταγραφεί και σε γειτονικές ελαιοκομικές ζώνες της Μεσογείου.

1) Πρόληψη με σωστό πρόγραμμα ψεκασμών

Η κερκόσπορα αντιμετωπίζεται όπως το κυκλοκόνιο – και συχνά συνυπάρχουν.

• Περίοδοι-κλειδιά: άνοιξη και φθινόπωρο, πριν την έναρξη των βροχών.
• Υψηλή υγρασία: 3–4 εφαρμογές (1–2 άνοιξη, 2 φθινόπωρο).
• Σκευάσματα: χαλκούχα, με κορυφή τον βορδιγάλειο πολτό 1%. Οι χαλκούχες επεμβάσεις για κυκλοκόνιο καλύπτουν συνήθως και την κερκόσπορα.

2) Επιπλέον «όπλα» όπου χρειάζονται

Η βιβλιογραφία δείχνει αποτελεσματικότητα και από:

• Θείο (μόνο ή σε μίγμα)
•  Μυκητοκτόνα

Σημείωση: Επιλέγουμε πάντα σκευάσματα εγκεκριμένα για την ελιά και ακολουθούμε τις οδηγίες της ετικέτας και τη συμβουλή του γεωπόνου.

3) Νεότερες λύσεις – Μείωση χημικής επιβάρυνσης

Με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις για λιγότερα φυτοφάρμακα, κερδίζουν έδαφος:

• Ζεόλιθος, καολίνης (ορυκτές σκόνες),
• μικροοργανισμοί (Bacillus subtilis, Trichoderma spp.),
• επαγωγείς ανθεκτικότητας,
• γεωργία 4.0 (παρακολούθηση υγρασίας/κινδύνου μόλυνσης).

Σε πειραματικές εφαρμογές, ο ζεόλιθος (μόνος ή με χαλκούχο) περιόρισε την ασθένεια έως και 50–75%, με αποτελεσματικότητα συγκρίσιμη ή συμπληρωματική του χαλκού. Η υψηλή του ικανότητα δέσμευσης υγρασίας τον κάνει χρήσιμο ως «σύμμαχο» σε υγρές περιοχές.

Το άρθρο βασίστηκε σε πανεπιστημιακές σημειώσεις φυτοπαθολογίας (Χ. Γκατζιλάκης, Δ. Γούτος) και σε σύγχρονες ερευνητικές εργασίες για τη βιολογία και καταπολέμηση της κερκόσπορας της ελιάς (Vatrano και συν., Agronomy 2020, Olive and Oil 2021).

Σχετικά άρθρα:

Αγροτικές Ειδήσεις: Μείωση 3,7% στη χρήση ορυκτών λιπασμάτων στην Ε.Ε. το 2023 Στρατηγική πιστοποίησης Χαλάλ για τόνωση ελληνικών αγροτικών εξαγωγών στη Σαουδική Αραβία Αγροτικές Ειδήσεις: Το μυστήριο της σταθερής έκτασης καλαμποκιού Αγροτικές Ειδήσεις: Η ΕΕ άρει το εμπάργκο στο βραζιλιάνικο κοτόπουλο μετά το ξέσπασμα γρίπης των πτηνών