Τα 3 σενάρια για το μέλλον του αγροτικού τομέα – Τί θα γινόταν αν δεν υπήρχε ΚΑΠ;
Μια νέα μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών προσφέρει τρία σενάρια «τι θα γινόταν αν», για να συμβάλει στην ενημέρωση της πολιτικής συζήτησης σχετικά με τη διαμόρφωση του μέλλοντος της κοινής αγροτικής πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ.
Με βάση τις γεωργικές προοπτικές της ΕΕ για τις γεωργικές αγορές και τα τρέχοντα εθνικά στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ, μια νέα ανάλυση του JRC αξιολογεί τους διάφορους προσανατολισμούς πολιτικής και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να διαμορφώσουν το γεωργικό τοπίο της ΕΕ.
Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στη μελέτη Scenar2040, η οποία παρέχει ένα σενάριο αναφοράς (βασικό σενάριο, διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης) και διερευνά τρία άλλα σενάρια: παραγωγικότητα και επενδύσεις, περιβάλλον και κλίμα και NoCAP. Αυτά τα σενάρια προορίζονται να χρησιμεύσουν ως τροφή για σκέψη, όχι ως σχέδιο πολιτικής. Σκοπός τους είναι να εμπλουτίσουν τον εν εξελίξει πολιτικό διάλογο για το μέλλον της ΚΑΠ παρέχοντας ποσοτικές πληροφορίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των εναλλακτικών οδών της ΚΓΠ.
Δύο αντικρουόμενα σενάρια
Η έκθεση παρουσιάζει δύο εναλλακτικά σενάρια που βασίζονται σε διακριτές κατανομές της χρηματοδότησης της ΚΑΠ:
Παραγωγικότητα και επενδύσεις: Το σενάριο αυτό διοχετεύει τη στήριξη της ΚΑΠ κυρίως σε παρεμβάσεις που βελτιώνουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Σε σύγκριση με το σενάριο αναφοράς για το 2040, αυτό έχει ως αποτέλεσμα αύξηση κατά 2,7 % της γεωργικής παραγωγής της ΕΕ σε όλους τους τομείς, χαμηλότερες τιμές των τροφίμων, ισχυρότερες εμπορικές επιδόσεις και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου της ΕΕ κατά 2,7 δισ. Ενώ η προσέγγιση αυτή θα είχε ελάχιστες συνολικές επιπτώσεις στην απασχόληση, οι περιβαλλοντικές πιέσεις εντός της ΕΕ θα μπορούσαν να ενταθούν. Μεταξύ άλλων, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερες γεωργικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (+0,5%) και αύξηση του πλεονάσματος αζώτου ανά εκτάριο κατά 1,4%.
Περιβάλλον και κλίμα: Το σενάριο αυτό μετατοπίζει τη στήριξη της ΚΑΠ προς παρεμβάσεις που εστιάζουν περισσότερο στο περιβάλλον και το κλίμα. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη για την ΕΕ: μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 1,7% και της ρύπανσης από άζωτο κατά 2% ανά εκτάριο, ενισχύοντας παράλληλα την ποικιλομορφία των καλλιεργειών και δημιουργώντας 90.000 νέες θέσεις εργασίας. Αυτά τα οφέλη, ωστόσο, έχουν οικονομικές συνέπειες: η γεωργική παραγωγή θα μειωθεί κατά 4%, οι τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν και οι εισαγωγές θα αυξηθούν, επιδεινώνοντας το εμπορικό ισοζύγιο της ΕΕ κατά 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ.
Οι συμβιβασμοί: εντατικοποίηση έναντι εκτατικοποίησης, εγχώρια έναντι παγκόσμιας
Τα δύο σενάρια δείχνουν ότι, ενώ τα μέτρα πολιτικής μπορούν να επηρεάσουν τη δυναμική της παραγωγής και των τιμών, τα θεμελιώδη μεγέθη της αγοράς παραμένουν οι κύριοι παράγοντες των αποτελεσμάτων της παραγωγής. Ωστόσο, η έκθεση υπογραμμίζει τους βασικούς διαρθρωτικούς συμβιβασμούς μεταξύ εντατικοποίησης και εκτατικοποίησης. Οι στρατηγικές που εστιάζουν στην παραγωγικότητα ενισχύουν την αποδοτικότητα των πόρων, αυξάνουν την παραγωγή και την οικονομική απόδοση και περιορίζουν την επέκταση των κοπαδιών και της γης.
Αντίθετα, η περιβαλλοντικά εστιασμένη εκτατικοποίηση μειώνει τις περιβαλλοντικές πιέσεις ανά εκτάριο ή ανά ζώο, αλλά συχνά απαιτεί περισσότερα ζώα και γη για να διατηρηθούν τα επίπεδα παραγωγής, μειώνοντας την αποδοτικότητα και αυξάνοντας τις πιέσεις ανά μονάδα παραγωγής.
Τα εμπορικά αποτελέσματα προσθέτουν άλλο ένα επίπεδο πολυπλοκότητας. Ενώ το περιβαλλοντικά εστιασμένο σενάριο μειώνει επιτυχώς τις γεωργικές εκπομπές της ΕΕ, αυτό θα μπορούσε να αυξήσει ακούσια τις παγκόσμιες εκπομπές. Μειώνοντας τη δική της παραγωγή, η ΕΕ θα μπορούσε να μετατοπίσει τη ζήτηση σε περιοχές του κόσμου με λιγότερο αποδοτική γεωργία από άνθρακα – ένα φαινόμενο γνωστό ως διαρροή εκπομπών.
Ωστόσο, το σενάριο που εστιάζει στην παραγωγικότητα, ενώ αυξάνει ελαφρώς τις εκπομπές της ΕΕ, θα μπορούσε να μειώσει τις συνολικές παγκόσμιες εκπομπές, καθώς οι αποδοτικοί ως προς τις εκπομπές παραγωγοί της ΕΕ θα μπορούσαν να εκτοπίσουν λιγότερο βιώσιμους ανταγωνιστές στο εξωτερικό.
Τί θα γινόταν αν δεν υπήρχε ΚΑΠ;
Για να υπογραμμιστεί η σημασία αυτών των τροχιών πολιτικής, η μελέτη Scenar 2040 προσομοιώνει ένα υποθετικό σενάριο «NoCAP», χρησιμεύοντας ως περαιτέρω σημείο αναφοράς για τα εναλλακτικά σενάρια πολιτικής. Η πλήρης κατάργηση της ΚΓΠ (επιλογή ασύμβατη με τις Συνθήκες της ΕΕ) θα είχε διάφορες αρνητικές συνέπειες.
Το γεωργικό εισόδημα θα μειωθεί κατά περίπου 11%, με τις μικρότερες και πιο ευάλωτες εκμεταλλεύσεις να αντιμετωπίζουν απώλειες έως και 21%. Η συνολική παραγωγή τροφίμων της ΕΕ θα μειωθεί κατά 5%, μειώνοντας την ικανότητα της ΕΕ να καλύψει τόσο την εγχώρια όσο και την παγκόσμια ζήτηση. Οι τιμές καταναλωτή των τροφίμων θα αυξηθούν, πλήττοντας δυσανάλογα τις δαπάνες για τρόφιμα στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά στην ΕΕ, ενώ η απασχόληση στον αγροδιατροφικό τομέα θα μειωθεί κατά περίπου 250.000 εργαζόμενους.
Τέλος, δεδομένης της διαρροής εκπομπών, η ανάλυση υπογραμμίζει επίσης τον δυνητικό κίνδυνο καθαρής αύξησης των παγκόσμιων γεωργικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς η παραγωγή μετατοπίζεται σε λιγότερο αποδοτικές ως προς τον άνθρακα περιοχές εκτός της ΕΕ.
Από κοινού, τα αποτελέσματα αυτά υπογραμμίζουν τον σημαντικό ρόλο της ΚΑΠ ως σταθεροποιητικής δύναμης, υποστηρίζοντας την οικονομική ανθεκτικότητα, την κοινωνική συνοχή και την περιβαλλοντική ισορροπία σε όλες τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, τις περιφέρειες και τους τομείς της ΕΕ.
Η μελλοντική πορεία: έκκληση για μια διαφοροποιημένη και ισορροπημένη πολιτική
Το Scenar 2040 δεν υποστηρίζει τη μία τροχιά της ΚΑΠ έναντι της άλλης. Αντίθετα, χρησιμεύει ως εργαλείο για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, δείχνοντας ότι δεν υπάρχει λύση «ασημένιας σφαίρας». Τα ευρήματα απαιτούν μια έξυπνη, ισορροπημένη και διαφοροποιημένη προσέγγιση στο σχεδιασμό πολιτικής που μπορεί να πλοηγηθεί στους περίπλοκους συμβιβασμούς μεταξύ οικονομικής βιωσιμότητας, επισιτιστικής ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η έκθεση καθιστά σαφές ότι το μέλλον της ΚΓΠ πρέπει να οικοδομηθεί σε μια εξελιγμένη κατανόηση αυτών των ανταγωνιστικών απαιτήσεων, ώστε να διασφαλιστεί ένα ανθεκτικό και βιώσιμο μέλλον για την ευρωπαϊκή γεωργία και πέραν αυτής.
Ιστορικό
Η μελέτη Scenar 2040 βασίζεται σε τρία αγροοικονομικά μοντέλα από την Ολοκληρωμένη Πλατφόρμα Μοντελοποίησης για την Αγροοικονομική Ανάλυση Εμπορευμάτων και Πολιτικής του JRC. Αυτό το πλαίσιο μοντελοποίησης παρέχει εσωτερική αναλυτική υποστήριξη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενσωματώνοντας οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις στην ανάλυση πολιτικής.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
