Συνεντεύξεις: Αποκλειστική Συνέντευξη Christophe Hansen στο Agrocapital: Η νέα ΚΑΠ δεν μπορεί να αφήσει κανέναν αγρότη πίσω

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Γεωργίας και τα Τροφίμων Christophe Hansen παραχωρεί αποκλειστική συνέντευξη στον Γεώργιο Μπακόλα, αγρότη & δημοσιογράφο σε μια στιγμή όπου η συζήτηση γύρω από τη νέα ΚΑΠ και το μέλλον των αγροτικών ενισχύσεων εντείνεται σε όλη την Ευρώπη. Πριν από οτιδήποτε άλλο, θα θέλαμε να εκφράσουμε την ειλικρινή μας ευγνωμοσύνη. Η παρουσία του στην Ελλάδα αποτελεί μεγάλη τιμή όχι μόνο για εμάς, αλλά και για ολόκληρη την αγροτική κοινότητα, η οποία παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις που θα διαμορφώσουν το μέλλον της αγροτικής παραγωγής. Η επίσκεψη του Επιτρόπου έρχεται σε μια δύσκολη περίοδο για τους Έλληνες αγρότες, καθώς οι πιέσεις της αγοράς, οι απαιτήσεις της πράσινης μετάβασης και οι επιπτώσεις φυσικών φαινομένων έχουν εντείνει το αίσθημα αβεβαιότητας στην ύπαιθρο.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι θέσεις και τα μηνύματα που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα, από την επείγουσα ανάγκη πραγματικής απλοποίησης έως την ενίσχυση των μικρών και μεσαίων εκμεταλλεύσεων.

Με αυτό το υπόβαθρο, ξεκινάμε μια άμεση και ουσιαστική συζήτηση με τον Επίτροπο Hansen, αναζητώντας σαφή μηνύματα και συγκεκριμένες απαντήσεις για τις μεγάλες προκλήσεις και τις στρατηγικές επιλογές που θα καθορίσουν το μέλλον της ευρωπαϊκής και της ελληνικής γεωργίας.

G. Bakolas: Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική υπόσχεται μεγαλύτερη ευελιξία, απλοποίηση και μια μετάβαση από τη συμμόρφωση στα κίνητρα. Ωστόσο, κάθε κύμα μεταρρυθμίσεων έχει αφήσει πίσω του στρώματα διοικητικής πολυπλοκότητας στα κράτη μέλη. Πώς θα διασφαλίσει η Επιτροπή ότι αυτή τη φορά η «απλοποίηση» θα γίνει απτή πραγματικότητα και όχι απλώς νέο λεξιλόγιο για ένα παλιό σύστημα;

Christophe Hansen: Θίγετε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Υπάρχει ένα υψηλό διοικητικό βάρος που επιβαρύνει τους αγρότες και τις εθνικές διοικήσεις. Είμαι πλήρως ενήμερος για το πρόβλημα. Η απλοποίηση δεν είναι μόνο δική μου προσωπική προτεραιότητα, αλλά και πολιτική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν μόλις αυτή την εβδομάδα σε συμφωνία για ένα πακέτο μέτρων απλοποίησης για την τρέχουσα ΚΑΠ, το οποίο παρουσίασα τον Μάιο. Το τρέχον πλαίσιο βρίσκεται σε εφαρμογή από το 2023 και μπορέσαμε ήδη να αντλήσουμε διδάγματα από την εφαρμογή του στο πεδίο. Ήταν απαραίτητο να καταργηθούν ορισμένοι περίπλοκοι κανόνες και να εισαχθεί μεγαλύτερη ευελιξία, ειδικά για ορισμένες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.

Για παράδειγμα, θα υπάρχει πλέον μόνο ένας επιτόπιος έλεγχος ανά έτος, καθώς και αυξημένη στήριξη για τους μικρούς αγρότες. Τα κράτη μέλη θα έχουν επίσης ταχύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση της ΕΕ για αγρότες που πλήττονται από κλιματικές καταστροφές.

Η ανάγκη να παραμείνει η πολιτική απλή είναι κεντρική και για τις προτάσεις μας για την επόμενη Κοινή Αγροτική Πολιτική, που αναμένεται να ξεκινήσει το 2028. Συγχωνεύουμε τον πρώτο και τον δεύτερο πυλώνα για να εξορθολογίσουμε τους κανόνες πληρωμών και να αφαιρέσουμε τις δυσκαμψίες που συνδέονται με την υποχρέωση δέσμευσης συγκεκριμένων ποσών ανά πυλώνα. Αυτό που έχει σημασία είναι το αποτέλεσμα: η στήριξη του γεωργικού εισοδήματος και της αγροτικής ανάπτυξης.

Θέλουμε επίσης να αυξήσουμε το εύρος των κατ’ αποκοπή πληρωμών (lump sums), οι οποίες είναι πιο απλές για τις διοικήσεις και απαιτούν λιγότερα έντυπα από τους αγρότες. Οι διαπραγματεύσεις για τη μελλοντική ΚΑΠ μόλις ξεκινούν τώρα και θα είναι ένας μαραθώνιος, όχι σπριντ. Θα είμαι πολύ προσεκτικός για να διατηρηθεί το κανονιστικό πλαίσιο όσο πιο απλό γίνεται.

G. Bakolas: Η Ευρώπη προσπαθεί να συνδυάσει την επισιτιστική ασφάλεια με την περιβαλλοντική φιλοδοξία. Καθώς οι αγρότες καλούνται να μειώσουν εκπομπές, να υιοθετήσουν βιώσιμες πρακτικές και να αγκαλιάσουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό, θεωρείτε ότι υπάρχουν επαρκή οικονομικά και τεχνικά εργαλεία ώστε να μη μείνουν πίσω οι μικρές εκμεταλλεύσεις;

Christophe Hansen: Δεδομένων των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, με γεγονότα ολοένα πιο συχνά και ακραία, η παραγωγή τροφίμων μας δεν μπορεί να ανθίσει αν δεν συμπορευτεί με την προστασία των φυσικών μας πόρων. Οι αγρότες αξίζουν αναγνώριση, καθώς είναι οι πρώτοι που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή αλλά και βασικοί παράγοντες αντιμετώπισής της.

Ο αγροτικός τομέας έχει ήδη μειώσει τις εκπομπές και πρέπει να αναγνωρίσουμε και να στηρίξουμε αυτές τις προσπάθειες. Η ΚΑΠ στηρίζει τη μετάβαση σε βιώσιμες πρακτικές για όλους τους αγρότες που θέλουν ή χρειάζονται υποστήριξη. Σήμερα, το 32% της χρηματοδότησης της ΚΑΠ κατευθύνεται σε δράσεις για το κλίμα, το νερό, το έδαφος, τον αέρα, τη βιοποικιλότητα και την καλή διαβίωση των ζώων, δηλαδή 98 δισ. ευρώ.

Στο Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ, η Ελλάδα αποφάσισε να διαθέσει πάνω από 400 εκατ. ευρώ ετησίως σε eco-schemes, όπως χρήση ανθεκτικών ποικιλιών, βελτίωση της φυτοκάλυψης, ενίσχυση βιοποικιλότητας, κυκλική οικονομία και φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές. Με το πακέτο απλοποίησης που μόλις συμφωνήθηκε, εξαιρούμε τις εκμεταλλεύσεις κάτω των 30 εκταρίων από ορισμένους ελέγχους.

Γνωρίζω ότι η μετάβαση σε ορισμένες πρακτικές έχει κόστος και γι’ αυτό θέλω να χρησιμοποιήσουμε περισσότερα κίνητρα στη νέα ΚΑΠ, στο πρότυπο των eco-schemes. Οι αγρότες που θέλουν να κάνουν περισσότερα θα έχουν πρόσβαση σε περισσότερη χρηματοδότηση. Και θέλω να απομακρυνθούμε από τις ενιαίες, επιβεβλημένες από τα πάνω προσεγγίσεις. Οι ανάγκες στη Φινλανδία, την Ιρλανδία και την Ελλάδα είναι πολύ διαφορετικές, και τα μέτρα πρέπει να αντικατοπτρίζουν αυτή την πραγματικότητα. Και πάλι: δεν θέλω ποτέ να χάσω από τα μάτια μου την απλοποίηση.

G. Bakolas: Η νέα δημοσιονομική αρχιτεκτονική τοποθετεί την Ευρώπη σε ένα τοπίο αυξανόμενου γεωοικονομικού ανταγωνισμού. Σε έναν κόσμο όπου οι εμπορικοί εταίροι ακολουθούν ολοένα πιο επιθετικές αγροτικές στρατηγικές, πώς μπορεί η ΕΕ να υπερασπιστεί τα περιβαλλοντικά και ποιοτικά της πρότυπα χωρίς να θυσιάσει την ανταγωνιστικότητα και την πρόσβαση στις αγορές;

Christophe Hansen: Πρώτα απ’ όλα, πιστεύω ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να υποτιμά τα πλεονεκτήματά της. Είμαστε ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων στον κόσμο. Το 2024, το πλεόνασμα του αγροδιατροφικού μας εμπορίου έφτασε τα 64 δισ. ευρώ. Αυτό δείχνει ότι τα προϊόντα μας είναι αναγνωρισμένα και πολύτιμα παγκοσμίως.

Το εμπόριο είναι σημαντικό για την ανταγωνιστικότητά μας αλλά και για τους αγρότες μας. Για να εξασφαλίσουμε την πρόσβασή μας σε διεθνείς αγορές αλλά και την ομαλή προμήθεια βασικών εισροών για τους αγρότες, χρειάζεται να διαφοροποιήσουμε τις εμπορικές μας σχέσεις.

Μέσα σε έναν χρόνο ολοκληρώσαμε διαπραγματεύσεις με Ουκρανία, Μεξικό και τις χώρες της Mercosur. Προχωρούμε καλά και με την Ινδία. Τα εμπορικά συμφωνημένα πλαίσια μας επιτρέπουν να απαιτούμε περισσότερη αμοιβαιότητα και ευθυγράμμιση με τα παραγωγικά μας πρότυπα. Με τον κανονισμό κατά της αποψίλωσης, για παράδειγμα, διασφαλίζουμε ότι τα γεωργικά προϊόντα από τη Mercosur δεν θα προέρχονται από αποψιλωμένες περιοχές. Έχουμε επίσης κανόνες που απαγορεύουν ορισμένα νεονικοτινοειδή, επιβλαβή για το περιβάλλον και ειδικά για τις μέλισσες. Με την Ουκρανία, προχωρήσαμε ακόμη πιο πέρα: δεσμεύτηκαν να ευθυγραμμιστούν με όλα τα παραγωγικά μας πρότυπα έως το 2028, στο πλαίσιο της προενταξιακής τους πορείας. Θα συνεχίσω να πιέζω για δικαιότερο ανταγωνισμό. Θα αυξήσουμε τους ελέγχους στις εισαγωγές και η Επιτροπή θα θεσπίσει κανόνες ώστε να διασφαλίσουμε ότι τα εισαγόμενα προϊόντα δεν έχουν παραχθεί με τοξικά φυτοφάρμακα που απαγορεύονται στην ΕΕ.

G. Bakolas: Η Επιτροπή δίνει έμφαση στη σημασία αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης και εργασίας στις αγροτικές περιοχές, ειδικά μέσω του επικαιροποιημένου Σχεδίου Δράσης για την Ύπαιθρο. Πώς σκοπεύει η Επιτροπή να ισορροπήσει την ανάγκη οικονομικής ανάπτυξης με την προστασία της πολιτιστικής και περιβαλλοντικής κληρονομιάς, χωρίς να θυσιάζεται η ταυτότητα και η βιωσιμότητα αυτών των περιοχών;

Christophe Hansen:Το όραμα της Επιτροπής για τις αγροτικές περιοχές είναι ότι η οικονομική ανάπτυξη και η διατήρηση της πολιτιστικής και περιβαλλοντικής κληρονομιάς πρέπει να συμβαδίζουν — όχι να ανταγωνίζονται.

Με το Σχέδιο Δράσης για την Ύπαιθρο, προωθούμε ένα μοντέλο ανάπτυξης με ρίζες: βασισμένο στα τοπικά πλεονεκτήματα, τις παραδόσεις και τα τοπία, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει τις συνθήκες ζωής και εργασίας. Στηρίζουμε αγροτικές οικονομίες που αντλούν αξία από αυτό που τις κάνει μοναδικές: βιώσιμη γεωργία, τοπικές αλυσίδες τροφίμων, αγροτουρισμό και βιοοικονομία.

Ταυτόχρονα, διασφαλίζουμε δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, προωθώντας αξιοπρεπές εισόδημα, πρόσβαση σε υπηρεσίες και ευκαιρίες για τους νέους να παραμείνουν και να επενδύσουν τοπικά.

Η βιωσιμότητα βρίσκεται στο κέντρο της ισορροπίας αυτής. Οι αγρότες επιβραβεύονται για πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον, ενθαρρύνεται η καινοτομία που σέβεται τη βιοποικιλότητα και η χρηματοδότηση — μέσω ΚΑΠ και πολιτικών συνοχής — κατευθύνεται σε έργα που ενισχύουν, όχι αντικαθιστούν, την τοπική ταυτότητα.

G. Bakolas: Μία από τις βασικές προτεραιότητες της Επιτροπής είναι η δημιουργία ευκαιριών για τους νέους στην ύπαιθρο. Ποια συγκεκριμένα βήματα αναλαμβάνει η Επιτροπή ώστε η γεωργία να γίνει ελκυστικό επάγγελμα για τη νέα γενιά; Πώς ενσωματώνεται η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα σε αυτήν τη στρατηγική;

Christophe Hansen: Η προετοιμασία της επόμενης γενιάς αγροτών δεν είναι πολυτέλεια — είναι αναγκαιότητα. Στην ΕΕ, περίπου μόνο το 12% των αγροτών είναι κάτω των 40 ετών, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό πέφτει στο 7%. Αυτό θέτει την επισιτιστική μας ασφάλεια σε κίνδυνο. Γι’ αυτό, παράλληλα με την απλοποίηση, η προσέλκυση νέων στη γεωργία είναι κορυφαία προτεραιότητά μου. Τον Οκτώβριο παρουσίασα τη στρατηγική μου για τη γενεαλογική ανανέωση στη γεωργία. Στη νέα ΚΑΠ, κάθε κράτος μέλος θα κληθεί να καταρτίσει εθνική στρατηγική για τους νέους αγρότες, και θα αναμένεται συστηματική πρόοδος. Θα απαιτήσουμε επίσης τουλάχιστον 6% του ελάχιστου φακέλου της ΚΑΠ να κατευθυνθεί σε νέους και νεοεισερχόμενους. Η Επιτροπή θα εκδώσει συστάσεις για να διασφαλίσει ίσους όρους ανταγωνισμού.

Στη νέα ΚΑΠ, οι νέοι αγρότες θα επωφελούνται από ένα “starter pack” για την εγκατάστασή τους, που θα περιλαμβάνει κατ’ αποκοπή ενίσχυση έως 300.000 ευρώ, επενδυτική στήριξη, πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία, κατάρτιση και συμβουλευτική. Οι αγρότες θα έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα Erasmus for Young Entrepreneurs, ενώ θα συγχρηματοδοτούμε ακόμη και τους μισθούς αντικαταστατών σε περίπτωση ασθένειας, φροντίδας συγγενή ή ακόμη και για διακοπές—βασικό για μια υγιή ισορροπία ζωής.

Όμως η γενεαλογική ανανέωση δεν καθορίζεται μόνο από την ΚΑΠ. Πρέπει να δουλέψουμε κάθετα σε όλες τις πολιτικές για να κάνουμε τη διαφορά. Για να παραμείνουν οι νέοι στις αγροτικές περιοχές, πρέπει να βελτιώσουμε τις υποδομές — υγεία, εκπαίδευση, ευρυζωνικότητα. Η δημιουργία πιο ελκυστικών συνθηκών για νέες οικογένειες είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της γεωργίας.

Καθώς η συζήτηση με τον Επίτροπο Christophe Hansen ολοκληρώνεται, ένα μήνυμα ξεχωρίζει με απόλυτη σαφήνεια: το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας δεν θα διαμορφωθεί μόνο σε αίθουσες συσκέψεων, αλλά στα πραγματικά χωράφια — από πραγματικούς αγρότες — που αντιμετωπίζουν πραγματικές πιέσεις.

Η πορεία που βρίσκεται μπροστά μας — απλοποίηση, ανταγωνιστικότητα, βιωσιμότητα και γενεαλογική ανανέωση — δεν είναι εύκολη ούτε δεδομένη. Ωστόσο, η δέσμευση του Επιτρόπου να ακούει και να αντιμετωπίζει τις δομικές προκλήσεις της ΚΑΠ προσφέρει έναν προσανατολισμό σε μια περίοδο ύψιστης αβεβαιότητας.

Για την Ελλάδα, όπου οι αγρότες σηκώνουν το βάρος της κλιματικής πίεσης, του αυξημένου κόστους παραγωγής, της γραφειοκρατίας και της δημογραφικής συρρίκνωσης, αυτή η συζήτηση δεν είναι απλώς ανταλλαγή απόψεων — είναι αναγνώριση του αγώνα τους και επιβεβαίωση ότι η φωνή τους μετράει στις Βρυξέλλες.

Το Agrocapital θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, ενισχύοντας τη φωνή εκείνων που ζουν την πραγματικότητα της γεωργίας κάθε μέρα, και διασφαλίζοντας ότι οι ανησυχίες τους δεν απλώς ακούγονται, αλλά γίνονται κατανοητές.

Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις

Σχετικά άρθρα:

Πανικός στα βιολογικά τρέχει τώρα ο ΕΛΓΟ για να προλάβει τα χειρότερα, επιπτώσεις εκ νέου στις πληρωμές Αγροτικές Ειδήσεις: Διατηρητέα 58 «Σύρματα» στη Μήλο Σταθερές πωλήσεις και βελτίωση κερδοφορίας αναμένει η Syngenta στο υπόλοιπο 2025 Η ΜΕΒΓΑΛ ολοκλήρωσε την επέκταση δυναμικότητας του τυροκομείου της για να καλύψει τη ζήτηση σε φέτα ΠΟΠ – Τυροκόμος