Πρόσβαση στη γη: ανοίγοντας το δρόμο για την επόμενη γενιά αγροτών

Καινοτόμες λύσεις σε όλη την Ευρώπη ανοίγουν τη γη σε νέους αγρότες. Η στρατηγική της ΕΕ για την ανανέωση των γενεών στη γεωργία προωθεί αυτά τα διδάγματα για να διασφαλίσει το μέλλον της γεωργίας.

Η πρόσβαση στη γη είναι το πρώτο βήμα για να γίνεις αγρότης και, πολύ συχνά, το πιο δύσκολο. Σε όλη την Ευρώπη, οι νέοι που θέλουν να καλλιεργήσουν τρόφιμα, να προστατεύσουν τη γη και να ξεκινήσουν την επιχείρησή τους βρίσκουν λίγες ευκαιρίες για να ξεκινήσουν. Η γεωργική γη είναι ακριβή, σπάνια ή δεσμεύεται από πολύπλοκα συστήματα κληρονομιάς που καθυστερούν τις μεταβιβάσεις και αποθαρρύνουν την πρόωρη διαδοχή.

Η νέα στρατηγική της ΕΕ για την ανανέωση των γενεών στη γεωργία τοποθετεί τη γη στο επίκεντρο του οράματός της, βοηθώντας τους νέους γεωργούς να αποκτήσουν πρόσβαση και διασφαλίζοντας ότι η γεωργική γη της Ευρώπης παραμένει παραγωγική, δίκαιη και βιώσιμη για τις επόμενες γενιές.

Γιατί έχει σημασία η πρόσβαση στη γη

Η γη αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της επισιτιστικής ασφάλειας, της αγροτικής οικονομίας και του περιβάλλοντος της Ευρώπης. Διατηρεί τη βιοποικιλότητα, στηρίζει εκατομμύρια θέσεις εργασίας και διατηρεί ζωντανές τις αγροτικές κοινότητες. Ωστόσο, η πρόσβαση παραμένει άνιση: οι περισσότεροι ηλικιωμένοι αγρότες κατέχουν τη γη τους, ενώ οι νεότεροι εξαρτώνται από μισθώσεις, διαχειριζόμενοι εκατομμύρια εκτάρια ως ενοικιαστές (15 εκατομμύρια) και όχι ως ιδιοκτήτες (10 εκατομμύρια).

Οι αυξανόμενες τιμές, τα βραχυπρόθεσμα συμβόλαια και οι κερδοσκοπικές εξαγορές καθιστούν όλο και πιο δύσκολο για τους νεοεισερχόμενους να επενδύσουν ή να προγραμματίσουν το μέλλον. Χωρίς ευκολότερη και δικαιότερη πρόσβαση, η Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο την επόμενη γενιά γεωργών της, αλλά και τη σταθερότητα των συστημάτων τροφίμων της και τη ζωτικότητα των αγροτικών τοπίων της.

Νέες λύσεις ριζώνουν σε όλη την Ευρώπη

Η αξιολόγηση των στρατηγικών ανανέωσης των γενεών σε όλα τα κράτη μέλη από το δίκτυο της ΕΕ για την ΚAΠ (2025) έχει χαρτογραφήσει εθνικά και περιφερειακά μέσα σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα οποία ήδη προωθούν καινοτόμους τρόπους για να καταστήσουν τη γεωργική γη πιο προσβάσιμη και τις μεταβάσεις πιο ομαλές. 

Αυτές οι προσεγγίσεις δείχνουν ότι οι πρακτικές μεταρρυθμίσεις μπορούν να ξεκλειδώσουν την ανανέωση, όπως:

▪ Προγράμματα μεταβίβασης και διαδοχής αγροκτημάτων που απλοποιούν τις πρόωρες μεταβιβάσεις, δίνοντας στους συνταξιούχους αγρότες ασφάλεια και στους διαδόχους ένα βιώσιμο ξεκίνημα.

▪ Τράπεζες γης και πλατφόρμες αντιστοίχισης που συνδέουν τα διαθέσιμα οικόπεδα με νεοεισερχόμενους, διατηρώντας τη γεωργική γη σε παραγωγική χρήση.

▪ Δημόσιες εγγυήσεις και προσαρμοσμένα προγράμματα δανείων που μειώνουν το κόστος αγοράς ή μίσθωσης γης.

▪ Συνεταιριστικά και κοινά μοντέλα που επιτρέπουν στους αγρότες να συγκεντρώνουν γη, εργαλεία και τεχνογνωσία, ενισχύοντας την ένταξη και την αποτελεσματικότητα.

Μαζί, αυτά τα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι όταν η πολιτική και η πρακτική ευθυγραμμίζονται, η γη μπορεί και πάλι να γίνει μια ανοιχτή πόρτα, όχι μια κλειδωμένη πύλη.

Μια ευρωπαϊκή στρατηγική για διαρκή αλλαγή

Η στρατηγική της ΕΕ για την ανανέωση των γενεών στη γεωργία βασίζεται στις αναλυτικές εργασίες και τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από το δίκτυο της ΕΕ για την ΚΓΠ σε όλα τα κράτη μέλη, συγκεντρώνοντας τις προσπάθειες αυτές σε ένα συνεκτικό ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Η στρατηγική ενθαρρύνει τη διαφάνεια, τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και τους δικαιότερους όρους χρήσης και μεταβίβασης γης, προωθώντας μια σειρά βασικών μέτρων:

▪ ένα Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Γης για την αύξηση της διαφάνειας, την παρακολούθηση των τάσεων της αγοράς και την αποθάρρυνση της κερδοσκοπίας·

▪ εθνικές μεταρρυθμίσεις για προγενέστερη διαδοχή, μεγαλύτερες μισθώσεις και ευνοϊκότερη φορολογία, καθοδηγούμενες μέσω του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου·

▪ στοχευμένες επενδυτικές ενισχύσεις και χρηματοδοτικά εργαλεία στο πλαίσιο της ΚΓΠ μετά το 2027, που επιτρέπουν στους νέους γεωργούς να αγοράζουν, να μισθώνουν ή να βελτιώνουν γη·

▪ νέα μέτρα για την επαναχρησιμοποίηση εγκαταλελειμμένων εκτάσεων, τη μείωση του κόστους συναλλαγής και την απόδοση προτεραιότητας στους νέους γεωργούς όσον αφορά την κατανομή δημόσιας γης.

Συνδυάζοντας αυτές τις δράσεις, η ΕΕ στοχεύει να καταστήσει τη γεωργία μια βιώσιμη και ικανοποιητική σταδιοδρομία για άλλη μια φορά. Ο στόχος: Διασφάλιση του εφοδιασμού τροφίμων της Ευρώπης, ενίσχυση της αγροτικής ζωής και μεταβίβαση γεωργικής γης σε όσους είναι έτοιμοι να καλλιεργήσουν το μέλλον.

Σχετικά άρθρα:

Δολοφονία Κυριακής Γρίβα: «Λυπάμαι πολύ μακάρι να ήμουν εγώ στη θέση της» είπε στην απολογία του ο δράστης Μακελειό στα Βορίζια: Δυο προσαγωγές από την αστυνομία Εξιχνιάστηκε η δολοφονία της 75χρονης στη Σαλαμίνα: Ομολόγησε η νύφη της – Βίντεο δείχνει την 46χρονη να απομακρύνεται από το σπίτι του θύματος Άγρια δολοφονία στη Σαλαμίνα: Η 75χρονη έλεγε το «Πάτερ Ημών» πριν ξεψυχήσει – Το μαρτύριο της διήρκησε περίπου μία ώρα