Πρωτεΐνες εντόμων, η νέα τάση που αλλάζει το «παιχνίδι» στην ευρωπαϊκή αγροδιατροφή
Η παγκόσμια αναζήτηση για νέες, βιώσιμες πηγές πρωτεΐνης φέρνει στο προσκήνιο την εκτροφή και την αξιοποίηση εντόμων τόσο για τη διατροφή των ανθρώπων όσο και για χρήση ως ζωοτροφές. Οι πρωτεΐνες από έντομα δεν αποτελούν πλέον μελλοντικό σενάριο, αλλά μια πραγματικότητα που αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα διαμορφώνει νέες προοπτικές για την αγροτική παραγωγή και την καινοτομία στην Ελλάδα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη εγκρίνει τέσσερα είδη εντόμων για κατανάλωση: Τον γρύλο, το κίτρινο σκουλήκι των τροφίμων, την αποδημητική ακρίδα και το μικρότερο σκαθάρι. Στο στάδιο της αξιολόγησης βρίσκονται ακόμη οκτώ αιτήσεις, γεγονός που δείχνει τη δυναμική ανάπτυξη του κλάδου. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έχει γνωμοδοτήσει θετικά για αρκετές περιπτώσεις, επιβεβαιώνοντας ότι οι πρωτεΐνες από έντομα δεν εγείρουν ανησυχίες για τη δημόσια υγεία, εφόσον τηρούνται οι προβλεπόμενες προδιαγραφές εκτροφής και επεξεργασίας. Πρόσφατα, η EFSA ενέκρινε τη χρήση σκόνης από τις προνύμφες του κίτρινου αλευροσκώληκα (Tenebrio molitor), ύστερα από αίτημα της γαλλικής εταιρείας Nutriearth. Η σκόνη αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συστατικό σε τρόφιμα όπως ψωμί, κέικ, ζυμαρικά και τυρί, επιβεβαιώνοντας ότι οι εφαρμογές των πρωτεϊνών από έντομα δεν περιορίζονται σε πειραματικά προϊόντα, αλλά εντάσσονται ήδη στη διατροφική αλυσίδα.
Σύμφωνα με τον FAO, τα έντομα αποτελούν εξαιρετικά θρεπτική και υγιεινή πηγή τροφής, πλούσια σε πρωτεΐνες, λιπαρά, βιταμίνες και φυτικές ίνες. Η εκτροφή τους απαιτεί ελάχιστο νερό και γη, ενώ συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αυτά τα χαρακτηριστικά τα καθιστούν ιδανική λύση για έναν πλανήτη που καλείται να θρέψει πάνω από 9 δισεκατομμύρια ανθρώπους τις επόμενες δεκαετίες.
Ήδη, ξεχωρίζουν παραδείγματα επιχειρήσεων, όπως η εσθονική startup FlyFeed, η οποία προχώρησε στη δημιουργία βιομηχανικής μονάδας εκτροφής εντόμων στο Βιετνάμ, χρησιμοποιώντας οργανικά απόβλητα για τη διατροφή των εντόμων και παράγοντας οικονομικά προσιτές πρωτεΐνες, έλαια και λιπάσματα. Με χρηματοδότηση 3 εκατ. ευρώ και συμφωνίες άνω των 10 εκατ. με ευρωπαϊκές εταιρείες, η FlyFeed σχεδιάζει να διαθέσει προϊόντα για ζωοτροφές και, σε επόμενο στάδιο, για ανθρώπινη κατανάλωση. Η περίπτωσή της δείχνει πώς η καινοτομία στον τομέα των εντόμων μπορεί να συνδυάσει την περιβαλλοντική υπευθυνότητα με την επιχειρηματική προοπτική.
Ενδιαφέρον πεδίο δραστηριοποίησης για παραγωγούς
Για τους αγρότες, ο νέος αυτός κλάδος ανοίγει ένα ενδιαφέρον πεδίο δραστηριοποίησης. Η εκτροφή εντόμων δεν απαιτεί εκτεταμένες εκτάσεις, μπορεί να λειτουργεί σε κλειστούς χώρους και να αξιοποιεί αγροτικά υπολείμματα, δημιουργώντας ένα πρότυπο κυκλικής οικονομίας. Οι αγρότες θα μπορούσαν να συμμετάσχουν είτε ως προμηθευτές πρώτης ύλης για τις μονάδες εκτροφής είτε ως παραγωγοί πρωτεΐνης εντόμων για χρήση σε ζωοτροφές – ένα πεδίο που γνωρίζει ήδη άνθηση.
Η προοπτική αυτή είναι ιδιαίτερα ελκυστική για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου το υψηλό κόστος ζωοτροφών επιβαρύνει τη βιωσιμότητα της κτηνοτροφίας και της ιχθυοκαλλιέργειας. Για τους Έλληνες αγρότες, ο τομέας αυτός ανοίγει μια νέα σελίδα, ειδικά σε περιοχές όπου η γεωργική γη είναι περιορισμένη ή τα εισοδήματα από τις παραδοσιακές καλλιέργειες πιέζονται. Η εκτροφή εντόμων μπορεί να πραγματοποιηθεί σε κλειστούς, μικρής κλίμακας χώρους, με χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις και με αξιοποίηση υπολειμμάτων από άλλες παραγωγές, όπως φρούτα, λαχανικά ή δημητριακά. Έτσι, δημιουργείται ένας κύκλος κυκλικής οικονομίας, όπου τα υποπροϊόντα μιας δραστηριότητας μετατρέπονται σε πρώτη ύλη για μια άλλη, μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος και τα απόβλητα. Οι πρώτοι Έλληνες ερευνητές και επιχειρηματίες, εξάλλου, έχουν ήδη ξεκινήσει πειραματικές δράσεις, ενώ ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης στηρίζουν τέτοιες πρωτοβουλίες.
Παράλληλα, οι πρωτεΐνες εντόμων όχι μόνο δεν περιορίζονται στο αμφιλεγόμενο σκέλος των τρομίφων που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση, αλλά βλέπουμε να κερδίζουν έδαφος κυρίως στο κομμάτι των ζωοτροφών, όπου υπάρχει ήδη αυξανόμενη ζήτηση. Οι ευρωπαϊκές νομοθεσίες έχουν αρχίσει να επιτρέπουν τη χρήση πρωτεΐνης από έντομα στις τροφές ιχθύων, πουλερικών και χοίρων, ανοίγοντας τον δρόμο για νέες μονάδες παραγωγής.
Παραμένουν επιφυλακτικοί οι καταναλωτές
Η μετάβαση, ωστόσο, δεν είναι χωρίς εμπόδια. Παρά τις εγκρίσεις και τα θετικά επιστημονικά δεδομένα, οι καταναλωτές παραμένουν επιφυλακτικοί. Σε πρόσφατη σλοβακική μελέτη, περισσότεροι από ένας στους τρεις πολίτες δήλωσαν ανησυχία για την ασφάλεια των πρωτεϊνών από έντομα, ενώ ορισμένες κυβερνήσεις, όπως της Ιταλίας, έχουν κινηθεί περιοριστικά, απαγορεύοντας τη χρήση αλεύρων εντόμων στα ζυμαρικά. Από την άλλη, η ΕΕ επισημαίνει ότι η κατανάλωση τέτοιων προϊόντων αποτελεί ελεύθερη επιλογή των πολιτών, αρκεί να τηρούνται αυστηρά τα πρότυπα ασφάλειας και να αναγράφεται η σχετική προειδοποίηση για πιθανές αλλεργίες.
Η μεγαλύτερη πρόκληση, ωστόσο, παραμένει η αποδοχή του προϊόντος από την αγορά. Αν και η χρήση στις ζωοτροφές προχωρά με ταχύτερους ρυθμούς, η ένταξη των πρωτεϊνών από έντομα στη διατροφή του ανθρώπου απαιτεί προσεκτική ενημέρωση και αλλαγή νοοτροπίας. Οι νεότερες γενιές δείχνουν πιο ανοιχτές σε τέτοιες καινοτομίες, ειδικά όταν παρουσιάζονται με σύγχρονο, φιλικό προς το περιβάλλον πρόσημο. Στο άμεσο μέλλον, προϊόντα που περιέχουν πρωτεΐνη από έντομα, όπως μπάρες δημητριακών ή αλεύρια υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, αναμένεται να κερδίσουν έδαφος και στην ελληνική αγορά.
Όλα αυτά δείχνουν ότι η αγροτική παραγωγή βρίσκεται μπροστά σε μια νέα εποχή, εντός της οποίας η καινοτομία και η επιστήμη θα συνδιαμορφώσουν τις επιλογές των καταναλωτών. Οι πρωτεΐνες από έντομα δεν είναι μια παροδική μόδα, αλλά ένας νέος, ρεαλιστικός δρόμος για τη βιωσιμότητα, τη διαφοροποίηση του εισοδήματος και τη μετάβαση σε ένα πιο ανθεκτικό αγροδιατροφικό μοντέλο. Οι αγρότες που θα αντιληφθούν εγκαίρως αυτήν τη στροφή ίσως να είναι εκείνοι που θα δρέψουν πρώτοι τους καρπούς της επόμενης διατροφικής επανάστασης.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
