Παράδοξα διατήρησης
36 είδη που είναι χωροκατακτητικά σε ορισμένες περιοχές, αλλά εξακολουθούν να χρειάζονται προστασία αλλού.
Ορισμένα είδη είναι χωροκατακτητικά και οικονομικά δαπανηρά σε ορισμένες περιοχές, αλλά προτεραιότητες διατήρησης σε άλλες. Μια μελέτη εντοπίζει 36 τέτοια είδη, διαπιστώνοντας ότι αποτελούν προτεραιότητες διατήρησης λόγω της απειλούμενης κατάστασής τους ή της ιδιαιτερότητάς τους.
Ένα χωροκατακτητικό ξένο είδος είναι αυτό που εγκαθίσταται στη φύση, τυχαία ή σκόπιμα, εκτός της φυσικής του περιοχής με τρόπο που επηρεάζει αρνητικά την τοπική βιοποικιλότητα. Μπορούν να προκαλέσουν σημαντική οικολογική ζημία και ταξινομούνται ως ένας από τους πέντε παγκόσμιους παράγοντες απώλειας βιοποικιλότητας από την Διακυβερνητική πλατφόρμα επιστήμης-πολιτικής για τη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες οικοσυστημάτων.
Εκτός από την οικολογική ζημιά, τα χωροκατακτητικά ξένα είδη μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικό οικονομικό κόστος. Αυτά μπορεί να προκύψουν από ζημιές και διαταραχές που προκαλούνται από τους χωροκατακτητικούς πληθυσμούς ή από κόστος διαχείρισης που σχετίζεται με τον περιορισμό, τον έλεγχο ή την απομάκρυνσή τους. Τα μέτρα για τον έλεγχο των χωροκατακτητικών ξένων ειδών στην ΕΕ καθοδηγούνται από τον κανονισμό 1143/2014, ο οποίος απαριθμεί τα είδη που προκαλούν ανησυχία. Από το 2022, αυτό περιελάμβανε 47 ζώα και 41 φυτά, αν και ο κατάλογος στη συνέχεια επικαιροποιήθηκε σε συνολικά 114 είδη. Ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος των χωροκατακτητικών ειδών εντός της ΕΕ είχε προηγουμένως εκτιμηθεί σε περίπου 12 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και η τελευταία επικαιροποίηση αναμένεται να αναθεωρήσει την εκτίμηση αυτή προς τα πάνω.
Ενώ ένα δεδομένο είδος θεωρείται χωροκατακτητικό εκτός της εγγενούς εξάπλωσής του, αυτό δεν επηρεάζει την κατάστασή του εντός της εξάπλωσής του, και έτσι είναι πιθανό ένα είδος να αποτελεί προτεραιότητα διατήρησης και χωροκατακτητικό ξένο αλλού. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δραματικά διαφορετικές προτεραιότητες και δράσεις διαχείρισης για το ίδιο είδος σε διαφορετικές τοποθεσίες.
Η νέα έρευνα διερεύνησε αυτό το φαινόμενο. Σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες, επικεντρώθηκε σε χωροκατακτητικά είδη με ποσοτικοποιημένο σχετικό κόστος όπως παρουσιάζεται στη βάση δεδομένων ανοιχτής πρόσβασης InvaCost, η οποία καταγράφει τις ζημίες και το κόστος διαχείρισης μεμονωμένων χωροκατακτητικών ειδών ανά χώρα μεταξύ 1960 και 2020. Η ομάδα συνέκρινε αυτόν τον κατάλογο με την Κόκκινη Λίστα της IUCN, η οποία εκχωρεί στα είδη μια κατηγορία απειλής, που κυμαίνεται από λιγότερο ανησυχητική έως εξαφανισμένη, με βάση την κατάσταση των άγριων πληθυσμών εντός της εγγενούς περιοχής τους.
Από τα 355 είδη θηλαστικών, πτηνών και φυτών που εξετάστηκαν από τους ερευνητές, πέντε θηλαστικά και πέντε είδη φυτών θεωρήθηκαν επίσης απειλούμενα με εξαφάνιση, πράγμα που σημαίνει ότι κατηγοριοποιήθηκαν είτε ως ευάλωτα, είτε ως απειλούμενα είτε ως κρίσιμα απειλούμενα, από την IUCN. Χαρακτηρίζουν αυτό το σενάριο ως παράδοξο διατήρησης, επειδή αυτά τα είδη απαιτούν τόσο μέτρα διατήρησης εντός της φυσικής τους περιοχής όσο και έλεγχο του πληθυσμού εκτός αυτής. Μεταξύ τέτοιων παραδειγμάτων, οι ερευνητές τόνισαν το ευρωπαϊκό κουνέλι (Oryctolagus cuniculus), το οποίο ταξινομείται ως απειλούμενο ενώ είναι επίσης ένα από τα πιο δαπανηρά χωροκατακτητικά είδη παγκοσμίως, σύμφωνα με το InvaCost.
Ερεύνησαν επίσης είδη που θα μπορούσαν να θεωρηθούν προτεραιότητες διατήρησης επειδή είναι ιδιαίτερα διακριτά, λόγω της εξελικτικής ιστορίας ή των οικολογικών λειτουργιών που αντιπροσωπεύουν, ακόμα κι αν δεν απειλούνται επί του παρόντος. Υποστήριξαν ότι η προτεραιότητα στα απειλούμενα είδη – μόνο – είναι μια αντιδραστική προσέγγιση για τη διατήρηση και ότι μια προληπτική προσέγγιση θα μπορούσε να είναι πιο αποτελεσματική: προσπάθεια πρόληψης και όχι θεραπείας του προβλήματος. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τον εντοπισμό διακριτών ειδών που συμβάλλουν ιδιαίτερα στη βιολογική ποικιλότητα και την εστίαση στη διατήρηση υγιών πληθυσμών τους. Αυτή η προσέγγιση, είπαν, θα μπορούσε να βοηθήσει να σταματήσει η απειλή των ειδών και, ως εκ τούτου, να αποφευχθούν το μεγαλύτερο κόστος και οι προκλήσεις που σχετίζονται με τις προσπάθειες ανάκαμψης.
Ακολουθώντας αυτό το σκεπτικό, η ομάδα εντόπισε εννέα χωροκατακτητικά είδη που ήταν διακριτά σε εξελικτική βάση (με λίγους στενούς εξελικτικούς συγγενείς) και 17 που ήταν λειτουργικά διακριτά (με αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά διατροφής, δραστηριότητας ή μάζας σώματος). Οι ερευνητές δεν βρήκαν καμία από αυτές τις προκλήσεις διατήρησης να είναι διακριτή και με τους δύο τρόπους, αλλά εντόπισαν ένα παράδοξο – ταξινομημένο ως απειλούμενο – και μια πρόκληση, καθώς είναι εξελικτικά διακριτή: το κοάλα (Phascolarctos cinereus). Αναγνώρισαν επίσης το αμερικανικό βιζόν (Neovison vison) και το κοινό ψαρόνι (Sturnus vulgaris) ως λειτουργικά διακριτά και μεταξύ των πιο δαπανηρών χωροκατακτητικών ειδών.
Μεταξύ των συνολικά 355 ειδών που εξέτασαν, οι ερευνητές βρήκαν ότι τα 36 ήταν είτε παράδοξα διατήρησης είτε προκλήσεις διατήρησης ή και τα δύο. Λένε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις, τα μέτρα ελέγχου σε τοποθεσίες όπου το είδος είναι χωροκατακτητικό θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στη διαχείριση της διατήρησης αλλού. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχει δυνατότητα χρήσης ατόμων που συλλαμβάνονται από χωροκατακτητικούς πληθυσμούς για τη δημιουργία ή τη συμπλήρωση άγριων πληθυσμών εντός της εγγενούς περιοχής. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια εναλλακτική λύση για τη λήψη ατόμων από πληθυσμούς εντός του εύρους που ήδη απειλούνται. Η έρευνα για χωροκατακτητικούς πληθυσμούς θα μπορούσε επίσης να παρέχει πληροφορίες σχετικά με το είδος για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων διατήρησης. Αυτό καθιστά σημαντικό, λένε οι ερευνητές, για τις διαχειριστικές αρχές στις αντίστοιχες περιοχές να επικοινωνούν και να συντονίζουν τις ενέργειές τους.
Η μελέτη επικεντρώθηκε σε θηλαστικά, πτηνά και φυτά, καθώς υπήρχαν επαρκή δεδομένα για τη διεξαγωγή της ανάλυσης σε αυτές τις ομάδες. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η βάση δεδομένων InvaCost δεν είναι μια ολοκληρωμένη περιγραφή όλων των δαπανών χωροκατακτητικών ειδών, καθώς αυτές έχουν καταγραφεί μόνο για λιγότερο από το 10% των γνωστών χωροκατακτητικών ειδών, με τα υπόλοιπα να έχουν επιβαρυνθεί με κάποιο σημαντικό κόστος που δεν έχει αναφερθεί. Σημείωσαν επίσης ότι αυτή η μελέτη εξέτασε μόνο την παγκόσμια κατάσταση διατήρησης του είδους και μπορεί να υπάρχουν περισσότερα παράδοξα που αντιπροσωπεύουν είδη που απειλούνται μόνο σε ορισμένα μέρη της εξάπλωσής τους. Είπαν ότι θα μπορούσαν επίσης να μελετηθούν άλλα είδη παραδόξων ή προκλήσεων διατήρησης, ιδίως για χωροκατακτητικά είδη που παρήγαγαν οικονομικά οφέλη καθώς και κόστος, όπως στην περίπτωση των κοάλα που παράγουν εισόδημα από τον τουρισμό.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
