Οι προκλήσεις των καιρών θέλουν την ΚΑΠ να πατάει γερά στους δύο πυλώνες, λένε οι υπουργοί Γεωργίας

Στην σύνοδο της 24 Μαρτίου οι υπουργοί των 27 χωρών-μελών έπρεπε να ανοίξουν τα χαρτιά τους επί τριών ερωτημάτων που τους είχε προσκομίσει η προεδρεία του Συμβουλίου αναφορικά με το «Όραμα για τη Γεωργία και τα Τρόφιμα». Στο σημείωμα σχολιάζοντας το γεγονός ότι στην ανακοίνωση της Κομισιόν εκτός από την εκτενή αναφορά επι των προβληματισμών για το μέλλον της γεωργίας δεν υπήρχαν πληροφορίες για τον μελλοντικό προϋπολογισμό της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Ως εκ τούτου, τα ερωτήματα πάνω στα οποία κλήθηκαν να απαντήσουν καθοδηγώντας τη συζήτηση του Συμβουλίου στη σύνοδο της 24ης Μαρτίου ήταν:

1. Θεωρείτε ότι τα σχέδια της Επιτροπής που περιγράφονται στο όραμα είναι επαρκή για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας; Εάν όχι, ποιες περαιτέρω ενέργειες προτείνετε;
2. Το όραμα αναφέρεται στην ανάγκη για τους αγρότες να έχουν έσοδα από διάφορες πηγές της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων νέων συμπληρωματικών πηγών εισοδήματος. Θεωρείτε αυτό εφικτό και, εάν ναι, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις της αγοράς, τις κλιματικές και διαρθρωτικές προκλήσεις;
3. Ποια δράση προτεραιότητας μπορεί να λάβει η Επιτροπή, εκτός από τα μέτρα που προβλέπονται από την ΚAΠ, για να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες στα τρόφιμα και τη γεωργία, και να παράσχει στους αγρότες την ευρύτερη δυνατή πρόσβαση σε αυτές;

Το σημείωμα της Προεδρίας

Στις 19 Φεβρουαρίου 2025 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ανακοίνωση «Όραμα για τη γεωργία και τα τρόφιμα» (ST 6385/25), παρουσιάζοντας τους προβληματισμούς της για το μέλλον της γεωργίας και των τροφίμων στην Ευρώπη. Το όραμα προτείνει απαντήσεις στις προκλήσεις των τελευταίων ετών, συμπεριλαμβανομένων των ανησυχιών που εξέφρασαν οι αγρότες και τα κράτη μέλη. Τονίζει την ανάγκη στενής συνεργασίας με τους αγρότες, τους παράγοντες της τροφικής αλυσίδας και την κοινωνία των πολιτών, και προβλέπει την αύξηση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας και ελκυστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα και της βιωσιμότητάς του. Οι λεπτομέρειες της εφαρμογής του οράματος δεν είναι ακόμη σαφείς και απαιτούν περαιτέρω εξηγήσεις από την Επιτροπή.

Ομοίως, δεν υπάρχουν πληροφορίες για τον μελλοντικό προϋπολογισμό της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής ΚΑΠ στην ανακοίνωση. Στις 24 Φεβρουαρίου 2025 η Επιτροπή παρουσίασε την ανακοίνωση στο Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας, ως σημείο AOB (“Οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση”είναι ένα τυπικό θέμα ημερήσιας διάταξης συνάντησης που επιτρέπει στους συμμετέχοντες να αναφέρουν θέματα που δεν καλύπτονται στην κύρια ατζέντα) όπου οι υπουργοί έκαναν την αρχική τους θετική αξιολόγηση του εγγράφου, αναφέροντας ότι αποτελεί καλή βάση για τη συζήτηση μέτρων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας.

Το Όραμα περιέχει πολλές αναφορές και συμπεράσματα που υποδεικνύουν ότι η ανταγωνιστικότητα θα είναι τομέας προτεραιότητας της ΚAΠ μετά το 2027. Ο ρόλος της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα, αναφέρεται επίσης στην «Πυξίδα ανταγωνιστικότητας για την ΕΕ» (ST 5785/25).

 Το «Όραμα για τη γεωργία και τα τρόφιμα» υποδηλώνει ότι είναι σημαντικό να διατηρηθεί η επισιτιστική ασφάλεια και ότι ο τομέας αποφέρει απτά οφέλη στην ευρωπαϊκή οικονομία. Η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής γεωργίας αποτελεί επίσης εγγύηση για την απασχόληση και την ανάπτυξη πολλών βιομηχανιών που σχετίζονται με τη γεωργία, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής μεταποιητικής βιομηχανίας. Η μείωση της εξάρτησης από εισροές και η μορφή των εμπορικών συμφωνιών μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής γεωργίας. Το Όραμα επισημαίνει τα ακόλουθα σημαντικά ζητήματα: τον βασικό ρόλο της ΚΑΠ στη στήριξη και τη σταθεροποίηση των εισοδημάτων των αγροτών, βιώσιμος κτηνοτροφικός τομέας, εδαφική προσέγγιση στην παραγωγή τροφίμων, συντόμευση των αλυσίδων εφοδιασμού, καινοτομία, βελτίωση της γνώσης και των ικανοτήτων στη γεωργία. Το Όραμα παρουσιάζει την ανάγκη παροχής αξιόπιστων πληροφοριών στους καταναλωτές.

Υπογραμμίζονται επίσης οι ενέργειες για τον μετριασμό και την προσαρμογή της κλιματικής αλλαγής, καθώς και για τη βιοποικιλότητα και την προστασία των οικοσυστημάτων, ιδίως σε ένα πλαίσιο επιδείνωσης της πρόσβασης σε φυσικούς πόρους (ιδίως νερό) και όλο και συχνότερα δυσμενών καιρικών φαινομένων.

 Το Όραμα τονίζει επίσης τη μεγάλη σημασία του πράσινου μετασχηματισμού και της συναφούς κοινωνικής ευθύνης. Σύμφωνα με το όραμα, υπάρχει ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην οικοδόμηση της ανθεκτικότητας του αγροτικού τομέα σε οικονομικούς και περιβαλλοντικούς κραδασμούς. Πρόκειται για τη σωστή διαχείριση των πόρων του αγροκτήματος και του κλάδου υπό τις τρέχουσες κλιματολογικές και οικονομικές συνθήκες, τις επενδύσεις και την ψηφιακή μετάβαση. Το όραμα τονίζει τον σημαντικό ρόλο της έρευνας, της καινοτομίας, της βελτίωσης της γνώσης και των δεξιοτήτων στη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ευρωπαϊκή αγροδιατροφική οικονομία. Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή επισημαίνει την ανάπτυξη της ψηφιοποίησης ως μοχλού για περαιτέρω μετασχηματισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, οικοδόμηση ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας. Η ανακοίνωση επισημαίνει ότι η αγορά προσφέρει ποικίλες ευκαιρίες για γεωργικό εισόδημα, διαμορφώνοντας τις συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργούν οι αγρότες, καθορίζοντας την αποτελεσματικότητα και τις κατευθύνσεις. Η αγορά επηρεάζει όλες τις πτυχές της γεωργίας, από την παραγωγή έως τη διανομή, και η λειτουργία της μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια και ευκαιρίες.

Η Προεδρία προτείνει τα ακόλουθα ερωτήματα για να καθοδηγήσουν τη συζήτηση του Συμβουλίου στη σύνοδό του στις 24 Μαρτίου 2025:

1. Θεωρείτε ότι τα σχέδια της Επιτροπής που περιγράφονται στο όραμα είναι επαρκή για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας; Εάν όχι, ποιες περαιτέρω ενέργειες προτείνετε;
2. Το όραμα αναφέρεται στην ανάγκη για τους αγρότες να έχουν έσοδα από διάφορες πηγές της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων νέων συμπληρωματικών πηγών εισοδήματος. Θεωρείτε αυτό εφικτό και, εάν ναι, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις της αγοράς, τις κλιματικές και διαρθρωτικές προκλήσεις;
3. Ποια δράση προτεραιότητας μπορεί να λάβει η Επιτροπή, εκτός από τα μέτρα που προβλέπονται από την ΚAΠ, για να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες στα τρόφιμα και τη γεωργία, και να παράσχει στους αγρότες την ευρύτερη δυνατή πρόσβαση σε αυτές.

Η παρέμβαση του έλληνα υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης

Σειρά παρεμβάσεων σε καίρια ζητήματα του πρωτογενούς τομέα πραγματοποίησε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, κατά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, στις 24 Μαρτίου 2025.

Κατά τη συζήτηση για την επισιτιστική ασφάλεια, ο κ. Τσιάρας υπογράμμισε τη σημασία της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΑΠ) ως εργαλείου στήριξης και προσαρμογής:

«Η επισιτιστική ασφάλεια δεν είναι δεδομένη, αλλά απαιτεί στρατηγικές επιλογές και δράσεις. Δεν μπορούμε να μιλάμε για οικονομική και κοινωνική σταθερότητα χωρίς διατροφική επάρκεια και προσβασιμότητα σε ποιοτικά τρόφιμα για όλους», τόνισε, προσθέτοντας ότι: «Η ΚΑΠ πρέπει να ενισχυθεί και να γίνει εργαλείο προσαρμοστικότητας, στήριξης και επενδύσεων».

Αναφερόμενος στην ανακοίνωση της Επιτροπής για το «Όραμα για τη Γεωργία και τα Τρόφιμα», ο Υπουργός επεσήμανε ότι η πρωτοβουλία κινείται στη σωστή κατεύθυνση, αλλά χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση. Συγκεκριμένα, ο κ. Τσιάρας έθεσε ως βασική προτεραιότητα την εστίαση στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, με ειδική αναφορά στην ανάγκη κατάλληλης διαχείρισης των ελάχιστων αποθεμάτων νερού, την υποστήριξη των αγροτών στην προσαρμογή και τον προσανατολισμό τους προς πιο ανθεκτικές μορφές καλλιέργειας.

Επένδυση στη μεταφορά γνώσης

Ταυτόχρονα, ανέδειξε την ανάγκη επένδυσης στις δεξιότητες και στη μεταφορά γνώσης, προτείνοντας την ενίσχυση της εκπαίδευσης, της συμβουλευτικής υποστήριξης και της τεχνικής κατάρτισης των αγροτών, με έμφαση στις καινοτόμες πρακτικές και την τεχνολογία. Πρότεινε την ενσωμάτωση του πλαισίου AKIS (Agricultural Knowledge and Innovation Systems) ως βασικού εργαλείου για τη μετάδοση της γνώσης στην πράξη.

Επιπλέον, τόνισε την κρισιμότητα της διευκόλυνσης της πρόσβασης στη χρηματοδότηση, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, και ζήτησε την κινητοποίηση τόσο δημόσιων όσο και ιδιωτικών επενδυτικών πόρων, με μοχλευτικό αποτέλεσμα. Επισήμανε ότι για να μην παραμείνει η διαφοροποίηση των εισοδημάτων των αγροτών απλώς ως θεωρητικός στόχος, απαιτείται ουσιαστική στήριξη από την ΕΕ με συγκεκριμένες δεσμεύσεις, χρονοδιάγραμμα και σαφές πλαίσιο.

Ο Υπουργός έκανε επίσης αναφορά στην ανάγκη στοχευμένης χρηματοδότησης για τη διαφοροποίηση αγροτικών δραστηριοτήτων, με παράλληλη απλούστευση των γραφειοκρατικών διαδικασιών και αξιοποίηση των εργαλείων στήριξης. Υπογράμμισε ότι η θωράκιση της υπαίθρου απαιτεί προσαρμοσμένες στρατηγικές στις ιδιαίτερες ανάγκες και δυνατότητες κάθε περιφέρειας.

Τέλος, στάθηκε στη σημασία της διατήρησης της ΚΑΠ ως αυτόνομου και ανεξάρτητου χρηματοδοτικού εργαλείου με δύο ισχυρούς πυλώνες, τονίζοντας ότι κάθε προσπάθεια αναδιάρθρωσης των πόρων – ιδίως ενόψει της πιθανής διεύρυνσης της ΕΕ με την Ουκρανία – δεν θα πρέπει να αποδυναμώσει τα υφιστάμενα επίπεδα στήριξης των παραγωγών.

Αλιεία: Πλήρης εφαρμογή του Κοινοτικού Δικαίου

Σε ό,τι αφορά την Κοινή Αλιευτική Πολιτική, ο κ. Τσιάρας ανέδειξε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, σημειώνοντας πως: «Η πάγια θέση μας είναι ότι, πέρα από τα επιστημονικά δεδομένα, οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη και τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις κάθε ρύθμισης». Κατήγγειλε, εκ νέου, την παράνομη, λαθραία και άναρχη αλιεία από Τούρκους αλιείς, ζητώντας «την πλήρη εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου από την Επιτροπή».

Για τον εκσυγχρονισμό του αλιευτικού στόλου τόνισε ότι «είναι απαραίτητο να επανεξετάσουμε τον ορισμό της αλιευτικής ικανότητας, έτσι ώστε να μην εμποδίζεται η πράσινη μετάβαση και ο εκσυγχρονισμός του στόλου».

Στη συζήτηση για τη μελλοντική χρηματοδότηση της αλιείας, υπογράμμισε την ανάγκη ευελιξίας και απλούστευσης: «Οι περιορισμοί δυναμικότητας και η περίπλοκη νομοθεσία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας επιβαρύνουν υπέρμετρα τη γραφειοκρατία», ενώ κάλεσε την Επιτροπή «να διασφαλίσει επαρκή στήριξη και ευελιξία, ώστε ο αλιευτικός τομέας να αποκτήσει ουσιαστικές προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης».

Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, χαιρέτισε θερμά την επικοινωνιακή εκστρατεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υδατοκαλλιέργεια, χαρακτηρίζοντάς την ως μια πρωτοβουλία που αναδεικνύει τον ζωτικό ρόλο του κλάδου για τη διατροφική αυτάρκεια και τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ένωσης. Υπογράμμισε ότι η Ελλάδα στηρίζει έμπρακτα τον τομέα, ο οποίος αποτελεί έναν από τους πιο δυναμικούς πυλώνες της ελληνικής πρωτογενούς παραγωγής, με υψηλής ποιότητας προϊόντα και σημαντική εξαγωγική δυναμική.

Σε τεχνικά ζητήματα, όπως το περιθώριο ανοχής (MOT), τόνισε την ανάγκη ρεαλιστικής αντιμετώπισης: «Κατανοούμε πλήρως τις ανησυχίες και τονίζουμε πως κάθε λύση οφείλει να προστατεύει αποτελεσματικά τα ελεγχόμενα αποθέματα, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την επιβίωση της νόμιμης πελαγικής αλιείας». Τέλος, υποστήριξε την πρόταση της Ρουμανίας για τροποποίηση του κανονισμού ώστε να θεωρείται επιλέξιμη δαπάνη η αγορά ζώων αναπαραγωγής. «Θα αποτελέσει ένα βασικό κίνητρο για τη στήριξη και περαιτέρω ανάπτυξη της κτηνοτροφίας στην Ένωση, με αύξηση της παραγωγικότητας και της κερδοφορίας στη γεωργία», υπογράμμισε χαρακτηριστικά.

Συνεδρίαση του ΕΛΚ

Νωρίτερα, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας συμμετείχε στη συνεδρίαση των Υπουργών Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Στη συνεδρίαση στην οποία προήδρευσε από κοινού ο Κώστας Τσιάρας με την Φινλανδή ομόλογό του, Σάρι Εσάγια συμμετείχε διαδικτυακά ο Πρόεδρος του Eurogroup, Υπουργός Οικονομικών της  Ιρλανδίας, Donohoe όπου ανέπτυξε το χρονοδιάγραμμα κατάρτισης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου  της ΕΕ. Στην παρέμβασή του, ο Κώστας Τσιάρας επανέλαβε στον πρόεδρο του Eurogroup τη θέση του ΕΛΚ για επαρκή χρηματοδότηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής με ταυτόχρονη διατήρηση του μοντέλου των δυο πυλώνων. Τέλος, σημείωσε την ανάγκη απλοποίησης των διαδικασιών για τη μείωση του διοικητικού φόρτου και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ευρωπαίων αγροτών στους πόρους της ΚΑΠ.

Σχετικά άρθρα:

Αγροτικά Προϊόντα: Ρεκόρ εξαγωγών φρούτων και λαχανικών το 2024, παρά τις προκλήσεις Αγροτικές Ειδήσεις: Eνημέρωση για τη γρίπη των πτηνών Η αβεβαιότητα των περιβαλλοντικών νόμων ΕΕ συρρικώνει την παραγωγή γάλακτος ισχυρίζεται η Arla – Τυροκόμος Μέτρα εκτός ΚΑΠ υπέρ προσέλκυσης νέων στα χωράφια θέλει η Ελλάδα