Νεότερες εξελίξεις από την Κομισιόν για τους ΜΟΑΗ

Η Επιστημονική Εταιρεία Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε) επανέρχεται στο ζήτημα της επικείμενης νομοθεσίας για τα όρια των Αρωματικών Υδρογονανθράκων των Ορυκτών Ελαίων (Mineral Oil Aromatic Hydrocarbons, ΜΟΑΗ).

Θεωρούμε επαρκώς τεκμηριωμένο και ευρύτατα γνωστό ότι τα όρια που σχεδιάζει να θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν) συνιστούν μια μεγάλη απειλή για το παρθένο ελαιόλαδο, ειδικότερα για τον κλάδο των ελαιοτριβείων, καθώς και για το πυρηνέλαιο. 

Το νέο στοιχείο που έχουμε στη διάθεσή μας είναι η απαντητική επιστολή της Κομισιόν σε νέα, δεύτερη  επιστολή – παρέμβασή μας, με την οποία ζητήσαμε ενημέρωση και χρονοδιάγραμμα των εξελίξεων. Θυμίζουμε ότι από τις 27/2/2024 η 4Ε έχει καταθέσει σαν οντότητα έγγραφο στην Κομισιόν (το οποίο κοινοποίησε και στους αρμόδιους ελληνικούς κρατικούς φορείς), με επιστημονική τεκμηρίωση και προτάσεις σχετικά με την επικείμενη νομοθεσία για τα ΜΟΑΗ.

Σε ό,τι αφορά το διαδικαστικό σκέλος, η Κομισιόν, αφού μας ενημερώνει ότι οι θέσεις της 4Ε έχουν κοινοποιηθεί σε όλους τους μετέχοντες στη διαβούλευση (κράτη-μέλη και οντότητες – stakeholders της ΕΕ), εν συνεχεία διαβεβαιώνει ότι αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη εσωτερικές διαδικασίες για την προετοιμασία του προς ψηφοφορία κειμένου. Μόλις ολοκληρωθούν αυτές οι διεργασίες, οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα ενημερωθούν για το σχέδιο κανονισμού, το οποίο προγραμματίζεται να τεθεί σε ψηφοφορία τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους. 

Το ουσιαστικό μέρος, το σκεπτικό των θέσεων της Κομισιόν και οι προτάσεις στις οποίες καταλήγει σε ό,τι αφορά τα όρια και τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής των ΜΟΑΗ είναι αυτά που κυρίως μας ενδιαφέρουν και επ’ αυτών έχουμε να καταθέσουμε δημοσίως τα παρακάτω:

Το πρώτο και βασικό που διαπιστώνουμε είναι η αντίφαση μεταξύ των επιστημονικών δεδομένων -των οποίων εν πολλοίς η Κομισιόν αναγνωρίζει τα κενά και τις αδυναμίες τους- με το ότι παρ’ όλα αυτά η Κομισιόν επιμένει να θεσπίσει συγκεκριμένα ποσοτικά όρια για τους ΜΟΑΗ, τα οποία θα έχουν ευρύτατες και δυσμενέστατες επιπτώσεις στα ελαιόλαδα και στα πυρηνέλαια των ελαιοπαραγωγικών χωρών-μελών. 

Επιλέγουμε τρία παραδείγματα τα οποία η 4Ε είχε τεκμηριώσει στο από 27/2/2024 έγγραφό της και τα αναφέρουμε πολύ συνοπτικά:

1. Η αμφισβητούμενη χημική μέθοδος προσδιορισμού (μέτρησης) των ΜΟΑΗ. Η Κομισιόν αποδέχεται τις αδυναμίες της αναλυτικής μεθόδου προσδιορισμού (μέτρησης) των ΜΟΑΗ που προτείνει, αποδεχόμενη εν πολλοίς τα επιχειρήματα της 4Ε. Στην ευρεία οικογένεια των ΜΟΗ υπάρχουν και άλλες λιγότερο ή αμφιβόλου τοξικότητας χημικές ενώσεις που παρεμποδίζουν (interfere κατά την ορθή χημικά έκφραση που χρησιμοποιείται) τον προσδιορισμό και οι οποίες συν-προσδιορίζονται (συν-αθροίζονται). Δηλαδή, η μέθοδος συν-προσδιορίζει ένα άγνωστης δομής μείγμα ενώσεων, θεωρώντας τα όλα σαν τοξικά ΜΟΑΗ, άρα μπορεί να δώσει ψευδώς υψηλά ή χαμηλά αποτελέσματα. Συνεπώς, είναι αντιεπιστημονικό αλλά και νομικά αβάσιμο να ενοχοποιούνται και να καταδικάζονται παραγωγοί, τυποποιητές, το ίδιο το ελαιόλαδο και το πυρηνέλαιο με την κατηγορία ότι υπερβαίνουν κάποια ποσοτικά όρια, βασιζόμενοι σε ανασφαλείς μεθόδους μέτρησης της περιεκτικότητας σε ΜΟΑΗ.

2. Ο ασαφής διαχωρισμός των τοξικών από τα μη τοξικά ΜΟΑΗ. Αν και η Κομισιόν δέχεται ότι στις προσδιοριζόμενες σαν ΜΟΗ χημικές ενώσεις υπάρχουν και ενώσεις για τις οποίες υπάρχουν μόνο ενδείξεις τοξικότητας, χωρίς να είναι αποδεδειγμένα τοξικές, ωστόσο, τελικά, τις περιλαμβάνει στις τοξικές ενώσεις, με τη λογική ότι σε περίπτωση αμφιβολίας όλες αυτές οι ενώσεις θα πρέπει να θεωρούνται τοξικές. Η προσέγγιση αυτή είναι πρακτικά απαράδεκτη σε όλους τους τομείς της Χημείας Τροφίμων, γιατί, διαφορετικά, στηριζόμενοι σε ενδείξεις και μόνο θα έπρεπε να αποκλειστούν πάρα πολλά συστατικά και τρόφιμα που ευρέως χρησιμοποιούνται.

3. Τα φυσικά-ενδογενή συστατικά και το πυρηνέλαιο. Συναφής με το παραπάνω είναι η αποδεδειγμένη στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία ύπαρξη φυσικών-ενδογενών μη τοξικών συστατικών. Αν και η Κομισιόν τα αποδέχεται, ωστόσο καταλήγει να συν-προσδιορίζει και αυτά εντός των τοξικών ΜΟΑΗ. 

Μια τέτοια περίπτωση είναι το πυρηνέλαιο, που η Κομισιόν δείχνει μεν να κατανοεί το πρόβλημα και θεωρεί ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί όπως και άλλα τρόφιμα π.χ. αποξηραμένα τρόφιμα. Γιατί με την εκχύλιση του ελαιοπυρήνα από οργανικό διαλύτη για την παραλαβή του πυρηνελαίου, συμπυκνώνονται οι τυχόν υπάρχουσες φυσικές ενώσεις που συν-προσδιορίζονται με τα ΜΟΑΗ (όπως συμβαίνει και στα αποξηραμένα τρόφιμα με την απομάκρυνση του νερού) και σε αυτές τις περιπτώσεις τα πυρηνέλαια ξεπερνούν τα καθορισμένα όρια ΜΟΑΗ. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις η Κομισιόν προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα με το να προτείνει να ορισθούν μεγαλύτερα όρια.

Εν κατακλείδι, η Κομισιόν, υπό το βάρος των παραπάνω, καθώς και άλλων επιστημονικών αδυναμιών, προσπαθεί να τις παρακάμψει μέσα από συμβιβαστικές προτάσεις, οι οποίες ανεβάζουν τα όρια και μεταθέτουν χρονικά την εφαρμογή τους. Ως 4Ε απορρίπτουμε αυτή την προσέγγιση. Είτε θα τεκμηριωθεί η τοξικότητα των ΜΟΑΗ για σαφή μετρήσιμα όρια, τα οποία θα πρέπει και να εφαρμοστούν για την προστασία της υγείας του πληθυσμού. Είτε, διαφορετικά, δεν μπορούν να θεσπιστούν όρια καταδικαστικά για το ελαιόλαδο και το πυρηνέλαιο. 

Η 4Ε προτείνει:

Τη διαρκή χαρτογράφηση των ελληνικών ελαιολάδων με τη μέτρηση του περιεχομένου τους σε ΜΟΑΗ, εφόσον συμφωνηθεί η σχετική αναλυτική μέθοδος μέτρησης.

Την παρέμβαση των ΔΑΟΚ με ενημέρωση των ενδιαφερομένων σε περιοχές που εμφανίζουν περιεκτικότητες άνω των ορίων που θα συμφωνηθούν.

Τη συγκρότηση Μόνιμης Ομάδας Εργασίας αποτελούμενης τουλάχιστον από τους μετέχοντες στη διαβούλευση (τα κράτη-μέλη και οντότητες – stakeholders της ΕΕ), όπως τις συναρμόδιες υπηρεσίες, Γενικό Χημείο του Κράτους (ΑΑΔΕ), τον ΕΦΕΤ και τους επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς, συνομιλητές της Κομισιόν. Η Μόνιμη Ομάδα Εργασίας, εκτός των παραπάνω §1 & 2, θα αναλάβει τον συντονισμό με τα υπόλοιπα ελαιοπαραγωγικά κράτη μέλη. Η σύσταση, λειτουργία και το δημοσιονομικό κόστος της Μόνιμης Ομάδας Εργασίας θα προβλεφθούν από σχετική υπουργική απόφαση.

Ποια είναι η Επιστημονική Εταιρεία Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε)

Η Επιστημονική Εταιρεία Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε) ιδρύθηκε το 2018 από τους συγγραφείς της «Εγκυκλοπαίδειας Ελαιοκομίας: Το ελαιόλαδο». Αποτελεί μια διεπιστημονική ομάδα με 70 επιστήμονες από διάφορα πεδία, όπως γεωπονία, χημεία, διατροφολογία, οικονομία, λαογραφία, με κοινό στόχο την προστασία, ανάπτυξη και προώθηση της ελαιοκομίας. Η 4Ε διοργανώνει συνέδρια και ημερίδες, όπως το διεθνές συνέδριο του 2023 για τη δακοπροστασία και ημερίδες για επίκαιρα ελαιοκομικά θέματα. Επιδιώκει τη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής για το ελαιόλαδο και τις επιτραπέζιες ελιές, ενώ παραμένει ουδέτερη σε πολιτικά και θρησκευτικά ζητήματα.

Σχετικά άρθρα:

Ο Εκρέμ Ιμάμογλου αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες που του αποδίδονται Θρήνος στη Λευκάδα για 30χρονο που πνίγηκε μια εβδομάδα πριν το γάμο του – Είχε πάει στο νησί για το μπάτσελορ πάρτι του Αποκλεισμός των επιβλαβών για τα φυτά οργανισμών Ραγδαία επιδείνωση του καιρού: Σε ποιες περιοχές θα εκδηλωθούν ισχυρές βροχές και καταιγίδες – Δείτε χάρτες