Μέσα από εννέα ερωτήσεις-απαντήσεις η Επιτροπή αναλύει το νέο “Οραμα” για την γεωργία

Γιατί η Επιτροπή προτείνει τώρα ένα όραμα για τη γεωργία και τα τρόφιμα;

 Γιατί τώρα έχουν δημιουργηθεί πολλές προκλήσεις, όπως οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις. Τα συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, έχουν δημιουργήσει ένα νέο τοπίο για τον αγροδιατροφικό τομέα της ΕΕ. Οι προκλήσεις αυτές εντείνουν τις υφιστάμενες διαρθρωτικές τάσεις, όπως η συνολική μείωση του εισοδήματος και της κερδοφορίας, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ανθεκτικότητα του τομέα.
Αυτό σημαίνει ότι περισσότερο από ποτέ, υπάρχει ανάγκη για ένα μελλοντικό όραμα και για μια πολιτική απάντηση για ολόκληρο τον γεωργικό  τομέα που να αντιμετωπίζει αυτή τη μεταβαλλόμενη κατάσταση με συνεκτικό τρόπο σε όλες τις διαφορετικές πολιτικές της ΕΕ.  Η προσπάθεια αυτή  θα είναι το κλειδί για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας, της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας του τομέα της γεωργίας και των τροφίμων.  Ως εκ τούτου, η Επιτροπή παρουσιάζει ένα όραμα για τη γεωργία και τα τρόφιμα που χρησιμεύει ως κοινός οδικός χάρτης για τα επόμενα χρόνια. Περιγράφει ένα όραμα για το 2040 και καθοδηγεί τις μελλοντικές συζητήσεις πολιτικής σε ένα ευρύ σύνολο στρατηγικών θεμάτων για τη γεωργία και τα τρόφιμα. Στην αρχή της νέας θητείας, αυτό το Όραμα παρέχει προβλεψιμότητα για τον αγροδιατροφικό τομέα και στοχεύει να τον καταστήσει ελκυστικό, ανταγωνιστικό και ανθεκτικό ως βασικό μέρος της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ποιες είναι οι κύριες πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν από το Όραμα;

Το «Όραμα» περιγράφει διάφορες κύριες πρωτοβουλίες για τέσσερις τομείς προτεραιότητας. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για να επιτύχει τα εξής: Έναν ελκυστικό  τομέα που διασφαλίζει ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο και αξιοποιεί νέες ευκαιρίες εισοδήματος (π.χ. επανεξέταση της υφιστάμενης νομοθεσίας για την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, παρουσίαση μιας στρατηγικής ανανέωσης των γενεών).  Έναν  ανταγωνιστικό και ανθεκτικό τομέας ενόψει των παγκόσμιων προκλήσεων (π.χ. εφαρμογή δικαιότερων ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τους γεωργούς της ΕΕ σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο, παρουσίαση δέσμης μέτρων απλούστευσης, παρουσίαση μακροπρόθεσμου οράματος για τον κτηνοτροφικό τομέα και σχεδίου για τις πρωτεΐνες).

Ακόμη σιασφάλιση του μέλλοντος του αγροδιατροφικού τομέα που συνεργάζεται χέρι-χέρι με τη φύση (π.χ. εξορθολογισμός και επιβολή της υφιστάμενης νομοθεσίας, επιτάχυνση της πρόσβασης σε βιοεντομοκτόνα, δρομολόγηση μιας πυξίδας βιωσιμότητας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις για τη μέτρηση της προόδου και την απλούστευση της υποβολής εκθέσεων).  Επίσης με  αξιοποίηση των τροφίμων και προώθηση δίκαιων συνθηκών διαβίωσης και εργασίας στις ζωντανές αγροτικές περιοχές (π.χ. επικαιροποίηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την αγροτική οικονομία, δημιουργία ετήσιου διαλόγου για τα τρόφιμα, επανεξέταση της νομοθεσίας της ΕΕ για την καλή μεταχείριση των ζώων, ενίσχυση του ρόλου των δημόσιων συμβάσεων). Η υιοθέτηση της έρευνας, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης, σε συνδυασμό με τις απαιτούμενες δεξιότητες, αποτελούν βασικές απαιτήσεις για να καταστεί ο τομέας ακόμη πιο ανταγωνιστικός. Η Επιτροπή θα δρομολογήσει μια ψηφιακή στρατηγική της ΕΕ για τη γεωργία, ώστε να καταστεί δυνατή η μετάβαση προς έναν εκσυγχρονισμένο τομέα γεωργίας και τροφίμων.

Παρουσιάζει το όραμα ποια θα είναι η ΚΑΠ μετά το 2027;

Το «Όραμα» είναι ο κύριος προβληματισμός της Επιτροπής σχετικά με το μέλλον της γεωργίας και των τροφίμων της ΕΕ. Υπό αυτή την έννοια, πλαισιώνει το έργο της Επιτροπής για ολόκληρη την παρούσα θητεία σε όλους τους τομείς πολιτικής που σχετίζονται με τη γεωργία και τα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένης της κατεύθυνσης της μελλοντικής ΚΑΠ. Η δημόσια στήριξη μέσω της ΚΑΠ παραμένει απαραίτητη για τη στήριξη του εισοδήματος των γεωργών.

Ακόμη η μελλοντική ΚΑΠ θα καθορίσει μια σαφέστερη ισορροπία μεταξύ των ρυθμιστικών πολιτικών και των πολιτικών που βασίζονται σε κίνητρα και επηρεάζουν τους γεωργούς. Η μελλοντική ΚΑΠ  από την Επιτροπή θα προσανατολιστεί περισσότερο στα κίνητρα παρά στους όρους.

Σύμφωνα με τη συνολική προσέγγιση των μελλοντικών προτάσεων για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω εξορθολογισμό  του τρόπου εφαρμογής της πολιτικής της ΚΑΠ.  Η μελλοντική ΚΑΠ θα βασίζεται σε βασικούς στόχους πολιτικής και με  στοχευμένες απαιτήσεις πολιτικής ενώ παράλληλα θα αναθέτει στα κράτη -μέλη περαιτέρω την  ευθύνη και την λογοδοσία για τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνουν αυτούς τους στόχους.

Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη μελλοντική ΚΑΠ μετά το 2027 θα παρουσιαστούν μέσα στο έτος μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία εκτίμησης επιπτώσεων, στο πλαίσιο των προτάσεων για το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.

Επίσης οι αγρότες της ΕΕ  θα συνεχίσουν να λαμβάνουν εισοδηματική στήριξη από την ΚΑΠ;

Στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές της, η πρόεδρος  της Ευρωπαϊκής Επιτοπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν κατέστησε σαφές ότι πρέπει να υπάρξει μια εισοδηματική πολιτική της ΕΕ για τους ευρωπαίους αγρότες.  Επίσης  πρέπει να εργαστούμε για μια δικαιότερη κατανομή της δημόσιας στήριξης. Η μελλοντική στήριξη της ΚΑΠ θα κατευθύνεται περισσότερο προς τους γεωργούς που ασχολούνται ενεργά με την παραγωγή τροφίμων, προς την οικονομική ζωτικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και τη διατήρηση του περιβάλλοντός.

Αναγνωρίζεται επίσης η ιδιαίτερη κατάσταση των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων που θα πρέπει να επωφεληθούν από την εξορθολογισμένη στήριξη. Επιπλέον ένας ακόμη στόχος είναι να κατευθυνθεί η στήριξη περαιτέρω προς τους γεωργούς που την έχουν περισσότερο ανάγκη, με ιδιαίτερη προσοχή στους γεωργούς σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς, στους νέους και νέους γεωργούς και στις μικτές εκμεταλλεύσεις. Η προσέγγιση θα πρέπει επίσης να εξετάσει την προτεραιότητα στην παραγωγή γεωργικών προϊόντων που είναι απαραίτητα για τη στρατηγική αυτονομία και την ανθεκτικότητα της ΕΕ. Θα εξεταστεί η ενισχυμένη χρήση μέτρων όπως η υποβάθμιση (μείωση των πληρωμών) και το ανώτατο όριο, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές διαρθρωτικές και τομεακές πραγματικότητες των κρατών-μελών.

Ταυτόχρονα, όλοι οι γεωργοί θα πρέπει  να συνεχίσουν να επωφελούνται από μέσα όπως οι πληρωμές για οικοσυστημικές υπηρεσίες που  θα απλοποιηθούν  καθώς και από τη στήριξη των επενδύσεων  ακόμη και με τα εργαλεία διαχείρισης κρίσεων και κινδύνων.

Πώς το όραμα αυτό λαμβάνει υπόψη τις τρέχουσες συζητήσεις για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ);

Η ανακοίνωση του ΠΔΠ της 11ης Φεβρουαρίου 2025 αναγνωρίζει τη σημασία της επισιτιστικής ασφάλειας και της προστασίας της φύσης για τη διατήρηση της ποιότητας ζωής στην Ευρώπη, αλλά υπάρχουν και συγκεκριμένες τομεακές δυσκολίες.

 Το «Όραμα» παρέχει μια μακροπρόθεσμη προοπτική πολιτικής για τη γεωργία και τα τρόφιμα της ΕΕ, η οποία συμβαδίζει  με τους συνεχιζόμενους προβληματισμούς σχετικά με το μελλοντικό ΠΔΠ. Για να εξασφαλιστεί η συνέχιση της γεωργίας που θα προσελκύει τις μελλοντικές γενιές γεωργών σε ολόκληρη την ΕΕ η δημόσια στήριξη μέσω της ΚΑΠ παραμένει απαραίτητη για τη στήριξη του εισοδήματος των γεωργών.

Πώς αναμένεται ο αγροδιατροφικός τομέας της ΕΕ να συνδυάσει την προστασία των φυσικών πόρων με την παραγωγή τροφίμων;

Η γεωργία σημαίνει συνεργασία με τη φύση. Η παραγωγή τροφίμων βασίζεται στη φύση και συνδέεται άρρηκτα με τη φύση και τα οικοσυστήματα.  Ταυτόχρονα, η οικολογική μετάβαση πρέπει να ενσωματώσει προσεκτικά τις οικονομικές προκλήσεις και τις προκλήσεις εφαρμογής, καθώς και την ανάγκη για μια δίκαιη μετάβαση από κοινωνική άποψη.

Η Επιτροπή παραμένει πεπεισμένη ότι η γεωργία και η προστασία του φυσικού κόσμου μπορούν να συμβαδίζουν ενώ παράλληλα παρέχουν πολλές υποσχόμενες ευκαιρίες για τον γεωργικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων εθελοντικών μέσων που θα μπορούσαν να ξεκλειδώσουν πρόσθετες πηγές εισοδήματος για τους γεωργούς, όπως οι πιστώσεις άνθρακα και οι πιστώσεις για τη φύση.

Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να στηρίξουμε μια γεωργία που λειτουργεί για τη φύση και με τη φύση, μέσω καλά προσαρμοσμένων και στοχευμένων λύσεων, συμπεριλαμβανομένων τόσο νέων τεχνολογιών όσο και προσεγγίσεων που βασίζονται στη φύση. Είναι σημαντικό ότι οι αγρότες  να χρειάζονται κατάλληλη υποστήριξη για να υιοθετήσουν και να επενδύσουν σε πιο φιλικές προς τη φύση πρακτικές.  Όλο αυτό το εγχείρημα  απαιτεί μηχανισμούς που θα τους ανταμείβουν για τις οικοσυστημικές υπηρεσίες που θα προσφέρουν.

Επίσης η Επιτροπή θα  πρέπει να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας πυξίδας αειφορίας στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, ενός εθελοντικού εργαλείου συγκριτικής αξιολόγησης, για να απλοποιήσει τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων αειφορίας για τους γεωργούς και να τους επιτρέψει να παρουσιάσουν την πρόοδό τους.

Ακόμη οι αγρότες και οι παραγωγοί γεωργικών προϊόντων διατροφής θα χρειάζονται επίσης μια πιο προηγμένη εργαλειοθήκη με λύσεις φιλικές προς τη φύση. Ως εκ τούτου, το «Όραμα» προτείνει να επιταχυνθεί η πρόσβαση στην αγορά σε βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, όπως τα βιοεντομοκτόνα.

Πώς σκοπεύει η Επιτροπή να βελτιώσει τη δικαιοσύνη στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων;

Οι αγρότες πρέπει να έχουν καλύτερα έσοδα από την αγορά, ώστε να μπορούν να κάνουν τις απαραίτητες επενδύσεις για να διασφαλίσουν το μέλλον και να καταστήσουν τις εκμεταλλεύσεις τους πιο ανθεκτικές. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να διορθωθούν οι σημερινές ανισορροπίες  που υπάρχουν στην αλυσίδα τροφίμων.

Έχουν ήδη γίνει τα πρώτα βήματα για την εξισορρόπηση των θέσεων και τη διευκόλυνση της ορθής εφαρμογής των κανόνων για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Οι στοχευμένες τροποποιήσεις του κανονισμού για την Κοινή Οργάνωση Αγοράς (ΚΟΑ) και οι αυστηρότεροι κανόνες για τη διασυνοριακή επιβολή της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές (UTP) αναμένεται να δώσουν μεγαλύτερη διαφάνεια και να διευκολύνουν τη συνεργασία μεταξύ των γεωργών, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα και τη δικαιοσύνη.

Στο επόμενο βήμα, το «Όραμα» αναφέρει  ότι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές θα διερευνηθούν περαιτέρω, μαζί με μια ανάλυση των εθνικών κανονισμών σχετικά με την πώληση κάτω από το κόστος παραγωγής, η οποία θα ενημερώσει την Επιτροπή για τις εργασίες της σχετικά με την αναθεώρηση των κανόνων περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.

Τέλος, ένα βασικό στοιχείο για την τόνωση της εμπιστοσύνης και της δικαιοσύνης είναι η διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται και μοιράζονται τα κόστη και τα περιθώρια κέρδους στην τροφική αλυσίδα. Η Επιτροπή θα προσπαθήσει να ενισχύσει περαιτέρω τη διαφάνεια κατά μήκος της τροφικής αλυσίδας, μεταξύ άλλων μέσω του νέου Παρατηρητηρίου Αγροδιατροφικής Αλυσίδας (AFCO).Το παρατηρητήριο θα καταρτίζει και θα δημοσιεύει δείκτες που θα σχετίζονται με τη διαμόρφωση των τιμών στην τροφική αλυσίδα για να καθοδηγεί την περαιτέρω δράση.

Ποια μέτρα θα ληφθούν για τη μείωση της γραφειοκρατίας για τους αγρότες και τους παραγωγούς τροφίμων;

Το δεύτερο τρίμηνο του 2025 η Επιτροπή θα προτείνει μια συνολική δέσμη μέτρων για την απλούστευση της ΚΑΠ. Η δέσμη αυτή θα συμβάλει στη μείωση της γραφειοκρατίας. Θα επικεντρώνεται  στην απλούστευση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, στον εξορθολογισμό των απαιτήσεων και της στήριξης των μικρότερων και μεσαίων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.

Η Επιτροπή θα παρουσιάσει επίσης μια οριζόντια δέσμη νομοθετικής απλούστευσης που θα εστιάζει στην απλούστευση σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης και για τις επιχειρήσεις τροφίμων και ζωοτροφών από άλλους τομείς πολιτικής εκτός της ΚΑΠ.

 
Πώς σκοπεύει η Επιτροπή να εφαρμόσει δικαιότερους και ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τους γεωργούς της ΕΕ έναντι της υπόλοιπης Ευρώπης;

Η προσέγγιση της Ένωσης για δικαιότερους ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο θα αποτελείται από δύο δράσεις που πρέπει να συμβαδίζουν μεταξύ τους πρώτον την  ενίσχυση της παγκόσμιας και διμερούς συνεργασίας και δεύτερον τον σχεδιασμό ενός εσωτερικού πλαισίου που θα καθιστά τον αγροδιατροφικό τομέα της ΕΕ πιο ανταγωνιστικό.

Όσον αφορά τη συνεργασία, η ΕΕ θα συνεχίσει να εργάζεται στο πλαίσιο της προσέγγισης «Ομάδα Ευρώπη» με τους εταίρους μας και τους βασικούς διεθνείς οργανισμούς, όπως ο FAO, ο ΠΟΕ και ο Codex, για την αυστηρότερη εφαρμογή των διεθνώς συμφωνημένων δεσμεύσεων και την αύξηση των παγκόσμιων προτύπων.  Ομοίως, η ΕΕ θα ενισχύσει τους υφιστάμενους διμερείς διαλόγους για τη γεωργική πολιτική και θα καθιερώσει νέους διαλόγους εταιρικής σχέσης για την αγροδιατροφική πολιτική με βασικούς εταίρους.

Όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, η ΕΕ θα είναι πιο δυναμική στην προώθηση και τη στρατηγική υπεράσπιση των εξαγωγών των προϊόντων της ΕΕ.  Επίσης θα επιδιώξει μια ισχυρότερη ευθυγράμμιση των προτύπων παραγωγής που εφαρμόζονται στα εισαγόμενα προϊόντα, ιδίως όσον αφορά τα φυτοφάρμακα και την καλή μεταχείριση των ζώων.

Εν τω μεταξύ το  «Όραμα» αναφέρει ότι  τα πιο επικίνδυνα φυτοφάρμακα που έχουν απαγορευτεί στην ΕΕ για λόγους υγείας και περιβάλλοντος δεν θα πρέπει να επιτρέπονται στην ΕΕ μέσω εισαγόμενων προϊόντων. Αυτό ανταποκρίνεται επίσης στις εκκλήσεις των πολιτών, της κοινωνίας των πολιτών, των οργανώσεων των γεωργών και των πολιτικών οργάνων.

Ένα πρώτο βήμα φέτος θα είναι να γίνει μια εκτίμηση επιπτώσεων  για να προσδιοριστεί η πιθανή ανάγκη για νομικές αλλαγές στο ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα και σε διεθνές επίπεδο.

Για  την αντιμετώπιση των κινδύνων  αθέμιτου ανταγωνισμού και παράνομης μονομερούς δράσης κατά του αγροδιατροφικού τομέα της ΕΕ, η Επιτροπή θα αναπτύξει ένα Δίκτυο Ασφαλείας της Ενότητας για την προστασία του τομέα από τον οικονομικό εξαναγκασμό.

Τι προβλέπει το όραμα για την προώθηση της θρεπτικής διατροφής;

Οι καταναλωτές πρέπει να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μετάβαση προς πιο βιώσιμα και ανθεκτικά συστήματα τροφίμων. Η εμπειρία επιβεβαιώνει ότι οι τοπικές αρχές είναι συχνά σε θέση να πρωτοστατήσουν για μία  δέσμευση  που θα αφορά την διαμόρφωση  ευνοϊκών διατροφικών περιβαλλόντων μέσω τοπικών πρωτοβουλιών. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε χρόνο η Επιτροπή θα διοργανώνει διάλογο για τα τρόφιμα με τους φορείς του συστήματος τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών, των πρωτογενών παραγωγών, της βιομηχανίας, των εμπόρων λιανικής πώλησης, των δημόσιων αρχών και της κοινωνίας των πολιτών. Όλο αυτό  θα συμβάλει στη συζήτηση και την εξεύρεση λύσεων για κρίσιμα ζητήματα όπως οι επενδύσεις, η προσιτή τιμή των τροφίμων, η διατροφή και η καινοτομία με τρόπο χωρίς αποκλεισμούς.

Ο διάλογος αυτός θα αποτελέσει το φόρουμ για την ανταλλαγή ορθών πρακτικών που εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη-μέλη για την προώθηση πρωτοβουλιών υπό την καθοδήγηση της κοινότητας, καθώς και των ενωσιακών και εθνικών μέσων που είναι διαθέσιμα για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και για την αντιμετώπιση πιεστικών ζητημάτων όπως η αναδιαμόρφωση των τροφίμων και η οικονομική προσιτότητα των τροφίμων.

Τέλος η Επιτροπή θα δρομολογήσει επίσης μια μελέτη σχετικά με τις επιπτώσεις της κατανάλωσης των λεγόμενων «εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων».

Σχετικά άρθρα:

Με έμφαση στην ομαδικότητα η κοπή της πίτας της Αγγελάκης ΑΕ Τις επίκαιρες τάσεις του αγροτικού χώρου ανέδειξαν οι ομιλίες «Σύγχρονη Προσέγγιση της Γεωργίας» από Agrohellas Αυτές είναι οι χώρες που εξάγεται το ελληνικό ελαιόλαδο (στοιχεία 2024) Οριζόντια de minimis για ζωοτροφές αιγοπροβάτων μέχρι 21 Φεβρουαρίου – Τυροκόμος