Κίνα: Δοκιμάζει νέα θαλάσσια διαδρομή προς την Ευρώπη μέσα από την Αρκτική
Η Κίνα ετοιμάζεται να δοκιμάσει μια νέα εμπορική διαδρομή που μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες φάνταζε αδιανόητη: το ταξίδι ενός φορτηγού πλοίου μέσω της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής, κατά μήκος της ρωσικής αρκτικής ακτογραμμής, με προορισμό την Ευρώπη.
Η κίνηση αυτή γίνεται δυνατή εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, που λιώνει τους πάγους σε πρωτοφανή ρυθμό, και φέρνει στο προσκήνιο ένα νέο κεφάλαιο στον παγκόσμιο ανταγωνισμό για εμπόριο, ενέργεια και γεωπολιτική επιρροή.
Στις 20 Σεπτεμβρίου, το πλοίο Istanbul Bridge θα αναχωρήσει από το λιμάνι Νίνγκμπο-Ζουσάν, το μεγαλύτερο του κόσμου, με προορισμό το Φέλιξστοου της Βρετανίας. Το ταξίδι αναμένεται να διαρκέσει 18 ημέρες και θα συνοδευτεί από παγοθραυστικά, ενώ θα πραγματοποιήσει στάσεις σε τέσσερα κινεζικά λιμάνια πριν κατευθυνθεί προς Ρότερνταμ, Αμβούργο και Γκντανσκ. Δεν πρόκειται λοιπόν για μια «πειραματική» διαδρομή χωρίς συνέχεια, αλλά για δοκιμή μιας σταθερής γραμμής μεταφοράς εμπορευμάτων Ασίας-Ευρώπης.
Η Αρκτική αλλάζει τον χάρτη στις θαλάσσιες μεταφορές
Όπως σημειώνει ο Μάλτε Χούμπερτ, ιδρυτής του Arctic Institute στην Ουάσινγκτον, «η Αρκτική είναι η πρώτη περιοχή στον κόσμο όπου η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει πραγματικά τη γεωπολιτική ισορροπία». Πριν από είκοσι χρόνια η περιοχή ήταν καλυμμένη με πάγους· σήμερα, η σταδιακή τήξη τους ανοίγει δρόμους για νέα κοιτάσματα ενέργειας αλλά και για ναυτιλιακές γραμμές που μέχρι τώρα ήταν αδιανόητες.
Η σημασία είναι τεράστια: η διαδρομή μέσω Αρκτικής είναι 40% συντομότερη από τη διέλευση μέσω Σουέζ και με λιγότερες γεωπολιτικές εντάσεις. Αν και ακόμη παραμένει συμπληρωματική, στο μέλλον μπορεί να αποτελέσει σοβαρή εναλλακτική στα παραδοσιακά περάσματα.
Η στρατηγική της Κίνας
Η κινεζική πλευρά δεν κρύβει ότι η πρωτοβουλία αυτή είναι μέρος ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου. Οι προηγούμενες απόπειρες περιορίζονταν σε μεμονωμένα ταξίδια προς Αμβούργο ή Αγία Πετρούπολη. Αυτή τη φορά, όμως, η διαδρομή θυμίζει τυπική εμπορική γραμμή με τακτικές στάσεις και καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Πρόκειται για «πρόβα τζενεράλε» μιας πιθανής μελλοντικής τακτικής σύνδεσης, η οποία μπορεί να αλλάξει την ισορροπία στο εμπόριο Ασίας–Ευρώπης.
Ωστόσο, το εγχείρημα παραμένει περιορισμένης κλίμακας. Όπως υπολογίζουν ειδικοί, αντιπροσωπεύει μόλις 1% του συνολικού εμπορίου Άπω Ανατολής – Ευρώπης. Η διαδρομή συμφέρει κυρίως όταν υπάρχει υψηλή ζήτηση και οι συντομότεροι χρόνοι παράδοσης υπερκαλύπτουν τα αυξημένα κόστη μεταφοράς.
Η χρονική συγκυρία δεν είναι τυχαία. Η αποστολή ξεκινά στα τέλη Σεπτεμβρίου, περίοδο που φορτώνονται τα προϊόντα από την Κίνα για τις χριστουγεννιάτικες αγορές της Ευρώπης. Ενώ τα μεγάλα πλοία μέσω Σουέζ φτάνουν μαζικά τον Νοέμβριο προκαλώντας «μποτιλιάρισμα» στα λιμάνια, το πλοίο μέσω Αρκτικής θα φτάσει εβδομάδες νωρίτερα, αποφεύγοντας τις καθυστερήσεις.
Η γεωπολιτική διάσταση
Πέρα από το εμπόριο, το σχέδιο της Κίνας έχει ισχυρή γεωπολιτική βαρύτητα. Η συνεργασία με τη Ρωσία στην Αρκτική προσφέρει στο Πεκίνο πρόσβαση σε μια διαδρομή που οι δυτικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό. Η Ουάσινγκτον βλέπει με ανησυχία την κινεζική παρουσία σε μια περιοχή που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν «παγωμένο ανάχωμα» χωρίς ιδιαίτερη εμπορική αξία.
Η Αρκτική μπορεί να μην αντικαταστήσει το Σουέζ ή το Παναμά, αλλά θα λειτουργήσει ως «εφεδρικός διάδρομος» που ενισχύει την ανεξαρτησία και την ανθεκτικότητα της Κίνας στις διεθνείς κρίσεις.
Οι κίνδυνοι για το περιβάλλον
Η ευκαιρία αυτή όμως συνοδεύεται από μεγάλους κινδύνους. Η Αρκτική θερμαίνεται τρεις έως τέσσερις φορές γρηγορότερα από τον υπόλοιπο πλανήτη. Η ναυσιπλοΐα σε αυτά τα νερά προκαλεί πολλαπλάσια περιβαλλοντική ζημιά: οι εκπομπές μαύρου άνθρακα επιταχύνουν το λιώσιμο των πάγων, ενώ ένα τυχόν ατύχημα με καύσιμα θα ήταν σχεδόν αδύνατο να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Το πλοίο που θα πραγματοποιήσει το ταξίδι, το Istanbul Bridge, είναι παλαιό (25 ετών), με σημαία Λιβερίας και χωρίς ειδική ενίσχυση για πάγους. Παρά το γεγονός ότι θα συνοδεύεται από παγοθραυστικά, δεν παύει να δημιουργεί ανησυχίες. Επιπλέον, αναμένεται να χρησιμοποιήσει βαριά ναυτιλιακά καύσιμα, τα οποία αν και τυπικά έχουν απαγορευτεί από το 2024, εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται μέσω «παραθύρων» της νομοθεσίας.
Ο Άντριου Ντάμπριλ από την οργάνωση Clean Arctic Alliance προειδοποιεί: «Μια διαρροή πετρελαίου στην Αρκτική θα έχει καταστροφικές συνέπειες, αφού κάθε ώρα χωρίς αντίδραση σημαίνει τεράστια καταστροφή στο οικοσύστημα».
Το μέλλον της Αρκτικής ναυσιπλοΐας
Αν και το νέο εγχείρημα της Κίνας δεν πρόκειται να ανατρέψει άμεσα τους υπάρχοντες εμπορικούς δρόμους, αποτελεί ξεκάθαρο δείγμα του πώς η κλιματική αλλαγή μεταμορφώνει την παγκόσμια γεωπολιτική. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι ειδικοί εκτιμούσαν ότι η εμπορική ναυτιλία στην Αρκτική δεν θα ήταν δυνατή πριν το 2040 ή το 2050. Σήμερα, το 2025, η Κίνα πραγματοποιεί ήδη πιλοτικά δρομολόγια.
Για τη Κίνα, το κέρδος δεν είναι άμεσο αλλά στρατηγικό: εμπειρία, τεχνογνωσία και εδραίωση παρουσίας σε μια περιοχή που θα αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία τις επόμενες δεκαετίες. Για την Ευρώπη, το στοίχημα είναι διπλό: από τη μια πλευρά μια πιθανή συντόμευση χρόνων μεταφοράς· από την άλλη, η ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικές και γεωπολιτικές συνέπειες μιας «νέας Αρκτικής» που ανοίγεται στον κόσμο.
Δείτε Επίσης:
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
