Πώς η άρδευση πριν τη συγκομιδή καθορίζει την ποιότητα και την απόδοση της ελιάς

Η περίοδος που προηγείται της συγκομιδής αποτελεί κρίσιμο στάδιο για τον ελαιώνα. Η διαχείριση της άρδευσης αυτήν την εποχή δεν αφορά μόνο την εξοικονόμηση νερού, αλλά και τη διαμόρφωση του τελικού προϊόντος: από το μέγεθος του καρπού μέχρι την περιεκτικότητα σε λάδι και την ποιότητα του ελαιολάδου.

Η έννοια της ελλειμματικής άρδευσης

Η ελιά θεωρείται ξηρανθεκτικό δέντρο, αλλά ανταποκρίνεται θετικά στην άρδευση. Ειδικά στην περίοδο της συσσώρευσης του ελαίου (από το τέλος της σκλήρυνσης του πυρήνα μέχρι τη συγκομιδή), έχει αποδειχθεί ότι η ελεγχόμενη μείωση του νερού (regulated deficit irrigation – RDI) μπορεί:

• να μειώσει την υγρασία των καρπών,
• να αυξήσει το ποσοστό εκχύλισης λαδιού στο ελαιοτριβείο,
• να ενισχύσει τα φαινολικά συστατικά που σχετίζονται με το άρωμα, την πικράδα και την αντιοξειδωτική δράση

Στην πράξη, η εφαρμογή του 50–70% της εξατμισοδιαπνοής (ETc), δηλαδή των αναγκών της καλλιέργειας σε νερό φαίνεται να προσφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα, χωρίς να οδηγεί σε σημαντική απώλεια παραγωγής.

Ο ρόλος της επανύδρευσης

Η υπερβολική καταπόνηση, ιδίως σε ξηρές χρονιές όπως η φετινή, μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερους καρπούς, πτώση φύλλων και μειωμένη αποτελεσματικότητα στη μηχανική συγκομιδή. Μελέτες σε εντατικούς ελαιώνες έδειξαν ότι η επανύδρευση 2–3 εβδομάδες πριν τη συγκομιδή (με μέτριες δόσεις άρδευσης) βοηθάει το δέντρο να ανακτήσει ισορροπία, βελτιώνει το μέγεθος και την αντοχή του καρπού και οδηγεί σε πιο σταθερή απόδοση.

Η «λεπτή ισορροπία»

• Υπερβολικό πότισμα πριν τη συγκομιδή: αυξημένη υγρασία καρπού → δυσκολία στην εκχύλιση, χαμηλότερη συγκέντρωση φαινολών.
• Έντονη ξηρασία χωρίς επανύδρευση: μικρότερος καρπός, κινδυνεύει η παραγωγή και η ποιότητα.
• Στοχευμένη RDI + επανύδρευση: καλύτερη σχέση όγκου/ποιότητας, αυξημένη περιεκτικότητα σε λάδι και σταθερότητα στην παραγωγή.

Πρακτικές συστάσεις για τον παραγωγό

1. Από σκλήρυνση πυρήνα έως φθινόπωρο: εφαρμόζουμε 50–70% των αναγκών σε νερό.
2. 10–15 μέρες πριν τη συγκομιδή: εφόσον επικρατεί ξηρασία, ένα τελευταίο μέτριο πότισμα βοηθά καρπούς και δέντρο.
3. Αποφυγή υπερβολικής άρδευσης λίγο πριν τη συγκομιδή – στόχος είναι καρπός με χαμηλότερη υγρασία και υψηλότερη περιεκτικότητα σε λάδι.
4. Προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες: κάθε ποικιλία και κάθε μικροκλίμα αντιδρά διαφορετικά – ο παραγωγός πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τις προβλέψεις βροχοπτώσεων.

Η άρδευση πριν τη συγκομιδή δεν είναι «όλα ή τίποτα». Είναι μια λεπτή ισορροπία που συνδυάζει την εξοικονόμηση νερού με τη βελτιστοποίηση της ποιότητας. Με ελεγχόμενη άρδευση και στρατηγική επανύδρευση, ο παραγωγός μπορεί να πετύχει ελιές με περισσότερο λάδι, πιο ισχυρά αρώματα και σταθερή παραγωγή.

Βιβλιογραφία

• Monasterio, R. P., Banco, A. P., Cadéron, F. J., & Trentacoste, E. R. (2021). Effects of pre-harvest deficit irrigation during the oil accumulation period on fruit characteristics, oil yield extraction, and oil quality in olive cv. Genovesa in an arid region of Argentina. Agricultural Water Management, 252, 106901.
• Carr, M. K. V. (2013). The water relations and irrigation requirements of olive (Olea europaea L.): A review. Experimental Agriculture, 49(3), 333–358.
• Morales-Sillero, A., González-Fernández, A., Casanova, L., Martín-Palomo, M. J., Jiménez, M. R., Rallo, P., & Moriana, A. (2024). Influence of the rehydration period on yield quality and harvest performance in Manzanilla de Sevilla super high-density olive orchards. Irrigation Science, 42, 849–862.

Σχετικά άρθρα:

Πληρωμές με σταγονόμετρο, β΄ 15ήμερο Μαϊου με κόπο οι υπόλοιπες 10 συνδεδεμένες Καραντίνα 21 ημερών στα αιγοπρόβατα που εισάγονται από Ουγγαρία και Σλοβακία λόγω αφθώδη πυρετού – Τυροκόμος Νέος πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου ο Ιωάννης Σαρακάκης O Δημήτρης Μόσχος στο τιμόνι του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας