Πόσο κοστίζουν οι καταστροφές στην παγκόσμια γεωργία

Νέα μελέτη του FAO δείχνει πώς οι ψηφιακές λύσεις δίνουν τη δυνατότητα στους αγρότες και τους αλιείς να αποτρέψουν τις απώλειες και να οικοδομήσουν ανθεκτικά αγροδιατροφικά συστήματα.

Οι καταστροφές έχουν προκαλέσει περίπου 3,26 τρισεκατομμύρια δολάρια σε γεωργικές απώλειες παγκοσμίως τα τελευταία 33 χρόνια – κατά μέσο όρο 99 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, περίπου το 4% του παγκόσμιου γεωργικού ΑΕΠ – σύμφωνα με νέα έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO).

Ο αντίκτυπος των καταστροφών στη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια 2025 υπογραμμίζει πώς οι ψηφιακές τεχνολογίες μεταμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι αγρότες, οι κυβερνήσεις και οι κοινότητες μπορούν να παρακολουθούν τους κινδύνους, να προβλέπουν τις επιπτώσεις και να προστατεύουν τα μέσα διαβίωσης.

Η έκθεση παρέχει την πιο ολοκληρωμένη παγκόσμια αξιολόγηση μέχρι σήμερα για το πώς οι καταστροφές – από ξηρασίες και πλημμύρες έως παράσιτα και θαλάσσιους καύσωνες – διαταράσσουν την παραγωγή τροφίμων, τα μέσα διαβίωσης και τη διατροφή. Δείχνει επίσης πώς οι ψηφιακές καινοτομίες μετατοπίζουν τα αγροδιατροφικά συστήματα από την αντιδραστική διαχείριση κρίσεων στην προληπτική οικοδόμηση ανθεκτικότητας βάσει δεδομένων.

«Οι ψηφιακές τεχνολογίες φέρνουν ήδη επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούμε τους κινδύνους, παρέχουμε έγκαιρες προειδοποιήσεις και υποστηρίζουμε τη λήψη αποφάσεων των αγροτών. Από τα 9,1 εκατομμύρια αγρότες που έχουν πλέον πρόσβαση στην παραμετρική ασφάλιση μέσω ψηφιακών πλατφορμών έως τις κοινότητες που χρησιμοποιούν τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για να εκκενώσουν το 90% των πληθυσμών που κινδυνεύουν πριν χτυπήσουν οι καταστροφές, γινόμαστε μάρτυρες μιας θεμελιώδους αλλαγής από την αντιδραστική απόκριση στην προληπτική μείωση του κινδύνου», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του FAO QU Dongyu στον πρόλογο της έκθεσης.

Βαρύ τίμημα για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια

Μεταξύ 1991 και 2023, καταστροφές εξαφάνισαν 4,6 δισεκατομμύρια τόνους δημητριακών, 2,8 δισεκατομμύρια τόνους φρούτων και λαχανικών και 900 εκατομμύρια τόνους κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Αυτές οι απώλειες μεταφράζονται σε ημερήσια κατά κεφαλήν μείωση 320 χιλιοθερμίδων – 13-16% των μέσων ενεργειακών αναγκών.

Η Ασία αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μερίδιο των παγκόσμιων απωλειών του 47%, συνολικού ύψους 1,53 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, αντανακλώντας τόσο την κλίμακα της γεωργικής παραγωγής όσο και την υψηλή έκθεση της περιοχής σε πλημμύρες, καταιγίδες και ξηρασίες.

Η Αμερική αντιπροσωπεύει το 22% των παγκόσμιων απωλειών ή 713 δισεκατομμύρια δολάρια, λόγω επαναλαμβανόμενων ξηρασιών, τυφώνων και ακραίων θερμοκρασιών που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τα μεγάλα συστήματα καλλιεργειών εμπορευμάτων.

Η Αφρική, ενώ καταγράφει χαμηλότερες απόλυτες απώλειες 611 δισεκατομμυρίων δολαρίων, υφίσταται τις υψηλότερες αναλογικές επιπτώσεις, χάνοντας το 7,4% του γεωργικού ΑΕΠ από καταστροφές – το μεγαλύτερο σχετικό βάρος από οποιαδήποτε περιοχή. Σε οικονομίες όπου η γεωργία αντιπροσωπεύει σημαντικό μερίδιο της απασχόλησης και του εισοδήματος, αυτές οι απώλειες είχαν σοβαρές συνέπειες για την επισιτιστική ασφάλεια και τη σταθερότητα της υπαίθρου.

Τα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη (SIDS) παραμένουν μεταξύ των πιο ευάλωτων στον κόσμο σε καταστροφές όπως κυκλώνες, πλημμύρες και άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Παρά τη σχετικά μικρή γεωργική παραγωγή, οι απώλειες που σχετίζονται με καταστροφές αντιπροσωπεύουν δυσανάλογα υψηλό μερίδιο του γεωργικού ΑΕΠ.

Η έκθεση διαπιστώνει επίσης ότι οι θαλάσσιοι καύσωνες προκάλεσαν απώλειες 6,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ 1985 και 2022, επηρεάζοντας το 15% της παγκόσμιας αλιείας. Ωστόσο, οι απώλειες στην αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αόρατες στις εκτιμήσεις καταστροφών, παρά το γεγονός ότι υποστηρίζουν τα μέσα διαβίωσης 500 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Ψηφιακές τεχνολογίες που μεταμορφώνουν τη διαχείριση κινδύνων

Η έκθεση του FAO προσδιορίζει τον ψηφιακό μετασχηματισμό ως παράγοντα αλλαγής του παιχνιδιού για τη μείωση του κινδύνου γεωργικών καταστροφών. Αναδυόμενα εργαλεία όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), η τηλεπισκόπηση, η συνδεσιμότητα κινητής τηλεφωνίας, τα drones και οι αισθητήρες επιτρέπουν πλέον υπερτοπικές πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο που βελτιώνουν την έγκαιρη προειδοποίηση, τις συμβουλευτικές υπηρεσίες, τους μηχανισμούς μεταφοράς κινδύνου και την προληπτική δράση.

Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν:

▪ Η Εργαλειοθήκη Κλιματικού Κινδύνου (CRTB) του FAO, η οποία ενσωματώνει παγκόσμια σύνολα δεδομένων για να καθοδηγήσει τον γεωργικό σχεδιασμό σε περισσότερα από 200 έργα.

▪ Το Εργαλείο Υποστήριξης Αποφάσεων Έγκαιρης Προειδοποίησης για τον Πυρετό της Κοιλάδας Rift (RVF-DST) έχει προβλέψει με ακρίβεια τα κρούσματα πυρετού της Κοιλάδας Rift σε χώρες όπως η Τανζανία, η Κένυα και η Ουγκάντα, επέτρεψε έγκαιρους εμβολιασμούς και περιόρισε την εξάπλωση της νόσου.

▪ Soil Mapping for Resilient Agrifood Systems (SoilFER), μια γεωχωρική πλατφόρμα που ταιριάζει με δεδομένα εδάφους και λιπασμάτων για την προώθηση της αποτελεσματικής, βιώσιμης γεωργίας.

▪ Fall Armyworm Monitoring and Early Warning System (FAMEWS), το σύστημα του FAO που βασίζεται σε κινητά για την παρακολούθηση των προσβολών από φθινοπωρινά σκουλήκια σε 60+ χώρες.

▪ Πλατφόρμες παραμετρικής ασφάλισης, οι οποίες έχουν ασφαλίσει πάνω από 9 εκατομμύρια αγρότες μέσω ψηφιακών εργαλείων εκτίμησης κινδύνου.

▪ Συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, όπως το Παγκόσμιο Σύστημα Πληροφοριών και Έγκαιρης Προειδοποίησης (GIEWS), τα οποία έχουν επιτρέψει προληπτικές ενέργειες που μπορούν να αποφέρουν αποδόσεις έως και επτά δολαρίων για κάθε δολάριο που επενδύεται.

▪ Η πρώτη ολοκληρωμένη αίθουσα παρακολούθησης κινδύνων και καταστάσεων του FAO στα κεντρικά γραφεία του FAO που παρέχει παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο για τον συντονισμό της έγκαιρης ανίχνευσης, προειδοποίησης και απόκρισης.

▪ Ο μηχανισμός χρηματοδότησης για επισιτιστικές κρίσεις που προκαλούνται από σοκ (FSFC), ένας μηχανισμός που βασίζεται στις υπάρχουσες πρωτοβουλίες για την πρόβλεψη και την πρόληψη της κλιμάκωσης των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στον τομέα των τροφίμων πριν αυτές εμφανιστούν.

Η ψηφιακή καινοτομία επιτρέπει στους αγρότες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις και να ενεργούν νωρίτερα. Από την προγνωστική ανάλυση έως την ασφάλιση κινητής τηλεφωνίας, αυτά τα εργαλεία σώζουν ζωές, προστατεύουν τα μέσα διαβίωσης και ενισχύουν τα συστήματα τροφίμων.

Από την καινοτομία στην ένταξη

Πάνω από 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι παραμένουν εκτός σύνδεσης, πολλοί σε αγροτικές περιοχές, οι περισσότεροι εκτεθειμένοι σε κινδύνους καταστροφών. Ενώ οι ψηφιακές λύσεις επεκτείνονται με ταχείς ρυθμούς, η έκθεση προειδοποιεί ότι το πλήρες δυναμικό τους μπορεί να αξιοποιηθεί μόνο μέσω ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού.

Ο FAO τονίζει ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να συμβαδίζει με την ανάπτυξη ικανοτήτων, τη θεσμική ενίσχυση και τα συνεκτικά πλαίσια πολιτικής για να διασφαλιστεί ότι οι καινοτομίες φτάνουν στους μικροκαλλιεργητές, τις γυναίκες, τους νέους και τις αυτόχθονες κοινότητες.

Η έκθεση καλεί τις κυβερνήσεις, τους διεθνείς εταίρους και τον ιδιωτικό τομέα να προωθήσουν την ψηφιακή καινοτομία για την ενίσχυση της αποδοτικής και αποτελεσματικής μείωσης του κινδύνου καταστροφών στη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια. Τονίζει επίσης την ανάγκη ενσωμάτωσης αυτών των ψηφιακών λύσεων στις εθνικές γεωργικές πολιτικές και στρατηγικές και ζητά αυξημένες επενδύσεις για τη στήριξη του μετασχηματισμού του αγροδιατροφικού συστήματος. Επιπλέον, η έκθεση υπογραμμίζει την κρίσιμη σημασία της κλιμάκωσης της ψηφιακής υποδομής και του γραμματισμού για τη βελτίωση της προσβασιμότητας και τη δυνατότητα της καινοτομίας να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων.

Σχετικά άρθρα:

Στην Ολομέλεια της Βουλής η συζήτηση της πρότασης της ΝΔ για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για την υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ Δύο χρόνια μετά την φονική επίθεση της Χαμάς: Ισραηλινοί αποτίουν φόρο τιμής στα θύματα της 7ης Οκτωβρίου 2023 Πάνος Ρούτσι: «Συνεχίζω την απεργία πείνας μέχρι να πάρω διαβεβαίωση από την κυβέρνηση ότι τα αιτήματά μου έγιναν δεκτά» Leader: ολοκλήρωση πράξεων έως 7 Νοεμβρίου για τα υπομέτρα 19.2 και 19.4