Πρόγραμμα 80 μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής

Η κλιματική προσαρμογή επηρεάζει τους πάντες, τις πόλεις, τα χωράφια, το νερό, τους ανθρώπους της υπαίθρου. Δύο συνεχόμενες εσοδείες 2022 – 2024 οι ξαφνικοί ανοιξιάτικοι καύσωνες κατέστρεψαν τη μισή ισπανική παραγωγή ελαιολάδου με αποτέλεσμα να κλονιστεί η παγκόσμια παραγωγή και η αγορά του προϊόντος. Φέτος η Ισπανία βίωσε ένα πρωτοφανή σε υψηλές θερμοκρασίες Αύγουστο, σε συνδυασμό με παρατεταμένη ξηρασία. Αποτέλεσμα, οι ανοιξιάτικες προβλέψεις για παραγωγή περί τους 1,7 εκ. τόνους να καταλήξουν σε απώλεια 300 χιλ. τόνων, που μεταφράζονται σε απώλεια άνω του ενός δισ. ευρώ. Κι αυτά μόνο για ένα προϊόν, το ελαιόλαδο.

Απέναντι σε αυτή τη γιγαντιαία απειλή η κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ οργάνωσε το 2025 ένα δημόσιο διάλογο και η διαβούλευση κατέληξε στην ανακοίνωση των 80 μέτρων της Ισπανίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Αν και τα μέσα ενημέρωσης πρόβαλαν ιδιαίτερα τη δημιουργία κλιματικών καταφυγίων μέσα στις πόλεις για την προστασία του αστικού πληθυσμού από τις ολοένα συχνότερες και εντονότερες περιόδους καύσωνα, ωστόσο, μια πιο προσεκτική ανάγνωση του επίσημου κειμένου δείχνει ότι το σχέδιο δεν είναι μονοδιάστατο. Αντίθετα, περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο πλέγμα παρεμβάσεων (Ejes de actuación) που αφορούν άμεσα τον αγροτικό τομέα και τη ζωή στην ύπαιθρο.

Συνολικά, 19 από τα 80 μέτρα σχετίζονται άμεσα ή λειτουργικά με:

• τη γεωργία και την κτηνοτροφία,
• τη διαχείριση των υδατικών πόρων,
• τα αγροτικά εδάφη,
• την αγροτική απασχόληση και
• την ανθεκτικότητα των καλλιεργειών απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Ήδη από τον Άξονα 1, το σχέδιο προβλέπει αξιολόγηση των κλιματικών κινδύνων για τη γεωργία και την αλιεία, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Παράλληλα, προβλέπεται η προσαρμογή των αγροτικών στρατηγικών και σχεδίων με βάση αυτά τα δεδομένα, ώστε οι πολιτικές να μην σχεδιάζονται «στα τυφλά».

Στον Άξονα 2, η γεωργία συνδέεται άμεσα με τη διαχείριση των δασών. Η εκτατική κτηνοτροφία και η βόσκηση εντάσσονται στα εργαλεία πρόληψης των πυρκαγιών, ενώ θεσμοθετούνται οικονομικά κίνητρα και πληρωμές οικοσυστημικών υπηρεσιών, οι οποίες ενσωματώνονται στις αγροτικές ενισχύσεις της ΚΑΠ.

Ο Άξονας 3 αφορά τον κρίσιμο παράγοντα του νερού. Το σχέδιο προβλέπει:

• εθνικό σχεδιασμό υδάτων για τη διασφάλιση της αγροτικής παραγωγής,
• χρήση ψηφιακών εργαλείων και τεχνολογιών για τη διαχείριση της άρδευσης,
• αποδοτικότερη χρήση του νερού, επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση αφαλάτωσης για γεωργική χρήση, όπου απαιτείται.

Στον Άξονα 4, περιλαμβάνονται μέτρα για την προστασία και αποκατάσταση αγροτικών εδαφών υψηλής φυσικής αξίας, καθώς και η προώθηση λύσεων βασισμένων στη φύση που ενισχύουν την εδαφική υγρασία και τη βιωσιμότητα των καλλιεργειών.

Αγροτικές περιοχές και κοινωνική συνοχή

Ο Άξονας 6 συνδέει άμεσα την κλιματική πολιτική με την καθημερινότητα της υπαίθρου. Περιλαμβάνει πολιτικές για:

• στήριξη της αγροτικής απασχόλησης,
• ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας,
• δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας,
• ανανέωση των γενεών στον πρωτογενή τομέα,
• νέα συστήματα ενισχύσεων και πληρωμές για οικολογικές υπηρεσίες, γεωργία και πρόληψη πυρκαγιών.

αγορές άνθρακα (carbon farming) – εκτατική κτηνοτροφία – ανθεκτικές  ποικιλίες καλλιεργειών – αρδευτικά συστήματα – αναγεννητική γεωργία – αγροτικές ασφαλίσεις  

Ο Άξονας 7 είναι ο πιο ξεκάθαρα αγροτικός του σχεδίου και περιλαμβάνει:

• συμμετοχή των αγροτών στις αγορές άνθρακα (carbon farming),
• προτεραιότητα στην εκτατική κτηνοτροφία και τις αυτόχθονες φυλές,
• εκσυγχρονισμό και ψηφιοποίηση των αρδευτικών συστημάτων,
• στήριξη της αναγεννητικής γεωργίας (αμειψισπορά, φυτοκάλυψη, βιολογικές πρακτικές),
• ενίσχυση των αγροτικών ασφαλίσεων για ακραία καιρικά φαινόμενα,
• ανάπτυξη και διάδοση ανθεκτικών ποικιλιών καλλιεργειών, παραδοσιακών και νέας γενιάς.

Τέλος, στον Άξονα 14, προβλέπεται η δημιουργία και ο συντονισμός χρηματοδοτικών εργαλείων που μπορούν να καλύψουν επενδύσεις προσαρμογής στον αγροτικό τομέα, ώστε τα μέτρα να έχουν πραγματική εφαρμογή και όχι μόνο θεσμικό χαρακτήρα.

Το ισπανικό σχέδιο δείχνει ότι η κλιματική προσαρμογή δεν αφορά μόνο τις πόλεις και τα κύματα ζέστης. Αφορά και την αγροτική παραγωγή, το νερό, τα εδάφη και τη βιωσιμότητα της υπαίθρου. Και αυτό είναι ένα κομμάτι της συζήτησης που μέχρι στιγμής μένει στη σκιά.

Σχετικά άρθρα:

Αγροτικές Ειδήσεις: Μάχη για τη συμφωνία ΕΕ–Mercosur: Αγρότες και ευρωβουλευτές απέναντι στις Βρυξέλλες Τα 19 λεπτά για το ελληνικό σκληρό γεννούν αίτημα για έκτακτη στήριξη de minimis Το παγκόσμιο εμπόριο κρασιού μεταμορφώνεται με νέα δεδομένα το 2026 – Winetrails Παρατηρητήριο Τιμών Ελαιολάδου & Επιτραπέζιας Ελιάς (12/12/2025)