Κλιματικός στόχος για το 2040: μείωση των εκπομπών κατά 90%
Σήμερα, το Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία για την τροποποίηση του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα, θεσπίζοντας δεσμευτικό ενδιάμεσο κλιματικό στόχο για το 2040 για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Ο νέος αυτός στόχος αποτελεί κρίσιμο βήμα προς τον μακροπρόθεσμο στόχο της ΕΕ για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Η τροποποίηση καθορίζει επίσης ορισμένους τομείς ευελιξίας και βασικά στοιχεία για τον στόχο του 2040 και για το κλιματικό πλαίσιο μετά το 2030. Αυτές θα κατευθύνουν τις μελλοντικές νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής ώστε να μπορέσουν τα κράτη μέλη να επιτύχουν τον στόχο για το 2040, στηρίζοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή βιομηχανία και τους πολίτες καθ’ όλη τη διάρκεια της μετάβασης.
Το κείμενο που συμφωνήθηκε σήμερα καθορίζει τη θέση του Συμβουλίου για τις επικείμενες διαπραγματεύσεις («τριμερείς διαλόγους») με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι οποίες θα διαμορφώσουν το τελικό κείμενο της νομοθεσίας.
Κυριότερες αλλαγές που συμφωνήθηκαν από το Συμβούλιο
Το Συμβούλιο διατήρησε τη δεσμευτική μείωση κατά 90% των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2040 που πρότεινε η Επιτροπή. Ωστόσο, έχει προβεί σε ορισμένες προσαρμογές ώστε να αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες σχετικά με την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, την ανάγκη για δίκαιη και κοινωνικά ισορροπημένη μετάβαση, την αβεβαιότητα που σχετίζεται με τις φυσικές απομακρύνσεις και τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες μεταξύ των κρατών μελών. Οι αλλαγές αυτές βασίστηκαν επίσης στη στρατηγική καθοδήγηση που παρείχαν οι ηγέτες της ΕΕ στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που εγκρίθηκαν στις 23 Οκτωβρίου 2025.
Περιθώρια ευελιξίας για τα κράτη μέλη
Η πρόταση της Επιτροπής περιλάμβανε τρεις επιλογές ευελιξίας, οι οποίες πρέπει να αντικατοπτρίζονται κατάλληλα στις μελλοντικές νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής για την επίτευξη του στόχου για το 2040.
Το Συμβούλιο διευκρίνισε περαιτέρω αυτούς τους τομείς ευελιξίας, οι οποίοι περιλαμβάνουν:
▪ τη δυνατότητα χρήσης διεθνών πιστωτικών μορίων άνθρακα υψηλής ποιότητας για την «επαρκή συμβολή» στην επίτευξη του στόχου για το 2040, ποσοτικοποιημένων έως και 5% των καθαρών εκπομπών της ΕΕ το 1990, από το 2036 και μετά, συμπεριλαμβανομένης μιας πιλοτικής περιόδου για την περίοδο 2031-2035
▪ ρόλο για τις εγχώριες μόνιμες απορροφήσεις άνθρακα στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) για την αντιστάθμιση των υπολειπόμενων εκπομπών που είναι δύσκολο να μειωθούν
▪ αυξημένη ευελιξία εντός και μεταξύ τομέων και μέσων για τη στήριξη της επίτευξης των στόχων με απλούς και οικονομικά αποδοτικούς τρόπους, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να αντιμετωπίζουν τις ελλείψεις σε έναν τομέα χωρίς να διακυβεύεται η συνολική πρόοδος
Στοιχεία για το πλαίσιο μετά το 2030
Η τροποποίηση του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα που προτείνει η Επιτροπή θεσπίζει επίσης μια σειρά αρχών και προϋποθέσεων που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την ανάπτυξη του πλαισίου πολιτικής για την περίοδο μετά το 2030, ώστε να μπορέσουν τα κράτη μέλη να επιτύχουν τον στόχο για το 2040 και να διασφαλίσουν μια δίκαιη, οικονομικά αποδοτική και κοινωνικά ισορροπημένη μετάβαση που θα προωθήσει τις επενδύσεις.
Ενώ η θέση του Συμβουλίου διατηρεί πολλά από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Επιτροπής, τα αναπτύσσει περαιτέρω, μεταξύ άλλων με τους εξής τρόπους:
▪ μεγαλύτερη έμφαση στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και της βιομηχανίας της ΕΕ, καθώς και στην απλούστευση και τη μείωση του διοικητικού φόρτου
▪ υπογραμμίζοντας σαφώς την ανάγκη για δίκαιη μετάβαση και λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες
▪ προώθηση της καινοτομίας και της ανάπτυξης ασφαλών, κλιμακούμενων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς με τεχνολογικά ουδέτερο τρόπο, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η ενεργειακή απόδοση παραμένει κεντρική αρχή
▪ ενίσχυση της στήριξης της ενεργειακής ασφάλειας, με έμφαση σε λύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην οικονομική προσιτότητα της ενέργειας και στον εκσυγχρονισμό του δικτύου για τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ
▪ στήριξη των επενδύσεων και της καινοτομίας, μέσω χρηματοδότησης τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα και διασφάλιση της πρόσβασης σε καινοτόμες τεχνολογίες σε όλα τα κράτη μέλη
▪ αντιμετώπιση της ρεαλιστικής συμβολής των απορροφήσεων άνθρακα στις συνολικές μειώσεις των εκπομπών, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την αβεβαιότητα που συνδέεται με αυτές
▪ εστίαση στη μακροπρόθεσμη προστασία και ενίσχυση των φυσικών καταβοθρών άνθρακα και της βιοποικιλότητας, αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών διαταραχών στη χρήση γης και τη δασοκομία
Επανεξέταση του στόχου
Η θέση του Συμβουλίου εισάγει επίσης διετή αξιολόγηση για την παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξη των ενδιάμεσων στόχων με βάση τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία, την τεχνολογική πρόοδο και την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.
Τα κράτη μέλη επεξεργάστηκαν περαιτέρω και ενίσχυσαν τη ρήτρα επανεξέτασης του υφιστάμενου ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα. Μεταξύ άλλων, η επανεξέταση θα καλύψει την κατάσταση των καθαρών απορροφήσεων σε επίπεδο ΕΕ σε σχέση με το τι θα απαιτηθεί για την επίτευξη του στόχου για το 2040 και τις εξελισσόμενες προκλήσεις —και ευκαιρίες βελτίωσης— της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας των βιομηχανιών της ΕΕ. Η επανεξέταση θα λάβει επίσης υπόψη την εξέλιξη των τιμών της ενέργειας και τον αντίκτυπό τους στις βιομηχανίες και τα νοικοκυριά.
Με βάση τα πορίσματα της επανεξέτασης και κατά περίπτωση, η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει αναθεώρηση του νομοθετήματος για το κλίμα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την προσαρμογή του στόχου για το 2040 ή άλλα πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση του ευνοϊκού πλαισίου, ιδίως για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας, της ευημερίας και της κοινωνικής συνοχής της ΕΕ.
Αναβολή του ETS2
Το Συμβούλιο εισήγαγε επίσης διάταξη για την αναβολή της έναρξης εφαρμογής του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές (ΣΕΔΕ2) κατά ένα έτος, από το 2027 στο 2028.
Επόμενα βήματα
Η Προεδρία του Συμβουλίου θα αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μόλις αυτό καθορίσει τη θέση του, με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας επί του τελικού κειμένου της τροποποίησης.
Ιστορικό
Ο ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα, που εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 2021, παρέχει τη νομική βάση για τις μακροπρόθεσμες πολιτικές της ΕΕ για το κλίμα, σύμφωνα με τη συμφωνία του Παρισιού. Θέτει δεσμευτικό στόχο κλιματικής ουδετερότητας στο σύνολο της οικονομίας έως το 2050 και στόχο μείωσης των καθαρών εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Προβλέπει επίσης τον καθορισμό ενδιάμεσου κλιματικού στόχου για το 2040.
Μετά τη δημοσίευση της ανακοίνωσης με τίτλο «Κλιματικός στόχος της Ευρώπης για το 2040» τον Φεβρουάριο του 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση στις 2 Ιουλίου 2025 για την τροποποίηση του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα ώστε να τεθεί στόχος για το 2040.
Πιο πρόσφατα, τον Οκτώβριο του 2025 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παρείχε στρατηγική καθοδήγηση σχετικά με τη μελλοντική πορεία για τον καθορισμό στόχου για το 2040. Ειδικότερα, οι ηγέτες τόνισαν την ανάγκη για μια ισορροπημένη προσέγγιση που θα διατηρήσει και θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα την κοινωνική δικαιοσύνη της μετάβασης. Τόνισαν επίσης την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι αβεβαιότητες των φυσικών απορροφήσεων. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε επιπλέον την Επιτροπή να αναπτύξει περαιτέρω τις αναγκαίες ευνοϊκές συνθήκες για τη στήριξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και των πολιτών στην επίτευξη του στόχου για το 2040.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
