Η αποκατάσταση υγροτόπων μπορεί να μειώσει τη ρύπανση από άζωτο
Χωρίς το φιλτράρισμα που πραγματοποιείται από τους υγρότοπους, η ρύπανση αζώτου που μεταφέρουν οι ποταμοί στις θάλασσες θα ήταν 25% υψηλότερη. Η αποκατάσταση ορισμένων από τους ιστορικούς υγρότοπους θα μειώσει περαιτέρω τη ρύπανση από άζωτο με μικρό αντίκτυπο στη γεωργία.
Η επαναφορά στη ζωή μέρους (15%) των ιστορικών υγροτόπων της Ευρώπης, σε τοποθεσίες όπου οι γεωργικές εκτάσεις προβλέπεται να εγκαταλειφθούν έως το 2040, θα μείωνε το ποτάμιο φορτίο αζώτου κατά 22%. Αυτό θα επιτρέψει σε μεγάλους ποταμούς, όπως ο Ρήνος, ο Έλβας και ο Βιστούλας, να επιτύχουν τους στόχους ποιότητας των υδάτων με ελάχιστες γεωργικές επιπτώσεις, σύμφωνα με νέα μελέτη του ΚΚΕρ. Τα ευρήματα δείχνουν επίσης ότι τα οφέλη της αποκατάστασης μπορούν να αντισταθμίσουν το κόστος της αποκατάστασης.
Δημοσιεύθηκε στο Nature Water, μελέτη που αναδεικνύει τον κρίσιμο ρόλο τόσο των υφιστάμενων υγροτόπων όσο και της στοχευμένης αποκατάστασης υγροτόπων ως εξαιρετικά αποτελεσματικές λύσεις βασισμένες στη φύση για την καταπολέμηση της ρύπανσης από άζωτο και τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Διάχυτη ρύπανση από άζωτο
Η Ευρώπη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει εκτεταμένη ρύπανση των ποταμών και των θαλασσών της από άζωτο, η οποία οφείλεται κυρίως στην ευρεία χρήση αγροχημικών προϊόντων, όπως τα ανόργανα λιπάσματα, τα κτηνοτροφικά απόβλητα, η διάθεση λυμάτων και η εναπόθεση ατμοσφαιρικού αζώτου από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι, σε επίπεδο ΕΕ, το 36% των ποταμών και το 32% των λιμνών, το 31% των παράκτιων και το 81% των θαλάσσιων υδάτων έχουν αναφερθεί ως ευτροφικά, υπογραμμίζοντας έναν κρίσιμο και συνεχή αγώνα για την επίτευξη καλής οικολογικής κατάστασης. Αυτή η διάχυτη ρύπανση όχι μόνο απειλεί τα υδάτινα οικοσυστήματα, αλλά οδηγεί επίσης σε καταστροφικές «νεκρές ζώνες», επιβλαβείς ανθίσεις φυκιών και ανησυχητική απώλεια βιοποικιλότητας.
Επιπλέον, επιδεινώνει τα προβλήματα λειψυδρίας, καθιστώντας τις πηγές νερού μη ασφαλείς για ανθρώπινη και περιβαλλοντική χρήση. Οι δυσκολίες εξακολουθούν να υφίστανται παρά την εφαρμογή ισχυρής νομοθεσίας της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων οδηγιών όπως η οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (91/271/ΕΟΚ), η οδηγία για τη νιτρορύπανση (91/676/ΕΟΚ), καθώς και η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα (2000/60/ΕΚ) και η οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (2008/56/ΕΚ).
Οι προκλήσεις υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για καινοτόμες και αποτελεσματικές λύσεις για την προστασία και την αποκατάσταση των ζωτικών υδάτινων πόρων της Ευρώπης, ανάγκη που αντιμετωπίζεται συστηματικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2025.
Αξιοποίηση της δύναμης των σημερινών υγροτόπων
Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη μόχλευση υγροτόπων για τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων, ιδίως για τη μείωση της φόρτωσης αζώτου στα κατάντη ύδατα. Λειτουργώντας ως φυσικά φίλτρα, οι υγρότοποι είναι εξαιρετικά αποτελεσματικοί στην απομάκρυνση της περίσσειας θρεπτικών ουσιών, όπως το άζωτο, τόσο από το νερό όσο και από το έδαφος. Η έρευνα, η οποία καλύπτει την επικράτεια της ΕΕ, της Αλβανίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Βόρειας Μακεδονίας, της Νορβηγίας, της Ελβετίας, της Σερβίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπεριλαμβανομένων περίπου 2,6 εκατομμυρίων υγροτόπων (>300.000 km2), δείχνει ότι οι υφιστάμενοι ευρωπαϊκοί υγρότοποι απορροφούν σήμερα περίπου 1.092 κιλοτόνους αζώτου ετησίως.
Αυτό σημαίνει ότι τα φορτία αζώτου που εισέρχονται στη θάλασσα θα ήταν 25% υψηλότερα χωρίς τους υγρότοπους. Η διατήρηση αυτών των υφιστάμενων οικοσυστημάτων είναι θεμελιώδους σημασίας, ιδίως σε περιοχές με υψηλό πλεόνασμα αζώτου, καθώς η απώλειά τους θα επιδείνωνε σημαντικά την ποιότητα των υδάτων.
Ένα χαμένο δυναμικό
Από την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης, οι υγρότοποι έχουν αποστραγγιστεί εκτενώς, βυθοκορηθεί και γεμίσει για να ανοίξει ο δρόμος για τη γεωργία και την αστική ανάπτυξη. Η Ευρώπη αναδεικνύεται σε σημαντικό σημείο απώλειας υγροτόπων, έχοντας σημειώσει δραματική μείωση κατά περίπου 70% των ιστορικών υγροτόπων της. Η απώλεια ισοδυναμεί με περίπου 78,4 εκατομμύρια εκτάρια – μια έκταση περίπου διπλάσια από το μέγεθος της Γερμανίας – με χώρες όπως η Ιρλανδία, η Λιθουανία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Φινλανδία και η Γερμανία να χάνουν πάνω από το 75% των ιστορικών υγροτόπων τους.
Η μελέτη θεωρεί μια εξαιρετικά αποτελεσματική προσέγγιση για την αποκατάσταση των υγροτόπων που θα μπορούσε να μειώσει περαιτέρω τα φορτία αζώτου έως και 36%, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα των υδάτων σε ολόκληρη την ήπειρο. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την αποκατάσταση του 27% των υγροτόπων που ιστορικά αποστραγγίζονταν για τη γεωργία (που αντιπροσωπεύουν το 3% της χερσαίας έκτασης της Ευρώπης), με στόχο περιοχές υψηλής εισροής αζώτου. Ωστόσο, αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει τη γεωργική παραγωγικότητα σε πολλούς τομείς.
Μια πιο στοχευμένη στρατηγική περιλαμβάνει την αποκατάσταση υγροτόπων σε γεωργικές εκτάσεις που προβλέπεται να εγκαταλειφθούν έως το 2040. Η προσέγγιση αυτή θα αποκαταστήσει περίπου το 15% του ιστορικού υγροτόπου που αποξηράνθηκε και εκτιμάται ότι θα επιτύχει μείωση κατά 22% των φορτίων αζώτου, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις επιπτώσεις στη γεωργική παραγωγικότητα.
Οι απόψεις που εκφράζονται στα σχόλια των άρθρων δεν απηχούν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της ιστοσελίδας μας, το οποίο ως εκ τούτου δεν φέρει καμία ευθύνη. Για τα άρθρα που αναδημοσιεύονται εδώ με πηγή, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την ιστοσελίδα.
