Εξασθενεί η «δεξαμενή άνθρακα» –  Μπορούμε να αντιστρέψουμε την τάση;

Τα δάση καλύπτουν περίπου το 40% του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεταξύ 1990 και 2022, απορρόφησαν περίπου το 10% των εκπομπών της ΕΕ από ανθρώπινες δραστηριότητες.

Αυτή η διαδικασία απομάκρυνσης άνθρακα από την ατμόσφαιρα αναφέρεται συνήθως ως δεξαμενή άνθρακα. Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τα στοιχεία δείχνουν τώρα ότι η δεξαμενή άνθρακα εξασθενεί, με τα δάση της Ευρώπης να απορροφούν λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Nature, με επικεφαλής το Κοινό Κέντρο Ερευνών, περιγράφει λεπτομερώς το Μείωση των δασικών καταβοθρών άνθρακα και οι αιτίες της. Καθορίζει τις ερευνητικές προτεραιότητες για την παρακολούθηση και τη μοντελοποίηση των δασών, καθώς και την ανάγκη για καλύτερη διαχείριση των δασών για τη βελτίωση της κατανόησης της δασικής δεξαμενής άνθρακα, την ανθεκτικότητα των δασών και την καθοδήγηση της πολιτικής για τη διαφύλαξη αυτού του ζωτικού περιουσιακού στοιχείου.

Μια συρρικνούμενη δεξαμενή άνθρακα: αιτίες και επιπτώσεις

Σύμφωνα με την απογραφή αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ που δημοσίευσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) το 2024, η μέση δασική δεξαμενή άνθρακα μεταξύ 2020-2022 μειώθηκε κατά περίπου 27% σε σύγκριση με τη μέση καταβόθρα την περίοδο 2010-2014. Η νέα απογραφή της ΕΕ για το 2025 σκιαγραφεί μια ακόμη χειρότερη εικόνα, με πολύ ισχυρότερη μείωση της καταβόθρας κατά την περίοδο.

Η μείωση της απορρόφησης άνθρακα έχει διάφορες αιτίες. Η ξύλευση των δέντρων έχει αυξηθεί. Η κλιματική αλλαγή κάνει τους καύσωνες και τις ξηρασίες πιο συχνές, γεγονός που μειώνει την ανάπτυξη των δέντρων. Η κλιματική αλλαγή τείνει επίσης να αυξάνει τα καταστροφικά γεγονότα, όπως οι εστίες εντόμων, οι πυρκαγιές και η θνησιμότητα των δέντρων, τα οποία έχουν γίνει πιο συχνά και σοβαρά σε ορισμένες περιοχές.

Η έκθεση διερευνά τους παράγοντες της μείωσης των καταβοθρών άνθρακα και αναζητά τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους μείωσης των επιπτώσεών τους. Η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παραμένει η σημαντικότερη στρατηγική για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να τροποποιήσουμε τα καθεστώτα υλοτόμησης και να επανεξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα δάση, ώστε να καταστούν πιο ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή και στα ακραία καιρικά φαινόμενα.

Επιπλέον, καλύτερα και πιο έγκαιρα δεδομένα σχετικά με τις δεξαμενές άνθρακα και την υγεία των δασών είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη πολιτικών και πρακτικών μέτρων για την αντιστροφή αυτής της ανησυχητικής τάσης.

Αντιμετώπιση των κενών γνώσης

Η μελέτη εντόπισε αρκετά κενά γνώσης στον τρόπο παρακολούθησης και μοντελοποίησης των δασών της Ευρώπης.

Δύο προτεραιότητες ξεχωρίζουν:

πρώτον, υπάρχει επιτακτική ανάγκη να μετρηθούν οι ροές άνθρακα με μεγαλύτερη ακρίβεια και πιο έγκαιρα, παρακολουθώντας τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρακας κινείται μεταξύ εδάφους, βλάστησης και ατμόσφαιρας·

δεύτερον, να βελτιώσει τις προβλέψεις για το πώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα, και τα χειρότερα σενάρια, θα αλλάξουν την καταβόθρα άνθρακα. Η αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πανευρωπαϊκού συστήματος παρακολούθησης των δασών και των καταβοθρών άνθρακα.

Οι μελέτες υπογραμμίζουν αρκετά σημαντικά κενά όπου απαιτείται περισσότερη έρευνα:

Γεωσκόπησης: Οι δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης, σε συνδυασμό με εναέρια δεδομένα και δίκτυα επίγειας παρατήρησης, είναι ουσιαστικής σημασίας για την έγκαιρη παρακολούθηση των δασών της ΕΕ. Επί του παρόντος, πολλές χώρες της ΕΕ βασίζονται κυρίως σε περιοδικές απογραφές δασών, οι οποίες δεν επαρκούν για να συμβαδίσουν με τον ταχύ ρυθμό επιδείνωσης της υγείας των δασών. Επιπλέον, τα υφιστάμενα σύνολα δασικών δεδομένων απαιτούν μεγαλύτερη διαφάνεια και τυποποίηση για την καλύτερη αξιοποίησή τους, σε συνδυασμό με την τεχνική πρόοδο για την εκτίμηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, τις αλλαγές των αποθεμάτων βιομάζας, τη διαχείριση των δασών και τη θνησιμότητα των δένδρων.

Ανθεκτικότητας των δασών: Είναι αναγκαίο να βελτιωθεί η κατανόηση του τρόπου αλληλεπίδρασης μεταξύ της βιοποικιλότητας, της ανθεκτικότητας και της διαχείρισης των δασών. Η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου πλαισίου παρακολούθησης της βιοποικιλότητας με βάση τον συνδυασμό επίγειων δεδομένων και γεωσκόπησης θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτού του κενού γνώσεων. Με τη σειρά της, η κατανόηση αυτών των αλληλεπιδράσεων θα μπορούσε να υποστηρίξει τη φιλική προς τη βιοποικιλότητα διαχείριση των δασών, δεδομένου ότι τα δάση μικτών ειδών ανέχονται καλύτερα τις διαταραχές και τα ακραία κλιματικά φαινόμενα και έχουν μεγαλύτερο δυναμικό καταβόθρας άνθρακα.

Πρόβλεψης και πρόληψης: Οι αποφάσεις σχετικά με τη διαχείριση των δασών και τις κλιματικές λύσεις που βασίζονται στη φύση έχουν μεγάλες δυνατότητες διατήρησης ή ακόμη και αύξησης της δασικής καταβόθρας. Ωστόσο, η πρόβλεψη των δυνητικών ακούσιων μακροπρόθεσμων αρνητικών επιπτώσεων αυτών των λύσεων, όπως οι επιπτώσεις της δάσωσης στους τοπικούς υδάτινους πόρους, είναι καίριας σημασίας για την αύξηση της μελλοντικής ανθεκτικότητας των δασών και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Κλιμάκωσης: Η επέκταση και η βελτίωση της συνεχιζόμενης έρευνας που ενσωματώνει την ανάπτυξη των δασών και τα κοινωνικοοικονομικά μοντέλα θα δώσει στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής μια σαφέστερη εικόνα για το πώς η δασική συγκομιδή και τα προϊόντα υλοτόμησης επηρεάζουν την καταβόθρα άνθρακα των δασών.

Ατενίζοντας το μέλλον: πιθανές δράσεις και αποτελέσματα

Η έρευνα περιγράφει πιθανές δράσεις στον τομέα της παρακολούθησης, μοντελοποίησης και διαχείρισης των δασών που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τη μείωση της δασικής δεξαμενής άνθρακα. Η μελέτη απευθύνει έκκληση για ολοκληρωμένες πολιτικές που ανταποκρίνονται τόσο στους κλιματικούς όσο και στους περιβαλλοντικούς στόχους και παρουσιάζει έναν ερευνητικό χάρτη πορείας για την καθοδήγηση αυτών των αποφάσεων πολιτικής. Συνδυάζοντας έγκαιρους κανονισμούς με κίνητρα για βιώσιμες πρακτικές, η ΕΕ μπορεί ακόμη να αντιστρέψει τη μείωση των δασικών καταβοθρών άνθρακα και να διατηρήσει την αναμενόμενη συμβολή τους στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Σχετικά άρθρα:

Επιχειρηματίας απείλησε να ανατινάξει με χειροβομβίδα την πρώην σύζυγο και το παιδί του Δίκη Φιλιππίδη: «Ένας άνθρωπος που του έχω κάνει πρόταση για σύμφωνο συμβίωσης, χρησιμοποιείται για να πληγώ εγώ» – Η καταγγελία Μπιμπίλα για μάρτυρα υπεράσπισης Σε σοβαρή κατάσταση η 62χρονη στην οποία έγινα από λάθος μετάγγιση αίματος στο Τζάνειο Εγχειρίδιο για τους ελέγχους του ΟΠΕΚΕΠΕ