Γιατί είναι σημαντική η δίκαιη αμοιβή για τους αγρότες

Όλοι οι αγρότες θέλουν να αμείβονται δίκαια για την εργασία τους. Για τον κόπο και τα προϊόντα τους. Ένα δίκαιο εισόδημα για τους αγρότες είναι καίριας σημασίας. Αφενός επιτρέπει στους γεωργούς να παραμείνουν στο επάγγελμα και, αφετέρου, ενθαρρύνει τους νέους να εισέλθουν σ’ αυτό.

Το αποτέλεσμα είναι ένας επικερδής, ανταγωνιστικός και βιώσιμος πρωτόγεννης τομέας. Οι αγρότες πρέπει να κερδίζουν περισσότερα από την πώληση των προϊόντων τους, ώστε να μπορούν να κάνουν τις απαραίτητες επενδύσεις στις εκμεταλλεύσεις τους, με σκοπό να τις ενισχύσουν για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του μέλλοντος.

Γιατί η δίκαιη αμοιβή έχει σημασία

Οι οικονομικά βιώσιμες αγροτικές εκμεταλλεύσεις βρίσκονται στην καρδιά της γεωργίας της ΕΕ. Χωρίς σταθερό και ικανοποιητικό εισόδημα, οι εκμεταλλεύσεις δεν μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν και να παράγουν αρκετά τρόφιμα για τους ευρωπαίους και για εξαγωγή, για να μην αναφέρουμε τα άλλα προϊόντα και υπηρεσίες που παρέχουν στην κοινωνία. Ο κανονισμός για την κοινή οργάνωση των αγορών και η οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της αλυσίδας τροφίμων και την επανεξισορρόπηση της διαπραγματευτικής ισχύος στο πλαίσιο της αλυσίδας αυτής. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλίζεται καλύτερη μεταχείριση για τους γεωργούς.

Εισοδηματική στήριξη των γεωργών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εφαρμόζει πολιτική εισοδηματικής στήριξης για τους γεωργούς της ΕΕ. Ωστόσο, η κύρια πηγή του εισοδήματός τους εξακολουθεί να είναι η ίδια η αγορά, με ποσό περίπου τετραπλάσιο εκείνου που λαμβάνουν από τις επιδοτήσεις της ΕΕ. Ωστόσο, οι επιδοτήσεις αποτελούν σημαντικό δίχτυ ασφαλείας για τους γεωργούς. Η γεωργική πολιτική της ΕΕ παρέχει σημαντική χρηματοδοτική στήριξη μέσω άμεσων ενισχύσεων, μέτρων για την αγορά και προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Σε ετήσια βάση, περίπου 6 εκατομμύρια αγροτικές εκμεταλλεύσεις λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις.

Στο πλαίσιο της γεωργικής πολιτικής της ΕΕ για την περίοδο 2023-27, οι χώρες της ΕΕ αποφάσισαν να συνεχίσουν να δίνουν προτεραιότητα στη στοχευμένη εισοδηματική στήριξη για τους γεωργούς. Πάνω από το 60% των συνολικών κονδυλίων για τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ (307 δισ. EUR συνολικά) θα διατεθεί για τη στήριξη των εισοδημάτων των γεωργών, την ανακατανομή της στήριξης και τη διαχείριση των κινδύνων.

Οι στόχοι της εισοδηματικής στήριξης των γεωργών

Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει στους γεωργούς εισοδηματική στήριξη μέσω «άμεσων ενισχύσεων» που έχουν ως στόχο: 

▪ να λειτουργούν ως δίχτυ ασφαλείας και να καθιστούν τη γεωργία πιο επικερδή·

▪ να εγγυώνται την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης·

▪ να τους βοηθούν να παράγουν ασφαλή, υγιεινά και οικονομικά προσιτά τρόφιμα·

▪ να ανταμείβουν τους αγρότες για την παροχή δημόσιων αγαθών, όπως η φροντίδα της υπαίθρου και του περιβάλλοντος, τα οποία συνήθως δεν πληρώνονται από την αγορά.

Οι αγρότες κατά κανόνα λαμβάνουν εισοδηματική στήριξη βάσει του μεγέθους της εκμετάλλευσής τους σε εκτάρια. Όλες οι χώρες της ΕΕ πρέπει να προσφέρουν μια βασική ενίσχυση, μια ενίσχυση για το κλίμα, το περιβάλλον και την καλή διαβίωση των ζώων για την προώθηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών (οικολογικά προγράμματα). Οι χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένες να παρέχουν τις ενισχύσεις αυτές, οι οποίες συχνά αποκαλούνται «υποχρεωτικές ενισχύσεις». Είναι υποχρεωτική η παροχή οικολογικών προγραμμάτων από τις χώρες της ΕΕ στους γεωργούς, αλλά είναι προαιρετική η συμμετοχή των γεωργών σε αυτά. 

Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ μπορούν να επιλέξουν να παρέχουν άλλες ενισχύσεις, εστιασμένες σε συγκεκριμένους κλάδους ή μορφές γεωργίας. Υπάρχουν ειδικά καθεστώτα σχεδιασμένα για την παροχή περαιτέρω βοήθειας στις μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, στους νέους γεωργούς, στους γεωργούς που δραστηριοποιούνται σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς και/ή κλάδους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. 

Σύνδεση της στήριξης με την τήρηση των κανόνων

Η ΕΕ συνδέει το μεγαλύτερο μέρος της εισοδηματικής στήριξης για τους γεωργούς με δύο κύρια κριτήρια:

→ Τα καλλιεργούμενα εκτάρια, όχι τις παραγόμενες ποσότητες. Οι γεωργοί, για να αυξήσουν τα κέρδη τους, πρέπει να ανταποκρίνονται στη ζήτηση της αγοράς. Χάρη στην αποσύνδεση των ενισχύσεων από την παραγόμενη ποσότητα αποφεύγεται η υπερπαραγωγή.

→ Τον σεβασμό του περιβάλλοντος, της υγείας των φυτών και της υγείας και καλής διαβίωσης των ζώων, με αποτέλεσμα τη συμβολή στη βιώσιμη γεωργία. Αυτό αναφερόταν ως «πολλαπλή συμμόρφωση» έως το 2022 και μετατράπηκε σε ενισχυμένη «αιρεσιμότητα» στην ΚΑΠ για το 2023-27. Η μη συμμόρφωση των γεωργών με τους κανόνες της ΕΕ συνεπάγεται μείωση ή διακοπή των ενισχύσεων που λαμβάνουν. 

Γιατί χρειάζονται στήριξη οι γεωργοί

Η διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας στην Ευρώπη είναι ουσιώδης και ένας από τους στόχους της ΚΓΠ, όπως ορίζεται στο άρθρο 39 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), είναι η διασφάλιση δίκαιου βιοτικού επιπέδου για τον γεωργικό πληθυσμό, με την αύξηση του ατομικού εισοδήματος των γεωργών. Το μέσο γεωργικό εισόδημα παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από τα μέσα εισοδήματα στους άλλους τομείς της οικονομίας της ΕΕ. 

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 39, οι στόχοι της κοινής γεωργικής πολιτικής είναι:

α. να αυξάνει την παραγωγικότητα της γεωργίας με την ανάπτυξη της τεχνικής προόδου, με την εξασφάλιση της ορθολογικής αναπτύξεως της γεωργικής παραγωγής, καθώς και της αρίστης χρησιμοποιήσεως των συντελεστών παραγωγής, ιδίως του εργατικού δυναμικού,

β. να εξασφαλίζει κατ’ αυτό τον τρόπο ένα δίκαιο βιοτικό επίπεδο στο γεωργικό πληθυσμό, ιδίως με την αύξηση του ατομικού εισοδήματος των εργαζομένων στη γεωργία,

γ. να σταθεροποιεί τις αγορές,

δ. να εξασφαλίζει τον εφοδιασμό,

ε. να διασφαλίζει λογικές τιμές κατά την προσφορά αγαθών στους καταναλωτές.

Κατά την εκπόνηση της κοινής γεωργικής πολιτικής και των ειδικών μεθόδων που συνεπάγεται η εφαρμογή της, λαμβάνεται υπόψη:

α. ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της γεωργικής δραστηριότητας, που απορρέει από την κοινωνική δομή της γεωργίας και τις διαρθρωτικές και φυσικές ανισότητες μεταξύ των διαφόρων γεωργικών περιοχών,

β. η ανάγκη βαθμιαίας εφαρμογής των καταλλήλων προσαρμογών,

γ. το γεγονός ότι στα κράτη μέλη η γεωργία αποτελεί έναν τομέα στενά συνδεδεμένο με το σύνολο της οικονομίας.

Η γεωργική δραστηριότητα ενέχει κινδύνους και είναι συχνά δαπανηρή. Η γεωργία εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες και το κλίμα περισσότερο από ό,τι άλλοι τομείς. Αναπόφευκτα μεσολαβεί ένα χρονικό διάστημα ανάμεσα στη ζήτηση της αγοράς και την ικανότητα των γεωργών να αυξήσουν την προσφορά, καθώς η καλλιέργεια περισσότερου σιταριού ή η παραγωγή περισσότερου γάλακτος απαιτούν χρόνο και επενδύσεις.  

Η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου τροφίμων και η απελευθέρωση του εμπορίου ασκούν πιέσεις στους γεωργούς της ΕΕ. Οι εξελίξεις στις παγκόσμιες αγορές αυξάνουν τον ανταγωνισμό αλλά δημιουργούν και νέες ευκαιρίες για τον ευρωπαϊκό αγροδιατροφικό τομέα. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια η παγκοσμιοποίηση και οι διακυμάνσεις στην προσφορά και στη ζήτηση έχουν αυξήσει την αστάθεια των τιμών στην αγορά γεωργικών προϊόντων, προκαλώντας επιπρόσθετες ανησυχίες στους γεωργούς. 

Αυτές οι επιχειρηματικές αβεβαιότητες που αντιμετωπίζει η γεωργία, και η σημασία της διασφάλισης της παραγωγής τροφίμων στην ΕΕ, δικαιολογούν τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει ο δημόσιος τομέας στην ανάπτυξη ενός δικτύου ασφαλείας για το εισόδημα των γεωργών.

Η εισοδηματική στήριξη στην πράξη

Κάθε χρόνο οι γεωργοί πρέπει να υποβάλλουν αίτηση ενίσχυσης στην οποία δηλώνουν όλα τα αγροτεμάχια της εκμετάλλευσής τους.  Ενώ οι βασικοί κανόνες που διέπουν την εισοδηματική στήριξη καθορίζονται σε επίπεδο ΕΕ, κάθε χώρα της ΕΕ τους εφαρμόζει στην πράξη. Οι εθνικές αρχές είναι αρμόδιες για τη διαχείριση και τον έλεγχο της εισοδηματικής στήριξης των γεωργών στη χώρα τους («επιμερισμένη διαχείριση»). Εντός του νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ, κάθε χώρα έχει έναν ορισμένο βαθμό ευελιξίας στον τρόπο που χορηγεί αυτές τις ενισχύσεις, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι εθνικές συνθήκες στον τομέα της γεωργίας, οι οποίες διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών της ΕΕ. 

Προϋποθέσεις της παροχής στήριξης

Προκειμένου να λάβουν εισοδηματική στήριξη, οι γεωργοί οφείλουν να τηρούν ορισμένους όρους επιλεξιμότητας. 

Κατά γενικό κανόνα, οι γεωργοί πρέπει να πληρούν ορισμένα κριτήρια:

● Η εκμετάλλευσή τους πρέπει να βρίσκεται εντός της ΕΕ.

● Πρέπει να πληρούνται οι ελάχιστες απαιτήσεις για τη λήψη εισοδηματικής στήριξης. Δεν χορηγείται εισοδηματική στήριξη για ποσά μικρότερα από 100 έως 500 ευρώ (ανάλογα με τη χώρα της ΕΕ) και/ή όταν η επιλέξιμη έκταση είναι μικρότερη από 0,3 έως 5 εκτάρια.

● Πρέπει να ασκούν γεωργική δραστηριότητα (παραγωγή, εκτροφή ή καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων κ.λπ. ή διατήρηση της γης σε καλή γεωργική κατάσταση) στη γεωργική έκταση (στην οποία περιλαμβάνονται η αρόσιμη γη, οι μόνιμες καλλιέργειες και οι μόνιμοι βοσκότοποι) που έχουν στη διάθεσή τους. 

● Πρέπει να ανταποκρίνονται στον ορισμό του «ενεργού γεωργού». Οι απαιτήσεις καθορίζονται από τις χώρες της ΕΕ και συνδέονται με τα ελάχιστα επίπεδα γεωργικής δραστηριότητας, τους καταλόγους μη επιλέξιμων οικονομικών δραστηριοτήτων, τους γεωργούς με πολλαπλές δραστηριότητες και τους γεωργούς μερικής απασχόλησης, καθώς και με τη μείωση του διοικητικού φόρτου. 

Επίπεδο της διαθέσιμης στήριξης

Περίπου 6 εκατ. γεωργικές εκμεταλλεύσεις σε όλη την ΕΕ λαμβάνουν εισοδηματική στήριξη, η οποία συχνά αντιπροσωπεύει σημαντικό μερίδιο του γεωργικού εισοδήματος. Την τελευταία δεκαετία, η εισοδηματική στήριξη αντιπροσώπευε κατά μέσο όρο περίπου το ήμισυ του εισοδήματος των γεωργών. 

Το επίπεδο της εισοδηματικής στήριξης μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, των χωρών της ΕΕ ή των περιφερειών. 

Η ΕΕ χρησιμοποιεί τον λεγόμενο μηχανισμό «εξωτερικής σύγκλισης» που αποσκοπεί στη σταδιακή προσαρμογή των ενισχύσεων εισοδηματικής στήριξης ανά εκτάριο σε κάθε χώρα, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω, ώστε να προσεγγίσουν το μέσο επίπεδο της ΕΕ. Στις χώρες της ΕΕ όπου η μέση ενίσχυση είναι χαμηλότερη από το 90% του μέσου όρου της ΕΕ, σημειώνεται αύξηση του προϋπολογισμού έως και κατά το ήμισυ της διαφοράς μεταξύ του τρέχοντος επιπέδου και του 90% του μέσου όρου της ΕΕ.

Σχετικά άρθρα:

Σοκάρει το «μαρτύριο» που βίωνε ανήλικη από τον νονό και θείο της στην Πάτρα Θρίλερ στο Ελληνικό: Εξετάζεται το ενδεχόμενο της χρόνιας δηλητηρίασης μητέρας, κόρης και γιου Μικρή αύξηση στα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους Τη Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου η απονομή των χρηματικών επάθλων της Ένωσης Αγρινίου