Ασαφής ο αντίκτυπος των στρατηγικών έργων LIFE

Σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), δεν είναι σαφές σε ποιον βαθμό τα στρατηγικά έργα LIFE έχουν συμβάλει στην οικοδόμηση μιας πιο πράσινης Ευρώπης.

Τα στρατηγικά έργα LIFE, που χρηματοδοτούνται από το ομώνυμο ενωσιακό πρόγραμμα, έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να συνδράμουν τις χώρες της ΕΕ στην υλοποίηση σχεδίων και στρατηγικών για το περιβάλλον και το κλίμα.

Βοηθούν στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ στρατηγικής και υλοποίησης, καθώς ευνοούν τη συμμετοχή ενδιαφερόμενων μερών με κομβικό ρόλο, συχνά πέραν των άμεσων δικαιούχων, κινητοποιούν πρόσθετη χρηματοδότηση και εκτείνονται σε παραπάνω από μία κοινοβουλευτικές περιόδους.

Το πρόγραμμα LIFE χορήγησε 701 εκατ. ευρώ σε 70 στρατηγικά έργα κατά τη δημοσιονομική περίοδο 2014-2020 (από 7 έως 16 εκατ. ευρώ ανά έργο). Από το 2021, και έως τον Απρίλιο του 2025, διατέθηκαν 436 εκατ. ευρώ σε άλλα 25 έργα (από 10 έως 30 εκατ. ευρώ ανά έργο). «Η υποστήριξη που παρέχουν τα στρατηγικά έργα LIFE είναι πολύτιμη, καθώς συνδράμουν τα ενδιαφερόμενα μέρη στη μεταξύ τους συνεργασία και στην προσέλκυση πρόσθετης χρηματοδότησης», δήλωσε η Joëlle Elvinger, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για τον έλεγχο. «Παράλληλα, οι αδυναμίες στην προτεραιοποίηση των αναγκών, στην παρακολούθηση της προόδου και στην κοινοποίηση των αποτελεσμάτων δεν έχουν εξαλειφθεί. Επιπλέον, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες και τα βιώσιμα οφέλη των έργων συχνά δεν διακρίνονται με σαφήνεια».

Με τα στρατηγικά έργα LIFE αναμένεται να κινητοποιηθεί πρόσθετη χρηματοδότηση από τουλάχιστον ένα ακόμη ενωσιακό, εθνικό ή ιδιωτικό ταμείο, με σκοπό την υλοποίηση συγκεκριμένου σχεδίου ή συγκεκριμένης στρατηγικής. Μολονότι και στα 22 ελεγχθέντα έργα έγιναν ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση, το ΕΕΣ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι λόγω της απουσίας σαφούς καθοδήγησης σχετικά με το τι συνιστά «κινητοποιημένη χρηματοδότηση», σε συνδυασμό με την έλλειψη εποπτείας από μέρους της Επιτροπής, δεν καθίσταται δυνατό να αξιολογηθεί πώς συμβάλλει η πρόσθετη χρηματοδότηση που κινητοποιείται στην υλοποίηση της εκάστοτε στρατηγικής. Επιπλέον, δεν εφαρμόζεται τυποποιημένη μεθοδολογία για την ιχνηλάτηση τυχόν πρόσθετης χρηματοδότησης, κάτι που δυσχεραίνει τον προσδιορισμό του ύψους των ιδιωτικών ή δημόσιων επενδύσεων που προσελκύουν τα έργα.

Το ΕΕΣ διαπίστωσε επίσης ότι τα έργα δεν καλύπτουν πάντα τις πλέον επιτακτικές ανάγκες σε σχέση με το περιβάλλον και το κλίμα που είναι γνωστό ότι τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν, με αποτέλεσμα να περιορίζονται δυνητικά τα οφέλη για τις στοχευόμενες χώρες και περιφέρειες. Στην έκθεση επισημαίνεται επίσης ότι τα διδάγματα που αντλούνται και οι ορθές πρακτικές σπάνια κοινοποιούνται σε πλατφόρμες σε επίπεδο ΕΕ, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι ευκαιρίες αναπαραγωγής τους και διεύρυνσης του αντικτύπου τους. Είναι επίσης υπαρκτός ο κίνδυνος τα σχέδια After-LIFE, σκοπός των οποίων είναι να διασφαλιστεί ότι τα οφέλη των στρατηγικών έργων διατηρούνται πέραν της αρχικής περιόδου χρηματοδότησης, να μην καταφέρνουν να διασφαλίζουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων των έργων μετά τη λήξη της χρηματοδότησης από το πρόγραμμα LIFE. Επιπλέον, την αποτελεσματικότητα των εν λόγω σχεδίων περιορίζουν η έλλειψη ειδικής καθοδήγησης σχετικά με το περιεχόμενό τους και αδυναμίες στις ρυθμίσεις τους.

Τα στρατηγικά έργα LIFE επίσης δεν αξιολογούνται επαρκώς ως προς την επίτευξη βασικών στόχων, όπως οι αλλαγές στη διακυβέρνηση, η διαχείριση και η συμμετοχή ενδιαφερόμενων μερών, καθώς και η ανάπτυξη ικανοτήτων και η αναπαραγωγή των αποτελεσμάτων. Το ΕΕΣ υπογραμμίζει ότι οι μηχανισμοί παρακολούθησης χαρακτηρίζονται από ασυνέπεια. Χωρίς κατάλληλη προσέγγιση παρακολούθησης, δεν μπορούν εύκολα να αξιολογηθούν οι συνολικές επιδόσεις των στρατηγικών έργων LIFE ούτε η συμβολή τους στην επίτευξη των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων της ΕΕ.

Το ΕΕΣ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει την καλύτερη ευθυγράμμιση των έργων με συγκεκριμένες ανάγκες των κρατών μελών σε ό,τι αφορά το περιβάλλον και το κλίμα, να παράσχει σαφέστερες οδηγίες σχετικά με την κινητοποίηση πρόσθετης χρηματοδότησης και να προωθήσει τη χρήση πλατφορμών σε επίπεδο ΕΕ για την κοινοποίηση και την αναπαραγωγή ορθών πρακτικών. Συνιστά επίσης την ενεργό συμμετοχή των φορέων υλοποίησης των υποκείμενων στρατηγικών (επίσημα σχέδια, στρατηγικές και πλαίσια πολιτικής που υποστηρίζουν τα στρατηγικά έργα LIFE), προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα έργα δεν σταματούν να παράγουν αποτελέσματα με τη λήξη της περιόδου χρηματοδότησης.

Γενικές πληροφορίες

Το πρόγραμμα LIFE δρομολογήθηκε το 1992 με σκοπό την αντιμετώπιση διαφόρων περιβαλλοντικών και κλιματικών προκλήσεων που καλείται να διαχειριστεί η ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων της ρύπανσης του αέρα και των υδάτων, της απώλειας βιοποικιλότητας και της κλιματικής αλλαγής.

Το 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισήγαγε στο πρόγραμμα τα ολοκληρωμένα έργα LIFE και ακολούθησαν τα στρατηγικά έργα το 2021. Σκοπός και των δύο αυτών τύπων έργων, που αναφέρονται ως «στρατηγικά έργα», είναι να συνδράμουν την ΕΕ στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ στρατηγικής και υλοποίησης.

Το ΕΕΣ δημοσίευσε την πρώτη του έκθεση σχετικά με το πρόγραμμα LIFE πριν από 12 χρόνια. Με τον εν προκειμένω νέο έλεγχο επιδιώκουμε να κάνουμε καλύτερα κατανοητά τα αποτελέσματα των στρατηγικών έργων LIFE. Για τον σκοπό αυτό, το ΕΕΣ εξέτασε 22 από τα 95 στρατηγικά έργα που είχαν λάβει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα LIFE μέχρι τον Απρίλιο του 2025.

Η ειδική έκθεση 25/2025, με τίτλο «Στρατηγικά έργα LIFE», είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του ΕΕΣ και συνοδεύεται από μονοσέλιδη επισκόπηση με τα βασικά στοιχεία και ευρήματα του ελέγχου.

Σχετικά άρθρα:

Συνελήφθη ο 57χρονος που είχε ταμπουρωθεί στο σπίτι του στον Χολαργό – Είχε ρίξει μολότοφ σε αστυνομικούς Προφυλακίστηκε ο 72χρονος παράγοντας και προπονητής βόλεϊ ομάδας του Λαυρίου για ασέλγεια σε βάρος μιας 16χρονης Μακελειό στα Βορίζια: Αστυνομικοί προσήγαγαν τρία άτομα που προσπάθησαν να μπουν κρυφά στο χωριό – Φέρονται να σχετίζονται με τους Καργάκηδες 11 ερωτήσεις- απαντήσεις για τις πληρωμές