Απλούστευση του LEADER στην πράξη: η εμπειρία στην Ελλάδα

Νέες Απλουστευμένες Επιλογές Κόστους (ΕΑΚ) για τις Ομάδες Τοπικής Δράσης εισάγονται φέτος στην Ελλάδα.

Η απλούστευση αποτελεί βασική πολιτική προτεραιότητα σε όλες τις δραστηριότητες της Επιτροπής και εξέχον μέρος του οράματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γεωργία και τα τρόφιμα.

Τον Μάιο του 2025 προτάθηκε νέα δέσμη μέτρων απλούστευσης για την κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ), η οποία αφορά επίσης το LEADER. Τα βασικά στοιχεία της δεύτερης δέσμης μέτρων απλούστευσης που προτάθηκε τον Μάιο αφορούν την απλούστευση για τους γεωργούς, τη στήριξη των μικροκαλλιεργητών, την ανταγωνιστικότητα και την ψηφιοποίηση, τη διαχείριση κρίσεων και τα μέτρα για τις αρχές των κρατών μελών.

Μια μελέτη του δικτύου της ΕΕ για την ΚΓΠ συνέβαλε στην τεκμηρίωση αυτής της δέσμης μέτρων για την απλούστευση της ΚΓΠ, ενώ μια πρόσφατη θεματική ομάδα του δικτύου της ΕΕ για την ΚΓΠ εξέτασε τις προκλήσεις εφαρμογής της ΚΓΠ και τις πρακτικές λύσεις απλούστευσης (με την ανταλλαγή υφιστάμενων παραδειγμάτων που μπορούν να αναπαραχθούν και την ανάπτυξη νέων ιδεών), όπου μπορεί να συμπεριληφθεί το LEADER. Ενώ η δέσμη μέτρων επικεντρώνεται στην απλούστευση σε επίπεδο ΕΕ, οι δράσεις απλούστευσης μπορούν να πραγματοποιηθούν σε διάφορα επίπεδα (ΕΕ, κράτος μέλος, περιφέρειες) και να συμβάλουν στη μείωση του διοικητικού φόρτου και της γραφειοκρατίας για τους δικαιούχους και/ή τις εθνικές αρχές.

Επιδιώκεται ισορροπία στην απλούστευση μεταξύ της βελτίωσης της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για την επίτευξη των σχετικών στόχων πολιτικής και της διασφάλισης κατάλληλων ελέγχων για την προστασία των δημόσιων πόρων, όπως επανέλαβε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο υπογραμμίζει ότι οι προσπάθειες απλούστευσης δεν πρέπει να αποβούν εις βάρος της λογοδοσίας και της διαφάνειας. Η ισορροπία αυτή ισχύει για το LEADER με τον ίδιο τρόπο που ισχύει για όλες τις άλλες χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες της ΕΕ.

Οι Απλουστευμένες Επιλογές Κόστους (ΕΑΚ) εισήχθησαν στο LEADER στο πρόγραμμα 2014-2020 και συνεχίζουν να περιλαμβάνονται στο LEADER σήμερα. Οι ΕΑΚ θεωρούνται όλο και περισσότερο ως πιθανός τρόπος για την επίτευξη προόδου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και από πολλά κράτη μέλη, με τις εμπειρίες και τις γνώσεις που αποκτήθηκαν μέσω του LEADER να προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες για την περαιτέρω ανάπτυξή τους σε ολόκληρη την ΚΓΠ. Οι ΕΑΚ έχουν τη δυνατότητα να διευκολύνουν τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων και να μειώσουν τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων και ελέγχου, απλουστεύοντας έτσι τη διαχείριση των έργων (όπως συμβαίνει στην Εσθονία).

Οι δραστηριότητες του δικτύου της ΕΕ για την ΚΓΠ, όπως οι τακτικές άτυπες συνεδριάσεις του προσωπικού του LEADER από τις εθνικές διαχειριστικές αρχές του στρατηγικού σχεδίου της ΚΓΠ και οι συνεδριάσεις της υποομάδας για το LEADER και την εδαφική ανάπτυξη, βοηθούν τα κράτη μέλη να κατανοήσουν καλύτερα και να ανταλλάξουν γνώσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι διάφορες χώρες απλουστεύουν την εφαρμογή του LEADER. Η Ελλάδα έχει να προσφέρει ένα εμπνευσμένο παράδειγμα.

Οδηγίες για απλούστερο LEADER στην Ελλάδα

Νέα απλουστευμένα συστήματα για τις Ομάδες Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) εισάγονται φέτος στην Ελλάδα. Μια πρόσφατη μελέτη ΕΑΚ που ανατέθηκε από την ελληνική διαχειριστική αρχή ανέδειξε επιλογές για πέντε διαφορετικές εφαρμογές ΕΑΚ για το LEADER. Τα αποτελέσματα της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν για την τεκμηρίωση ενός συνόλου κατευθυντήριων γραμμών Ιστοσελίδα της Διαχειριστικής Αρχής (πλήκτρο «Θεσμικό Πλαίσιο» – «Θεσμικό πλαίσιο»).

Οι κατευθυντήριες γραμμές, που δημοσιεύθηκαν το καλοκαίρι του 2025, θα βοηθήσουν τις ΟΤΔ να χρησιμοποιούν ΕΑΚ με δικαιούχους δημόσιων και ιδιωτικών έργων και καλύπτουν απλουστευμένες μεθόδους για την εκτίμηση του κόστους υλοποίησης της συνεργασίας που χρηματοδοτείται από τις ΟΤΔ και άλλων έργων.

Αναμένεται ότι η χρήση απλουστευμένων μεθόδων κόστους θα απλοποιήσει τη διαδικασία υποβολής και ελέγχου, καθώς μειώνεται η ανάγκη για λεπτομερή καταγραφή και τεκμηρίωση του πραγματικού κόστους. Αναμένεται επίσης να μειώσουν τον κίνδυνο σφαλμάτων ή εσφαλμένων δεδομένων στις αιτήσεις χρηματοδότησης, οδηγώντας σε απλούστερες διαδικασίες ελέγχου και αξιολόγησης που είναι λιγότερο επιρρεπείς σε σφάλματα. Το αναμενόμενο αποτέλεσμα θα επιταχύνει την αποδέσμευση κεφαλαίων και θα διευκολύνει τη χρηματοδότηση.

Διαπεριφερειακή και διακρατική συνεργασία – προπαρασκευαστικές φάσεις, εργαστήρια και σεμινάρια

Η αναφορά δαπανών για τις δαπάνες που πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής ενός έργου συνεργασίας (από την έναρξη έως το κλείσιμο) απλουστεύεται (π.χ. κατ’ αποκοπή ποσά για εκδηλώσεις και ανταλλαγές επισκέψεων). Θεσπίστηκε κατ’ αποκοπή ποσό για τα έξοδα ταξιδίου που σχετίζονται με την προετοιμασία των έργων διαπεριφερειακής συνεργασίας, με διαφορετικά ποσά που ισχύουν για τη συντονιστική ΟΤΔ και τους εταίρους του έργου. Ιδιαίτερη προσοχή μπορεί να δοθή στις επικεφαλής ΟΤΔ εταίρου σε έργα διακρατικής συνεργασίας.

Επενδυτικά σχέδια – SCO για δαπάνες κατασκευής

Αυτή η SCO (τυποποιημένες κλίμακες μοναδιαίου κόστους ανά τετραγωνικό μέτρο) ισχύει αποκλειστικά για τα κατασκευαστικά έξοδα. Χρησιμοποιεί τις τιμές της αγοράς για τις βασικές κατηγορίες εργασιών, καθορίζοντας ένα μέγιστο όριο για το αποδεκτό κόστος με βάση τις τιμές του 2024 (με δυνατότητα αναθεώρησης).

Στόχος είναι να απλουστευθούν οι διαδικασίες και να καταστεί δυνατή η αντικειμενική εκτίμηση του σχετικού κόστους των επενδυτικών σχεδίων.

Η προσέγγιση διαφοροποιείται ανάλογα με την περιοχή (π.χ. νησιά, δύσκολη πρόσβαση) ή τον τύπο κατασκευής (π.χ. κοινοτικές εγκαταστάσεις, εργοστάσια και επαγγελματικοί χώροι, εγκαταστάσεις φιλοξενίας κ.λπ.). Τα ανώτατα όρια αποδεκτών δαπανών αναφέρονται επίσης λεπτομερώς όσον αφορά τις τμηματικές πληρωμές, τις προπαρασκευαστικές μελέτες, τις επιθεωρήσεις, τον εξοπλισμό, την επίπλωση και τα έργα εκσυγχρονισμού. Ο οδηγός περιλαμβάνει παραδείγματα υπολογισμού για να βοηθήσει τους δυνητικούς δικαιούχους.

Δράσεις κατάρτισης στο πλαίσιο του LEADER, με βάση τον τύπο δραστηριότητας και τον αριθμό των εκπαιδευομένων

Η επιλογή αυτή αποτελεί μια μορφή τυποποιημένης κλίμακας μοναδιαίου κόστους και εφαρμόζεται σε δράσεις κατάρτισης (με εξαίρεση την επιγραμμική κατάρτιση). Το μοναδιαίο κόστος αξιολογείται λαμβάνοντας υπόψη όλα τα στοιχεία που συνθέτουν το συνολικό κόστος ενός πλήρους κύκλου κατάρτισης, από την προετοιμασία έως την αξιολόγηση (λεπτομέρειες σχετικά με τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για τον ποσοτικό προσδιορισμό του εν λόγω κόστους θα παρέχονται στον οδηγό). Αυτό το SCO μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για δραστηριότητες όπως επιτόπιες επισκέψεις, εκδηλώσεις επίδειξης και ατομική καθοδήγηση. Ο Οδηγός περιλαμβάνει σύντομες επεξηγήσεις διαφορετικών σεναρίων κατάρτισης για να βοηθήσει τους δικαιούχους να κατηγοριοποιήσουν διαφορετικά πλαίσια.

Συνεργασία μεταξύ τοπικών φορέων

Οι επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνουν τις δαπάνες που σχετίζονται με τη δημιουργία τοπικών προγραμμάτων συνεργασίας και την ανάπτυξη ενός σχεδίου δράσης, δηλαδή την ανάλυση των προβλημάτων της περιοχής, τους στόχους συνεργασίας και τις ενέργειες που απαιτούνται για την επίτευξή τους. Ο οδηγός αποσκοπεί στην απλούστευση της υποβολής και του ελέγχου των σχετικών εγγράφων για τις ΟΤΔ, μειώνοντας την ανάγκη λεπτομερούς καταγραφής και παραλαβής των πραγματικών δαπανών. Επιπλέον, η χρήση απλουστευμένου κόστους μειώνει τον κίνδυνο σφαλμάτων. Καθορίζονται κατηγορίες συνεργασίας και παραδείγματα στις κατευθυντήριες γραμμές αναφέρονται σε συλλογικές δράσεις από τη βάση προς την κορυφή, όπως η προώθηση της υγιεινής διατροφής, η μείωση της σπατάλης τροφίμων, τα έξυπνα χωριά και η κοινωνική και πολιτιστική δικτύωση. Οι επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνουν τη δημιουργία εταιρικής σχέσης, την προετοιμασία σχεδίων δράσης, την ευαισθητοποίηση, εκδηλώσεις, συναντήσεις, επικοινωνιακό υλικό και συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Κόστος λειτουργίας για τις ΟΤΔ

Αυτή η SCO στοχεύει να διευκολύνει τη διαχείριση των εγκεκριμένων Στρατηγικών Τοπικής Ανάπτυξης, να ενισχύσει τη διαφάνεια και να συμβάλει στην αποτελεσματικότερη λειτουργία της διαδικασίας χρηματοδότησης. Για τον υπολογισμό των δαπανών δημιουργούνται σαφείς και προκαθορισμένες παράμετροι, όπως η χρηματοδότηση με ενιαίο συντελεστή που καθορίζεται με την εφαρμογή ποσοστού επί του συνολικού ποσού μισθοδοσίας του προσωπικού των ΟΤΔ, η σύνδεση μεταξύ δαπανών μισθοδοσίας και λειτουργικών δαπανών ή λειτουργικών δαπανών (π.χ. επενδύσεις σε πάγια στοιχεία ενεργητικού και λοιπό εξοπλισμό, έξοδα ταξιδίου, υποστηρικτικές δραστηριότητες). Τα στοιχεία αυτά βασίζονται σε στοιχεία μισθοδοσίας για το προσωπικό των ΟΤΔ, καθώς και σε δεδομένα σχετικά με άλλες λειτουργικές δαπάνες αναφοράς που σχετίζονται με το LEADER (π.χ. εμψύχωση της κοινότητας, παρακολούθηση έργων και επικοινωνίες).

Τα αποτελέσματα αυτής της απλούστευσης του LEADER έχουν ως στόχο να συμβάλουν στον εξορθολογισμό της διαχείρισης των ελληνικών προγραμμάτων, στην ενίσχυση της διαφάνειας και στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της χρηματοδότησης.

Σχετικά άρθρα:

«Λευτεριά στην Παλαιστίνη» φώναζε ο δράστης που σκότωσε τους Ισραηλινούς διπλωμάτες και συνελήφθη επί τόπου στην Ουάσιγκτον Ανακοινώθηκαν οι ανά δικαιούχο ενισχύσεις για την Παρέμβαση Π2-58.5 Θρίλερ με νεκρό κοριτσάκι τριών ετών που βρέθηκε νεκρό στο Παλαιό Φάληρο – Μώλωπες και σημάδια στο σώμα του παιδιού εντόπισε ο ιατροδικαστής Αύξηση των τιμών παραγωγού στην ΕΕ κατά 5,6% – Τι ισχύει στην Ελλάδα